Confolato;tttm tfmo;ate
coníctentie»
t^^ologus
4r<Confolat<Kíam timoatc confdentíc/tencrabtlís
fratrís 5obannís1H?dcr/f3cretl?eologie pwfeflbiío
tfimií 5>e o«Jine pzedícatomm.
i^:olo^3.
Tl^ud?)tf(^lín96 reperímus pbilofoi
pbicas&üierftstnodjíscozpom medí
eos tradídifle antidota vartd oiueHis
fub traaatib'^.Cú auté rattonalts ata
tncomparabtlitcr ncbilio: fít cotpote
pluslonseaía? tnedícistiebíeopas
cñ tractatus foimarc/qnib’ egrotátf
fuccurraf ate £t q'Q> ín bumanaaiam cadete polTint
ínfirmítatú fpirítuaUñ pene ínñnita acddéttaztñpto
ptefentí vnt niod )0 quí efl errónea confdentia ptíncú
palíter fnccnrrerepzcpqno per Ipúc tractatS quí céfe^
TÍ potef} conrolatotiñ timozate conrcientie/qué reue<
ra folú ex famorozñ ooctozam tam tbeologie p^^nc
^ turie canonzet compeiztaut (entetttiíe.&ui9 igitur
inbuiusvttecdUonibil elibona confdentia iocun^
dtU8 be qua eterna ait fspientia. Secura mens quaíi
íuge cóuíumm.<Etapofíolas. 6lo:íanoftra becefl te
ftimcniumconfdentienoih'e.<Étita edtuerfo inb^c
lacbzrmarum valle nibil penalius t miferabilius ma
la confdentia be qua pfa.bidt.^ermís eouim nó mo
riemretisnís eo? non ettíngue£.5deo vtconfdétía
fine erróte ad felidtatisetemecúbonafpe írequeat
termimim^uttatreefamofas acceptíones confden
tíe tract3tU5 pzefentem ín tres partes biuído.ff
ma paro ín octo capitu la erit be confdentia pzout fpé
benotat. ffSccundambecem capitulís erit be con*
fdentia pzout babentemrectíficat. fl'Sertíain.wtt.
capitulís erit be confdentia pzout új aliquo trepidad
a í
e partís capitula . f i^^jímutn <$ conrdentia
p:tmo modo capítur^ fpe-<Etponñtur.vu.fruct9bos
ne cófctétíe. ^ Secundum q* mala ccnfcíétia eam l?a:
bentí.vij.mal3 ingerit.irEcrtm feptércperiun
tur oífferentes confctentíc.fl'ÉSuartumeñ^ cófcícn
tía bona ad rímílítudíné oomue matcríalís efl regen
da. i0^uíntum ^ confcíétía bona non ftebct femper
fuifícere eá babétí fed multa e(l etia labomndum p:o
bona fama . C Scjtum anquís fcíre polTtt febabere
bonam cófcíentíamaDe feptem gradíbus confcíentíe
Scptímum per tpie figna quís cognofccre pofíit fe
pabere boni cófcientíl. ^ctauum be tribus fígnís
optímís bone confcíentíe. fl^Secúde partís capitula.
ÍT 'l|^lí mam quid (it confcíentia p:cut bícít credulíta
tem fijcam.'iquomodo otígínatur per fpllogífmú pía*
ctícií.fi^uíd fit Itndercfí6.ró fuperío: i inferió: x eo:fi
bífferétía a cófcíentía. Secudum quid fit recta con*
fciétía X errónea x quomodo erro: confcíentíe o:ítur.
f S’ertíum car confcíétía lígat ficut let.fl' is^uartum
^ cófcíctía nó ín omní cafu ligat.qn autc ligetrel no
oílendítnr bíuerfis medís í^omdí. íf É^uíntñappU
cat biaerfos modos ígnoradí ad p:opofítum feuqnefi
tum.f.qñ confcíétía líget tquado nó . Settum mo»
netplurabubía be ligamentís confcíentíe etfoluit.
f <=:eptíma 5 alTignatquíntp caufas erroneexófciétíe
^{©ctauumbat remedía nc dsígnorantía bJneturt
Áintquattuo: fcílicetperqnequísfacitquod ínfeefi
f TRonum ofiendíttresbifferentías e(Te bomínuba*
bentium mala ccnfcíentil.'t quomodo pofinntfaccre
quod in fe efi . f S»ecí mü probat pluribus rationíbns
quomodo facíentí quod fn fe eft omníno'bamr gratia
CZertie partís capítula.^'l^timum quid fit ferupu
V
^jologus
Ior3conrdéti3/rcrupalu0/rcientí3/ffde0/t>ubtií/9mbí
eatusi (itnilú Dilfmiátur«)atur<5t)ilfer2tía fcrupu^
loraru.nconrciéttarú.^^ecundá ñt fcrU'
puloíe prctet¿ptatto:ctquoin5 oiifertab ali^stcpta
tionibii3Cá»ífferécíf90llédimr. ff S^ertiú quomodo
fcmpulofa ardentía plura bona p5t cóferre. i^uir
tam caufe quín <9 ponñtur Tcrupalofe pídentíe t oue
bedarantur.^ «^'attnmreiiduetres caufe fcrupulo
fe cáfciéde oedaranf. «ff Sectunt oocet meditan mot
bum rcrupulofeconfdentieet caufasmodJÍalTtgnat
aliquas : etoe puma recula ponttur et boctrina.
Septímum ^ in ejcerdtíja cotpowlíbue: vt ín teítt
nio abílinentta et (Imílibue: non femp opotíet mozté
timere/fed acriter bebct cotpus callisari . ©ctauo
bedarantur fecunda a tertia<boctrine medico motalt
necelTarie : a multipliciter oflendítur/^ ín beum fíne
inozdinato amóte fperare bebemus . íflHono ecpla^ «
natur quarta oortrina: et quantum obfínt fíngularí
tasaímefuabílítas/acinobedíentía. ©ecimo vltú
ma boctrina epponítur/a annumerátur fepté regule ■
quaa obferuare bcbent qui rolunt fcrupulofas pfcié %
tiaabeponere rationabilíterzqua? tres bedarantur
f Undécimo beducítur quarta regulara pwbatur ai»
ctozitatibusantíquozum/^ boctcribuecótraria fen
tientibus licet bonaconfdcntia vnam tcnercvíam.
f'^uodedntopzobatur ídem auctozitatíbus magts
modernozum boctozum . Sedmotertio ofíenditur
ídem rationibus. ff^edmoquarto per. v.condufíos
neset per alia manifefíatur que certitudo fuficit in
mozalí materia r rt fe pcrículoquisnon commíttat.
f ©erimoquínto quibusvíís ad talem certitudtnem
veniri poITit/ofíendítur. f Dedmofejcto foluít argu^
^ - .'i
menta tcrrentía tímidas conCámtiáe t Dcclarat quo
modo fpes cu; Ipumiíítatc baberi oebeat tam quo ad
conrcíentiamoepjeterítis^ oe futuris.f 3ltvq.qnin
tamre 0 ulamoeclarat.r.vtquiscredat fapíentibust
cjcpmis / ac obedíre oebcat fuperío:íbu6 in tub^s.
ÍTáevíií .ocducít fertam rcgulam et bocet anímofe
¿nare contra fcrupulos et quid ftnt liberum arbitríú
•voluntas/ratío/et fimtlia oiffíníuntur.ff 3lcí¡c.ídem.G
quomodo fcrupuli funt ab^dcdi latíus oocet. ^ 3£x>
éeptima regula oeclaratur valens ad bcpofítícnein
fcrupulotumpcr epikcfamcutus ptoptíetatesponú
tur etoctupler occtrína fecundum eam oatur : qua*
rum tresoeclarantur. ^atjrí.rcfiducquíncBOOctrínc
beducuntur. fctédum quomodo ptecepca
bíuina et humana lígentmífbniútur leges omine per
conclufíonesífíttp pzeceptomm alíquomm íntcrpte*
tatto . ífSríú'.oeclaratur peccatommmottalíumet
veníalíum oífférentia/tiiffinítio / et pmpuetates.
«n'acríiíf.quod per peccatum mottale cbarítas perdíf
et quod fcíre non pofiiimus femper vbí fit peccatum
mottale immo g? perículofum ít íllud oíffinire oflen
dítur. fl'Bficv.tiantur fee regule vníuerfales ad cogno
fcendum r?bí fmt peccata moitalía tel non . f í jcvú
bocetur quando alíquod fit peccatum ín re^lis reli*
Stofomm et ín alds ftatutís bumanís et quid fit com
temptus.fXtvQ.bocemr quando pteceptum oiuínS
fít obligane ad peccatum mottale et quando nó et ^
latum fít médium vírtutis fecundum virtutem epí*
kej’e.fTSftviíí.íímíle oocetur be votis íuramentis et
pteceptis communibus . oocetur quomodo
tn opínionibus be frdeboctozibus contraría tenenti^
bus fcrupulofus tute fe I?abere valeat « fi^3íjC]c,boce«
l^;rttnapars
CpFm.£t
torquomodotam infidel in monb’&tuer(l9tnuer¿'
fa fenttenttbus fcrapalofus tuteambuUre pofltt % ín
fententía optínie e^pltcamr et tecuifllme qnts erro:
cecufec i quts non . ^3£cri.fub otuerils t>iuifionibu9
DeterniínaturDequaltb 5 ignozantíaquando ejccufet
vel nonercufet.
f ¿apitulumptimumquod confctenttapzímomodo
capimr pw fpc: i ponuntur v^.eütfdembone cófden
tie fructus landabílilftnit.
s^SUmo igitar aduertédunt qnod confdentia vno
modo fumimr pw) re confcit3.í.pa) fpe bona oe
bei amídtta: vt fancms Zt^omas refert ruper.tíí.bt.
leeii^.fic cním acdpítur pumead tbi*t.cú oidtur cba
ritae pzocedit oe confdentia bona. 51o.í.er fpe : quia
ec meritis que confaenda tenet motas fpeí infurgit
Sic etiam be confdentia loquuntur ooctozes antú
quirtplurimí quemadmodu5apoftolus3d bebieos
rltimo oicens.íConfi:dímus quía bonam cófdendam
babemus ín ómnibus. !C>uiufmodt autem et cuíuf:
líbetbone confdentíe.vd.reperímus fracase etvti^
litotes ín facre tbcologie litteris:qui funt radie d?3
rítatís.íterrerit3d6.oinatusvenullad3.retr3Cto:iá
8 peccatts.tbefaums boneilads. tenimonium boni::
tatís/et conuiuíum belectabiIitatis.^1^úmo ed ra:
dír fpd bone et d 7 arítatis:p:optcr quod apoftolus
p:ime ad tbi-p:imo oidt . ^inis pzecepti efl cbarítas
be cotde puro et confdentia bona . gte quo Bernar.
Ií.i0.be coníLbidt. ^odítudo tua fiduda fídelis cons
fdétíe . <et beatusSugufhnus in quodam fermone.
D^id obedbqnitntquod be tila tabula vulteumde:
“^ere humana ignotanda :íi eum be lib:o víuendum
nung> beieat pjoptia confdentia . TBam et (i bonutn
8 iíií
^lod oenobísHcitur in mStenon íRttcnttar : magnl
in nobia trtihciam oebet generare econtra fí ma«
ium quod ve nobís nicitur ín nobia non ínueniturrúi
tnagnam oebeinue letícíam pn>rtUre. Secundo eft
iter veritatia pro quo pial ozat Dícene.^educ me bot
tntnetn femua recta manda tom tuomm et in ütibcía
toa i>pter intmtcoa meca otrige in pi pecto too viam
laeam. Bbi glofa. dirige in có fpectu tuo id cft in con
faentia/vbt bomo aliquis nonvidetred to fohta quo
niam bomini laudanti vel vituperanti non cft creden
&im:quía non videt cófctentiam qua iter ad oeum bi
ttgitur.Subdítur. '^atoniam non eít in o:e eoni m ve
tasrquaft bicat btrige anecefTe eft quoníam non efl in
o^eonim verita6.Cínimicoaim meonimqucotm in
dicio non efl credendñ. tfdeo ad cófcíentiam vbi beoa
■bidet fagiédum eíl. íTCertio eft omatus venuftatia
rationalís aníme ^e fponfa cbúflt eíl et beí : be quo
ínpfal.fSmis gloria cíua abintua fuper qoo glo. (bíc
eíl laus fponfe a gloriarquafi bicat. Cócupifcít rer be
cotcm tuum /qui becor non eq ntíl intua: qnia omnia
gtoña eiu e fcilicet filie regia eq abintua id efí in con«
fcientia . 5dco canticoajmiíif.aníme fanctc fponfua
bicit.'^uam pulcbtaeaamica mea:^pulcb:a eflocu
litui columbarum glo i quedad eeteriozemconuer
fationemrabfm eo.glo.i intentíonequa felá pulcbm
esperquemalia funtcommendabillatquod íntríi^
fecus latet t qufa foli beo patet . tf «Cuarto eíl rctra*
ctoríum a peccatia quem ením confeíentia mordet et
(Kmulat q> alíquod <it illírítnmtiam pro tanto a pee*
cato talf rctrabitur in ouo bbl poíTet : pzopter ^od
rcrítaa 'S.ace.rif.ait. ^Ue feruue qui coanouitvo*
luntatem bominí fui et nonp:Q>3rautt fe fcilicetad
Jd^ínmpats
aduenmm t>otntm Tai mande tnon fecerít fecandum
Toluntaté etu3 pUgíe v^labít multis.Sequimrc 9
i¡^i3utemnoncognoattnecf¿cic&(gna pla^s va*
puUbitpaucid ^triqutsnonfcdtfeoindum ínteües
ctmnquembabetvelbabere cebet t>e altquo mo»<
It 3 Sibili.btcemr tllitllud ^aco.ui|. Sctentibonumi
non faciéti peccatum efl UU.et.d>'^e.i}*2Pelius erat
Ult víam verítatís non agnofcere ^ pofl agnttam re^
troir e ab eo quod tradimm eft tilia a fancto mandato
l 7 anc ob cauram altioz fuit cafas luctferí . quia ftcat
elnspeminebat fcienttaita cetertspeiot fuitinruú
na-THec tamen pzopterea vtbtcít glo. beatíBagudú
ni fuper {nemifTa verba eaangelíca f ugiendam ed ad
latebzas ignozantie.qaia ignozantia eozam qae qais
fcire oebct ipqted. nemincm eecafat/fcd accafat poí
tius-t Tepe oelictum aaget fecunda illud pzima íCoif,
55noM6 ignozabitur. 5deo ambzofiue fuper So.
;eii.oicit.6rauifIimepecca9(tignoz39/boccdpericus
lofífltmumzquia non redit ad penitétiam qui ignozas
uit.Beneergot>icitur fiuer.tü. (gdqui prámittit et
quafi gladio pungítu*- cófcientiezquía fcilicet cófden
tia pzomittit benefaciéti pzemifivite eteme/'i cófden
tiabona negligéti minuatur penammoztiapperue.
f ^tuinto ed tí>erauru 3 boncdatis. be quo ecclecd.
ffiona ed fubdtntia cui non cd peccatam in confder»^
tiaiquod tam oe fubdantia renim terrenamm q> fpi
ritutlium intelligt poted. 'filias enim oiuitie fnnt
bona fubdantia quem »e malc acquifltia ic retentia
non mozdere oebet confdenti a: fie etiam bominia ib
líusDiuiriefpiritu iles.patafdentíaetvirtutesfunt
bona fubdantia qué oe moztali n5 moziet cófdentia.
D 4 interíoza bona virtatñ pwpde funt et vere buiitie
^ quibas Crífo.faper XDzttí^eunu^eddite q fant
iCefaríB Cefaritque fiintoeioeo. TOútnifmaínquít.
Cefaris aurum eli nmnmtfma oet bomo eñ i foUdís
Cefar videtur. bomtnibus autem bms agnorctC.
<Et ideo omitías vefírae cefart t)3te:t»eo auté cófcien
tíevellre folam ínnocetitíam referttarc.5dcmaftmit
Cafnodo:us.ü4'.lib.epiftolarú.i¿^utd acquir» att pu
tatar vbt bona confdentía pcrditur aut ín qua parte
poflit 1?5 fiñcere (í mnocentiá ^bams ftterit amtfífíc.
^ Sexto eñ tefttmonium bonitatts: úi cuius (IgTium
apollólas. fl.íCo:in.p:ímo.poft$ ait gloría nollra l?«
efl teílimoníum cófcíentíe noflre ímedíate fabdít qd
ín (impUcítate et fíncerítateoeí t non ín fapíétía car«
nalírfed íngratíaoeí conuerratí fumas tn boc mudo,
^«jpterea beatos áre . omeCíic.fupcr <E 5 cd?í . oícít
ineoquod bícítur femper tacíte recurrere oebemus
ad menté et interioré tcílcm et íadícé requírere.qaíd
ení jrdeflfí oes laudant i cófdentí a accufatraut quid
poteritobeireautabelfc (iomncs bcrogcntct fola c5
fcíentia ocfendat. Bona auté att Bcrñ. fuper cantó
confolatío cam blafpbemamur a malísbenefadétes
fí rectí oílígant nos omníno fufftdt aduerfus nos los
qaenttum íníquaropínío bonomm cñ teñímonío con
fdentíe. fl'Septímo eílcóuíuíamoelcctabílttatíseo
fecora mensqua(iíugec5uiuíum.^uér.xv. 91nde
<alTi.lí.ií.cpíll. Qrbozéquam florere rídes ^ fumma
confpíds víriditate letarí fub terraneo fucco fecundí
tatts anima tur reddés ih rupUde qd continetur ín ra
dice boim quoc^ vulms magna brlantate oecoratur
fl vífceríbus fanís grauamé nullíus fcntíat leíionts.'
<Er quíbus patct quomodo bone confdentie poffeHio
(tt tocondííitme reí ade^tío.lbanc taméconfaentíam
I^^imapars
feljaberefpcrantes mcmo:cé fíntíugítÉrverbíbca
tijfidoálibíotertiobc fumino bono t»icenri 6 .Sc^
per confaentta fetuí bci !?umüís ellé oebet ct trtíh^
vtpcrbumilttatemnon fuperbíat ctpcrvtilemmcs
rozem co: ad iafctuiam non oiflbiuat.
C £:epítulum fecundum malaeonfctentía eam I73
bentt feptem mala íngeht.
©ntrano vero mala cófdentía fructus f^tcm
ViLamarilTtmoe loletgígnerc. Bíam belíum tnteíH
num generat.^etmñ factUter enecat’. muda ftbi ímú
da factitatviam bíflidlem pzedtcat.ad erroié mentía
adtuuadad gebenneedíRcam íugétrifttcti otínuat.
nmo íng’tum bellu inteflínú genératela vt co-
gitatio cogítatót recaldtret: qd :^por.ro. 0 >tnnuit.o.
STcltimomu reddente ült 8 .f.pl?ílofopbís malta con=
fdentía ipotum 1 ínter fe tnuícé cogítationú accufan
tium/aut etiamoefendentiú in ote qua íudicabit oe^
occulta bominum quod vídelícet fiet in ote iudídf. 1
fít i?odie cum quia aut oíuína infpírattone ad ttra có^
pungítur zautquando fadnomfoa facramentaliter
confiteri tenetur.^e taita modía íntelUno bello vuU
neratc confdentie 0 eneca ltbzo.üd.ve vírtuttbua ot
dtZí midum non facit antmú níft repzebcnfibílta vi
te cófctentia. f Becúdo fadltter ^tímum enécat quí
mala confdenttam geílatquía cú quia ab tntra actus
tus mala confdétía ad extra mala opart índpit.pzotá
mo cania ruíne eníHt^utta tllud.t-<Coun.vítf.Sí ds
víderíteumquíbabet confdentíam ín ídolo rccufac»
tem.nonneconfdétía eíus'cú ílt infirma edífícabítur
ad manducandú ídolatíca.et períbít ínfirmua ín tua
confdentíafrater^terquécbuílusmoztuua eíl fíe
auté peceátea in fratr ea 1 peutiétea cófdentiá ípow;
tnfírmatn ín cbtílla pecc^tls.^'Zertio mSda ímmtm
da Tibí f4Cti:9MA3in £i?í.t. jornia nmnda mundi9>
inquinatis ante et tnñdeitbuo níipíi tnundutn e(l: fed
í.iquinate funt eoutm mensiconfaenm. conñtétur
verbis i'e notíe beu 5 : faetts autem negant . Bbi gloi'a
nil^tl eis mundum eil.quía non oí^nt oonta bet.red et
mensíd ellínteUeems et confcientú eo:ú inquínate
funt/inonejccibo tnquinatío eotú : fed en ntalo ínteU
lectu % cófeientía p£Ccato?.(£t rere mena x confeien^
tía eomtn inquínate funt: quía cóñ'tentur quídé ver^
bísfenolíeoeum/factísauténegant. <[[ /Cuarto ma^
la confcíentiavíatnoílfícílempzactícatcum íníufhs
quí oícunt S3píeñ.vít. Bmbulamuavíae bidicílea:
Tíamauté ooiníni igno:auímu 0 .í^uo contra fuadet
fuísapoltoUs.t 7 eb:e.je.Bccedain‘’ad facerdotenr ma
gnunt cl?:i(lunt cuntvero couíe ín plenítudíne ñdd
eíperfí contra cófcíentíam malant. IBam malam l^a^
bene confctétíam nunq^ ín vía mozum fecurus eíl; an
ftc fubítaneecozpozalitermoziensíabatur índubít3<
te ad infemau baratrumzan ftbí meUus ccnfulene bí
uína mtferícozdía ejecítatus ad penítentte lamenta re
currat^dcírco Seneca líbzo be mozíb'^ att.2X>ala ccír
fciétia fepe tuta eftrfecura nun^.Jtaíp nil?íi ei comí
tniferís ní(i quod amico committere pofltazpleríi^ fa
tnam/confclentíam autempaucí verétur. i^tuinto
ad errozem mentís adíuuatzíta vt nonnunq> ad l?ere
fím índucat.bícéte apotlolo pzime ad tbimo-utí.Sptí
rítus manífefle bícít in nouílTimis tempozibus bíí
feedent quídam a fíde:attendentes fpírítíbus en ozís
ctboctrínísbemoniozumínppocrífí loquétíum men
datium/t cauteriatam babétes fuam cófeientí J.51o.
id cfl cotruptam pzaua cogitatione / et adullam ígne
l^;imapars
malcconcuptfcentie. Sertoadgeljennam edífícat
tune videlicer quando quis fententiat/etquando
certítudtne íudtcat alíquod dTe peccatS-qu ta
picitur . ^ui&ífcreuítfi manducauertt táñame efe
quia non ec fidc.6lo.<5í manducaucrit cum tila con*
fcíentta pamnatua efitqutaquí íudícat non edendunt
et edit pamnams cft.@lndc fequimr. 5ple ením reu 5
fe facít quando íllud qS ínuttie fibí aíTerit/farítVdeo
Pamnatua cfl.qa:a non manducat ep fide / id eíl feefis
dum confcicnttam contra fídem vriep edít / qni edén*
dum non credit. ^nde feqotmr. @mne auté quod n5
eft ct fide/pcccatS efí. ff Séptimo trtíífciam cótinuat
ín maetnu m grauamé aníme i fptritU6.@nde fapíeiú
prfl.Scmperptcfumít fcua perturbata confríentía.
l51o.que non babet tranquillitatía (ecarltate.€üia9
rattoncm pfltgnat Seneca Pemottbus. 7fIuII0tnquít
confdñpeccatotñ motSmagís tímuerís ^tefpfum.
Sitenñ ením potes efFugere.tc amé nun^. Vlequitta
enímipTaeít pena fuá. Simflcmtradtt fentenftí bea
tus Suffufiínus lib.Pc c5fe(n.vbí Pícit.^ulTifKpomís
tie 1 tta facmm cfl/ vt pena fit (tbí omnts aní mus inot
dínatus.^ t ^fídotusltb.d'lblt loquiotum. mulla pe
na grauiot » mala confdcntt3.Zl?ens ením mate con
fda pzopiffs íHmulís agitamr,
f Capí fu lu m tertíum q» feptem repcríunmr pífFcrés
tecconfdentíe.
e rsf 9 u té cófdcntía bona fimílíter /i mala multi
plecq: quídam eft.aPidf cauteríata-alta nimís
hta.alh ntmísartaapuftllanimís. alia trandlla fed
nóbona.alía perturbata nóbona.alíapermrbata fed
bona.a alia tranquilla a bona. ^ T^dma <¡ & camería
ta.i.cotrupta 47{^e eíl perfidomml?eretícow petpoe
qutbue pzot^etat apfó piíme ad tl7ímoáí9.^ícé9.
5n nouilTimis tpibiis otfcedét^utdéafidc attendens
tes fpíritíbtts erroús % boctrinís oemoníomín tn l?pí
pocrtfi loquentium mendaciutn tcauterúMm t?3b¿:
tes cófcimtíam,^t quíaarticult fídeí funtvelut pan
ctpíaínreligione cl?:iílían3.5<idrco tales confcten^
tie cmtermefmt pencalofifnme.Sientm paruus
erro: tn p:ínripio magnus eñ m fine.cermm eít q» ma
gnus erro: ín pándpio majdntns cfttn fíne, Sales
ñint etí am pj^ariíeí i l?ppocrtt e oedmantes mcntem
et rutam/et omne olue.grauiou legts {Ketermttten^
tes qníbns verítas cóminata eft ZD3t.díí,Salcm l?a
íarmodiconrdentíaml^abétquíoe magnts peccatts
potétibus a biuítíbus módica cófdentíam in p:edica
done confeíltone vel ín ptínato fermone facüint . fed
panpertbnst&efpcdtsijoíbnsínparuo crceflu ^a»
ues cdíciétíe fcmpalos fo:mant. Símiles funt bi val
píne aflu tí e be qua fabulofe ferturg^cum vnlpcs leoí
nía cuiufdam culp^ ín eíus p:erentía audilTet , necea
ta grauía ercurauit et alleuíauit per fingula. puta ra
pínam per befectü ptoptíarñ carníum. gu lam per ro^
bnr leoníní cotpotís farotem per bomínñ potenííe fu
per ennetaanímatía etítabealífs. auteacccflilTet
fímplei: afínns confites vnlpí q» poftgrauéabftínctíá
a cíbís -i belectabilíbus et poft labores grandes dbns
fnbframentoríí facdsportádislaborauerat be caldo
fuípaflorísteractotísnramen promtnens famemo*
tus comcdítfet cepít vnlpes boc factú bucerc ad períi
cula matima.f.q’ erado: cui tale bamnum íntulerat
panper fuítetnudus.etq’ pedíbus frigefadíscaput
1 totñ Corpus ledi poterat t tándem fequí interítue et
bomiddíum t fíe male tradatus fuít aftnus . I&ocbe
• ' Á
p^iniapars
caofa talló confáenturulpinl&enominat Bern.Iíb.
tie cófiderattone. vbiciidt vulpina confctétía eíl tepú
dacóuerTatto/fictacdfcfno obediétia fíneDeuonone.
oiatto fine intentione,lectío fíne edifícatióe. Termo fi
ne drcunfpcctione.poztoccuonami veftc rotandíre
gúlam teturuozú Temo et ftatutis pTalIo^fed eos
meum I5gc eft a t>eo.ejcterío:cm fuperfidem intuena
falúa mibi omia arbitrot. tome pergeña tnea que fo
ne funt oblitue interior meo;^ (icut aqua effufue fa5
V Secunda conTcictia eil lata nímis eom qui nó pon^
derantpeccatanifi magna nócurátee ttevenialibua
aut parute.contra quoe Pícítur eakñalhá.fíií (Síuí
fpernít módica paulatim oeddet tS . mulla enim oos
muerepétineruitredihlUcidóe neglectis fuccefllue
putrefeunt oomus fuóétaculat Tic tandé eius fecjjmr
Tuina.^ales alTImilantur pifeatozibue qut Teme lata
cupiñt babereretianun^(lrícta.etideonun7 mino
reevalentcaperepifciculoequi Tepe belectabtlioiea
funt magnie pífcibue.nunq' talca ad pfectíoníe apU
cem vite pefTunt peruenire contéplatiue que etl pele»
ctabílí(Ttma.^nde oelecta tionee ventalinmpeccatos
rum pfalmi rennuene aít . £(ennuit confolari anima
mea^memo: fui oei meiabelectatusfum a eirerdtat^
fu m <1 oefetit fpiritue meu6.<£t aIibi.Silui a bonie et
bolo: meue renouame di fed fequímr . Cócaluít coz
nteumin ira mea . et in medítatione mea etardeicet
^nie. Calium ettá late confdentie bominfi cófdétía
vulgo lupina oidf . Tftam Pertur parabolice lupúpofl
multae rapiñas per ruóicu capta qui cu libertati oas
rioebcretet allegaret^ncc reno nec frumento aut
fractibusvefdponct/velutaliebeftie reilitumsell
{nílline líber tatú'tfbacto tamen tali per iuramentuni
firmatoqttoá vltraValotem f« nSmcmmcamífcoa
tdncepe tiun^ rapcret.5gitur cminUs cft líber . Jtf
eadé auté oíe vaccam et vítulú eia? efuríene reperít.
íCfiíp fames ad vtrá<p acctpiendum temptaret eam t
ediaerfocQnfctentíapCTiuriy mc:deret confcientíábi
lata recepít oicen?. 'Mímta arta cáfcíentil babere pof
fe? que vttupcrari fclet a piudétlbu?.TBam vacca va
let nummo? quatruo: tvttulu? ouo6.ergo cum bona
cófcicntía concluíit occioe vtrumep et maneuca. Sic
funt'pleríc^ quí femp per latam confctétíamquerunt
erenrattonemin peccatiaoe maguí? parua iuotcan*
teeautnulIa.'S quo vicio otat ptopbeta erui cum oí*
cit. Tflon oecline? co: rneum tu verba malicíe ad erctt
fandaeeecufatíoneein'peccati? . fiTumbominíbua
operantíbu? íníqaítatcm.et non communicabo cum
clectí? comm.ff otrípíet me íuftu? in mi'enco:dia/et
increpabit me; oleum auté peccato;is/id eil bominía
late confeíentíe non ímpinguet c?put meS. ffSercU
confeíentía efl pufíll^ímis et arta ni mis/eomm qul
pene oe (inguli? itbi’oubds fotmát fcrupalo? . etíam
In bisque oe fe funt lícita . “^to quouim cófolatíone
íntertía parte ínfra latí'’ tractabí£.^etalíS ceta fue
rñt ífrabelíteplurimí perfecutíonís tépotc / fugíétea
8d antra oefertí 'quo? cum gétilea oie fabbatí ptouo*
carentad bella bcllircnolebant confeíentiam nimia
artambabentesnefrangerentpieceptum oe fanetb
f catíone fabbatí. ^íterunttp motíamur in fimplící*
tate no^ra quod t fecerunt vt babcnir.t.mad 7 a.feclí
do.C(^uarta confcíimtia eil tranquilla fed non bona
eoíum quí peccant fub fpe veníe tándem coíifequem
de vcl oícuntín coq>o;e fuoquiaoeu? nonr^uiret
lfia.qualem confdentíam nonnung' bobent njunea
l^nmapars
ctatc vel mo:ibu6 /quos Salomó pmonet oiccs. ■fM
mi Ti te lactauerunt pctótes ne ac4er^s ete puMier^
Sflimüani tales tranqutlU pfdentiá fibi fozmatues
m3macistfrenetkts.quo:um tafrrmttae ell ideoma
jcinta feu periculoriiTima . quta medicine remedia nec
odnutmnt nec asnofcñt. q>ob:anbeams Stnbzofi*
ait.6r3UÍtTimepeccao<lisiuuas^3UÍfltme ideflpes
ricnlofifltme^uia remedüunnó admittuntqut igno*
rant. £alé etiam cófciétiam qui vel ejc erada
tgnountia/ veleje afíectata nolñt feire vt bene agam.
« ideo iniquiUtem fepe meditaotur in cubilt úte coas
fdétie/quá tñ íniquítaté ^ter ígnotantil nequeintf
agnofeere. IT tilinta cófetentia edpermrbata etnca
bona/nómm^oerperationiptojeima aut vícina-qna»
lem i^abent t?i qui crebto in eadem peccata laMtur.«
99 peníteit:tamen^ter relapfus frequétiáp»^
quídam oeíperattonis impulfum gemunt/‘i tu tbam
qualea vocat pt?ilofopl 7 us.vil.etl 7 ico.incótinentes(i
miles utfírmts/qui in etfdé febzibus recidiuant^joos
d^tidus ate medicus cófolatur cu petro queréti quos
tiés in me peccabit fupple oe oie f rater meas 'toimit*
tam ei vfis fcptiesfSiefpódit nó bíco tibí vfc^ fepdes;
fed vfc0 (éptuagies feptíes/úi efl fc5m omnee cadxis
licosboctotestotiens quotíens penítebit ZPatd^d
>:viif. ^ Seeta ofeiétia eñ bona.f 5 nó trandUaimo
ma/eotñ qui cóuerft ad bñm recogitant in amarítndi
ne ale fue annos ruo3.(t grauiter adbuc faittuntalíi
legé in mébtis fuis repujante legi métís a beo infla
te. tales fepe ob (ineeri biligentiam ne beñ ofléndant
in paruis vbi nullñ eictat peccatum.fibí tnrbatam fa
ciñt plciétiam/mott nónun^ ad boc téptatióe oemo^
m6.vt in perplejdtatis ruant vitiñ . Bliquádo etiam
b.k
Id^ímapatB
ad Ijoc mcuentur t>octrints ínfípiétíam I?omífiS . Sé
quibu6 9pfe.í.ffo9.ri^.»í,peraitiente6 eo? ínfirml
c5fcienti9mín;cpmpecc3tís/qu09 tornen ídem ap^
fpccifícatPícés ibtdc Jo. ©inneqó ín macelluj venit
manducateniljil interrogantes ^pter córdéttam. p
quo? cura bcat'’ Bern.fup can.m(ít.É^Híd effícatius
Bdcurandüpfcíentie vulnera necnon ad purgandunt
aciem mentís g» d?úíli vulneró fednla meditatío.<Et
ítern.grurbabo: fed non pturbaboj. ^ vulnerum &ní
r ecotdabo:. Séptima pfeía tranquilla i bona cll ta
Kñ oe quíbus cicít apFs.^uí ¡epi funt carne fuam cm
cífiterñt cñ vícú's i cócupífcéttís quam l?ugo libro pa
mo fuo be ata lie befcríbít . Craquílla pfeía cfl q oflj^
cft bulcís/nulli grauís/ vtés amíco ad gratiam/t ümí
co ad patiétíam/cúctis adbeníuolétíam/ dbuspoteft
ad beneficentíam.cuíbñs ncc fuá peta im^tat qtnS
fecít nec aliena q: nó sppmbauít/nec negligétíam . q:
nó tacuít/necfugbíam/q: ín vanítate no Em3nfít.^t
iterumfm Berñ.íConfcíétía bona tttulns cfl relígio
nís.téplum falomonís .ager benedíettonís . ottus bes
líciarum.aureum rcclín9to:iá.g3udium angelorum.
arclpafederís. tljefaurus regís. Sula bcLbabítacui
lum fpiritus fanctúlíber fignatus et daufus . ‘rin'bíc
íudici} 3perícndus.Se bomo talís confdentícfCTibt!
tur Sapíen.vííí.Jntransínbomu meamoquíefeant
cum illa enim non babet amarítudmem conuerfatio
illiusntec tedíum cóuíctus íllíus/fedletícíam igau*
dium fcílícet propter f ructus eíus.
fíCapímlumquartum/ (peonfeí entra bona adfímílí
tudinem bomus materíalís cft regenda.
©ía vero eterna fapientía bonam tranqtiíllani
l^córdétiambomuí aíTimilarebignata cfl . in qua
í^^ímapats
cantus leticie t fructuum f?abctnr copía.5<ídrco cd 5
omni, qua pcíTumus tiílisentía aducrtcnda funt <}tK6
que criguntur ad oomumconfaetitíc/fdlícctvtbene
fundctur.íiebíte ometur/fenriter tueatur/ pmdcntcr
negatur/í fepe tergatur . fl'^gjutnobenefundetur vi
delicet fuper foUdumfundamentum dptííli / etfacre
feripture ficut faluatoi »idt 2Dattb.ví . ¡©rnnie qut
audtt verba bec /et fadt ea afllmtlaf viro fapíenti qof
edífíeauit t>omú fuam fupza petram. Súme aút caue
rtpebet ne pomuo confdétte fít lata nímís/aut (tríete
edifTcataquía quifadt contra conídentíam edifícat
ad gebenam. vt oicitgIo.;Ro.íic.Sed b^u iftam oomú
edtñcant quída fuper aqua? voluptatís.Biií qutdent
fuper arenam cupidttatts.alíf fuper ventú fuperbíe.
5deo verítasZDattb.víí.fubíuni^t. (@mnÍ6qu{3Uf
dít verba bcc/ct non facítea.fimiliserít vfro íhilto
qui edífíeauit sontS fuam fug arenam/t pefccdit plu*
uíart venerunt fíumína et fíauerunt ventí t írruerút
tn oomum íUanuet cecídít et fuít ruina eius magna,
vbi Suguíl. «Confiderandum eil , quía cum t>(«t/quf
audítverb3.ínbocfatí0fígnífícat ifhim fermoné&oü
míniin monte ómnibus pteceptis quttHtscbúfíiana
vitafoanatur elTeperfectum. vt mérito qui (^endum
eam víuere voluerít/comparetur edificantí fupia pe
tram.et 5Io.ibidem.jCecidit in^.quiaomnisconfci^
entía que fpe fita in ecum no permancbít in temptai
tíoníbus/non valetfubííílere. et tanto amplías agís
tatur/^to plus in bis que mundí funt a fuperioabus
oifiungítur. <2 1 vere omnes malí vel fíctionc boní /ítt
gruente qualíbet temptatione peíores fíunt. £(t igis
turprímumfundamentumfídes firma fuper cbiilífi
fundata. &equaZt)attbci,m . Superbanepetram
fQ cl;i:tlhim fíltam deívíai edífícabo ccciefíam meam
sic cl?:tfhis.<Et ap&.i.£:o9.i4 . undamentom aliuá
nemo poteft poner e pter illud quod poitm5 en ell
XpsíefifS.Qfectio vero l?uí’^ fundaméti en garitas/
fine qua fídee vita nó l?abet.^deo ad cpbe.ün>vtrúcp
fundamentñcóplectés fie o»t. ^’lecto genoa mea aa
patré oñt nonti tefu xpi^et quo oís paternitaeín cdo
im tetra nomínatutvttiet vcbís feém oiuittaogüe
fue co:obo wtí pet fpm eius ín intertod boie habítate
chzinñ per fídé in cordíb*'' vefíríe tn cbaritate tadicati
etfnndati vt poilitia cóptebenderecó otbus fanctúi
que (tt latitudo longitudo/üiblimitaa / 1 pioñindum
f Secundo opottet vt oomue pebíte ometur imagú
nibus vitrntút etemplo9bono?.qtnó fufficít adulto
babete fídé i cbatítaté nifi ejeeat tn opus.^tdes enim
fine opetibuo momia en 5 aco,í. <Et fm beatí jStego»
fáttentí 3 >£l}arítisfí operan róiuít / d^aritasnó en
<Et apFs gaflv.Ptcit . cbano,íefu nec círcúcífio nec
p:epttctu;aliquid'valet.fed ñ'des q per pilectíoné ope
ratur.vbt glo. ftdea nó vtitp octofa. q: fides Hnc operí
bus nó faluat/fed que operaf per bilectioné peí t
ini. 5 n CUÍU6 reí tj^pú Pomín^ <Exo.]ceí(«íuflit vt cozti*
tia interíoz nobilíflima q tabernaculñ tegebat ejcpecé
partícularibus coztínis pneea políretur varíe. Tftam
Ibi (icpeus aít moffi. JnfpíceafacfcPm ercmplarqd
tibí ín monte mónratu en. Cabemaculú í ta fíat pecé
cortinas pe biflb retorta i íadncto.t purpura, coccoqj
bis tínctovaríetates opere plumario facíes.^bí glo.
^n I7ÍS quattuoz cortina? colozíb^ quattuor íunifíca^
tienes ctpcrímuntur . Jn bíflTo retorta caro cartígata
rcnités.'ün íacincto mens fupna cupiés. Jn purpura
caropafnonibusfubiacens.llncoccobistincto mes
i^rfmapats
ínter pafTíonesoei ctpxímí oileeticne pful 0 és.acríi
vt ad wUu vírtutñ eserátU eueníamas fadlt*^ cípeí
dttvt<reb:o fctófpatrñvítivdut imagines tmpín*
guamustntrinfeeus. 0 t ent vt refertbeat^SngufK»
bb») contra íulianú quídam ree turpís fpecíe cubica^
lamfuú fedtoepmgípuld^tísimagíníbusr vtearu 5
afpecta vxoz fuá paldpm p>areret filiú. iCur ^nthan^
t)omñ fue ofóe quá bens ml?abitat memoúa bonodt
etéplozum no oepingeret : vt vro: f^fualítas pzoles
rirtutñ gigneret. Kcrtío opottet vt bomus confcíé
tíetueatur foztíterqdfieríbebjcóuerfatíóc l^onefla
<tangelicacuqodia. lAamitcuttectú bomus eflcuílo^
dianta eicteriot bona conuerfatío tutamentñ di bone
confcíentíe. quatenus bona fama ^eimo/a bona con
fcíétía libi pzoftt. Juwa íltó ZDattb* v. Síc luceat lux
vdlra cotam !?otbu 6 :vl vídcantopCTavertra bona/et
glotífi'cent patrem veftrú quí ín celís eft. ^dcírco cbtí
fhieZDatt^.e.bi.q' ínaure audití pdicate fup tecta.í.
per bona conuerfattoné.Hd tutelam a an^liozc cuito
díam etíam miferícozdí(Tima bonitas bcí angeitcant
adl?ibuit canodtá.^uct 3 illud 2 lu.v.£ú foztts arma^
tus cuflodit atríum fuñ: ín pace funt oía que polTídet
etrt ángelus bon^foztíozbpabolo víncat fuguenícs
ct auferat rníucrfa arma in t}bus cófidít bf abolus'et
cí’fpolía bi(lribuet.5dco gIo.ibídc.©iflríbuít inquít
(polía etbfljensfidelescurtodíasangclozujad l?ofm
faluté.fl'fO^uarto opoztj rt bomus confdentte pmdfc
ternd eñ bífcrete regatur.^uis ent beus bomíni ámí
niculetunvttactum eft angélica cuftodía. Xaméoef
fadtbolemrectú/treliquíteú ínmanuofilíf ideitin
fuo libero arbítríorquo mediante bonum vult grada
idTtltente t rnalú grada bei btmiiTa . Bult ígitur beus
b m
ia?ímapat0
quinos raí íonc capaces fctít: vt biícretióe rcgamur
que eadé efi p:udentíc.5n f?3c em víríute íuwa pl?ilo
fopl?u.vi.et^í. 0mncs moialca cónectunE virtutes.
ibanc cl?a(lí’ fuofi oílectos Docuít pífcípulos, ÉS.uib^
»í]dt.<Ecceego mítíc. ^fíote ergopzudétes fícut fer
pécee caput vídeliceí bone ofcíentie nifcrete regédo.
IDec efi vín^ i ver’ auriga :i^íutú: qua beat’ 3ntl?o.
pzetuUt folítttdíni operibus mtfericozdíe / vite mona
fticc/rígoá abflinentie/a pzíuatíoní faculta tu oím vt
tradítíCaínan’ coU3tíonc.íj-abbatí6 moyii.eSt.ue vir
tus vt idé oeducit bteuioú vía monacbum fine bece^
ptioní s t>}?abolíce fallada vebít ad pfectíóís apicé:
vt íbídé&icíE/ no nífi fjufnílitate talí cóquirif qua (Js
feniozumvelpzelato? fdta cuftodírcnitiE. ff «Quinto
opoztetvtfepetergaturbomus c-áfcíétíeper fcobam
contrítíonís i cófefnoniszquado ín eam cadút pulue^
res veníaliü/aut venena pcccatozum moztalium/nec
alíud remediuj querere opoztet q> illud. WLñ Suguft.
f»B ^o]}. Seruus peccaíí quo fugit : fecum (í trabít
quocúcp fugeritínon fugit feípam mala confcientía:
non eíl quo eat-fequítur fe immo non recedít a fe.pec
catu cní qé facit íntus eü.Wti3 audíre cófilíñ (i vis ad
beum fugere ad ipm fuge conñtendo non latendo.
ff iCapítulum quíntum q^confdcntíabonanon femí
per fulficcre íicb 5 ca l?3bentí fed labozare nebet quía
Ttctiambonam famamljabeat.
^ Bíuntur bíc qucílíones quedam. l^zíma: an
talis bona pfciétía fnfficere pót eam babcti lí ^
non curare bebeat be repellenda^pzia ínfamía-Caa
fabubfl eíibíuerfitaszvt vídeE feto:? boctozumquí ín
tnultie auctozítatibuebicere vídétur q? no fit curans
dam be famazbúmodo petm nó fu in prdentia.Bant
|^<Jímapats
&tótbc3tusaagu.adclertt!n5rponmm.i^ai(i obeft
l^oí^ec illatabuUvulteáselere humana ignosam
ti3/fi i>e libu) viuentiá n5 oeleat eá i níqits cófdentia
vt etUm allegatú di fupiapumo capitulo . ^dem ad
@ecundinúm3ttícl7eú.t^uíc4dlíbet Tola me inocua
lieoei ofctétia non 3ccnrat.(£t órego. coftantxno epí
fcopo mediolanéfi. cüctio que ín bac rita adueria
p:oueniút:rola cfiricatnoftie oipotétís oeí oiilrictio
penfanda at^ ad coi ^pzíum femper concurrendú rt
nuUiustbi Unguareplicetvbi conrcientta,non3ccu^
rat.quemeni confciccíaoefendit.libereH ínter accu^
fationca/et líber fme accufatione elTe non poteíl (i fo*
la que interina adífcít cófcíentía accufet . € t iteram
Érego. ínter verba laudantium fiuevítupcrantíum
ad menté femper recurrcndu ell.et fi ín ea non ínuení
turbonumquod oe nobía oícítur magnam triftícíam
generare ocbet.Kurfua fi ín ea nó ínuenitur malum
quod Pe nobia bominea loquuntur ín magnam pcbe
mua letíciamp:ofi[Iíre.ii2.uid ením íi noab'J^'iea
non laudant / et confcicntia noa líberoe oemonílrat.
babeamua ilbaulum pícentem . 6loiía noftra \)cc efl
teftímoníum cófcíentíc no(lre.5ob quocp pícít. (Ecce
in celo teñís meue.Si ergo ellnobía tellía ín celo te^
fhe ín coide pímitta mua fhiltoa foiia loquí quícquíd
voluerint.€vbí3vídetur non elTecurandum oein-
famía vbí alicuí conílat Pe confcíentía bona . ad=
uerfo ell beatua auguflinua ín fermonepe commu*
nivítaclerícoium.p.THolovtaliquía penobía ínuc*
níat maleviuendí occaftonem.T^iouideamua eníbo
navtaít apranonfolumcoiam peo fed etíamcoiam
l?omínibua.piopter noa confcíentía noftra nobía nes
cefláríaeft.piopter vos fama noftra non polluí: fed
b üd
Pc)ílerc9€betinnebís.^ere3fantpfáa<ihm3.i^
fciéttanece(&rí3eflttbif¿ma^]citnotuo:(f con
fáme íue negligit famatn fuá; crudelis eft. <Et íterS
alibi Bugatt lAon funt mdicdi virí fute femuie que
(ptandorep»i7édunCinaliqu3 ne^i^twperqoiín
fitvttnmaUvenmt fufpittonévndefuivitá tongc
eSKffc ícíunt tncñt coii oeo fuffkere ftbi conrctétiatn
cSímationé tTomtnñnó fcdum ímpatdenter.veríietil
oodeUter contenentes cu occidunt animuasUotú fu
ocbl3fp!?cmantíuvtlocí:cil«is rcdnifua 5 rufpitionS
quaft turpis q calta eft berpici^ vita fanao?. Bel etíd
cu ejxufatione imítantiú non quod vident/ fed qó pu
tantBobotat oícta ptefata tetaus facrcpagíne d oú
cit.Bnicuí<pmandauitt»cusoeq))címo fuo vtrdlicet
et ptofít verbo et eeéplo.Bnctotítatu taliñ varietatS
•t queflíonis nodú foluít fanctus tilomas p btilinato
ne3quoiibero.ttr>q>ni|> Btrñc^ ínquít fc5ContcptU3
fame appctitus potcfl efle laudabíle -i vtciofum.^'a
ma ent no nccefTaría efl bomtnt .pí^er feípmrf ed pzo*
ptcr q>nmá edifíc3ndá.appcterc igif famant ^pter
¡norimú d?arit3ti3 efl . Bppetere vero ^pter feipnt
ad inanem glotiain p tínet . <Et econtrarío contcpms
fameratíone futípfmsrbufnüttatis tíl . ratíone vero
anúmírígiiauic efl i crudelítatts.^ ergo dbus incn
bit ecoffido/ vel er (lata pfectioms alio? faluti puU
dcrepcccantmífi infamtí fipzinp íucta pofTc rcpelUt;
Advero (pibuama^acudodiafue falutta iminet
pofTant fue bumilttati fiii iétea famam vel ínfamta
conténere-Sedcú infamia ouplícíter repelIaE.f.occa
ftoné fubtrabédo/T linguas oetrabcnttú cópcfcendo.
pñmo modo tcnentur oéa inf imía vitare r alias fine
(cándalo actúo tranfire no poflent/qd femp efl pecca
}^?itttapar0
tom^ Sed fcefido modo no tenétarnífí (fcimtñ ocfaeí
aUqui3 fa(u;Í 4 >nmí p»)^ere. <Et I 70 C tíl qd 5rcgo.
ome^ruQ (E 5 ect 7 í. oictt Un 0 uao oecral^entiá (icat no
Dcbem’ noflro ihtdto ecdtare ne tpTi pocemt : ita per
fiu 5 maltdi eratatasoebem’^ equanimtter tolerare
vt nobÍ3 1 merttñ creTcat . Hlíqñ etUiCópefcere/ned3
be nobís mala bUfeminant eo? 4 nos ad bona andtre
poterant/co:da innocentium cotrfipant. <Et tnfra.ll:)i
etení quo? vita in eréplúimttatíonts cllpoftta bebét
fi poflUnt betraf?entíñ :vba cópefeer e/ne eo? ptedíeS'
tionénó aadíant /4 audirepoterant/fibt tn ^mts moi
ríbus 4 rem3nétesbenevüiercconténant.<EitbtB P5
folutio ad obiecta.iEtpatetq' conténcretnfamía alií
quando efl bñilttatts actus.Bnde invítarpatrú legit
be multis fanctispatrib’quí^pnam ínfamü fuflú
nebant non repelientes eá.Sic fancta ZDarinavírgo
fub viríli babítu monacbi beo feruíés falfe accurat a
^andodí fília per milité impzegnata qui infamiam
(uftinuit ZDarina quínquénio pcnitentil agens ante
fo:es monaflerií fuirpollquod té^s vilílTimis in mo
naflerio mandpata ícruítÉís flatim fpiritU 5 bco redi
dit-lotioneip ful coipoús t obfeUtone bemonis reap^
dente fadnusppziu virginis innocentía purgata cil
vt in vitafpatrú legiE. Sic etü ad t^e beata virgo
Eugenia aiabilippi rcctotís aleeadrie nobilílTimí ro^
mani filia f¿dt:q cú ptotbo x íadnto begens fe <Euge
nium vocans in mon3d7ali babítu monarterio lati^
tans tandé in aHbaté electa iXOdmtinz femina in
alerandri a birílftma accufata efl qr cú ea fhipium vo^
luifTet cómittere.fed cú res publico iudido ignis pur
gari oeberet i incendio.beata virgo ne relf gtonis fía
tus infamiaoecrefceret.tidépatri iudid fratrib’^
|a?tmapar0
ctco 0 n 4 ti 0 p:efenttbus fe pJO<Jídítg>enét ínñoccna
partter et fetnina-ficcg patrem confangutneoa: ac pe
ne totam aleeandriam ñdeí dpziñíane cdíuntit vt ocu
cent eiufdctn virgínís gcíía.
flCapimlnm fextúmfcire quíspofRtfcJpabcreboi
nam confcientiamt feptem gradus eíus.
Vy 2 ,ter 3 ^nde ce íupzadíctis nafeíf quefHo vtrS
qaip feire pofiít an bonam Ipabcat confetétíamí
Siefpondeí ^tpec eadé queífto cñ alia qua querítur.
vtrü qnis feíre podit fe l?abcre d?3rítaté.5gimr vté
do Bleeandrt oe i?allte ín fumma fuá oíflinctiontbua
THotandú q> feptem funt oífferentie l?oim. Quídam
fe patant l?aberc cbarítaté et confcícntía bonamtfcd
neutra l?abent,aiq fciunt q> no Ijabent talia-Slí) oa
bitantáW opínant g» d?3rít3té babeant ■; bona con
fcíentü.'3lí} ejperíunturrfcd no ijabcnt be l?oc facn
ttam.aiu boc fciunt p reaelatíoné tantS-aiú vero g
cafum.^ T^tími funt tíídelesplurímí et beretíci imo
etíamquidamcbtiilianitepidiíl nóluflrantea fuant
cófcíentii ee craíTa ignountía peta qdá mo: talia cóía
no babétes^ moitalib'’ in petto grauibus gfeuerant
<i eukariqíe facramento indigne pticipant: qd ne fíat
Oícit aportólas pme ad Cozin-eú T^zobet auté feíóm
bomo.et fíe oc. -ic.Jn eadein cecítate ífidclitatis foít
' alíqñ íde aplb. d íam captas a romana mílitia Ibíero
folimís iadeos quo? petítíóe captas eíl. líe allodtur.
<Ego ení cófciétía bona cóaerfatus fumante oeü vícg
ín bodiernñ oíemquí tamen perfequebar pzíus ecele
fiam oeí. If Secundí funt qui fciunt fe baberc non bo
nam cófcíentii vt bí qui fciunt fe erte ín p«)po(tto pee
candí moztalíter aut ín peccatís tales manét ín ímpe
nitentía.'Slá rales etíam loquítur eccI^vq.Sctt con«
f^?tmapat0
fdentia tuaquia tucrebzo maledíjcíflt 3l9s.^Xert9
funt qui oubitant fe babere confcicnna m bonamzrís
dclicetbiquí babcnt ratíones cquc foztesadboc^
Hnt ín gratia (ícut ad oppoütum ficutí quando vídá
fe tffe tepídos mamando oeum a non babcnt affectá
ozandiz^identcp et oppoftto q’ nuUam babent volun
tatempeccandi moztaliter.etí ením onbítatio intelle
auset ínter vtrlcp partem contradictíonís qucdam
Taállat loríales oícere poflimt cñ 2 poí}oIo.Tftibü mis
bicófdus fum : fed in boc nó ínfhficat^ fum.qui ante
me íudícat ©ns eíl.pme íCozí n.üií. ^íuará opinian
turboná ofcíam fe babere ct fe elíe ín gfa ín qua etíj
3 )babüiter funt ficut illí qní babct ratíones ad boc et
ad fuá oppofitñ.foztíozee tamen babent ad boc q' ad
fuá oppofitnzficut quido ín vna pte vídct fe feructea
ín amozc ©eí-i lugétes p pctís/t ejroppofíto fcntíunt
rebellionécarnís ad fpirítñ et fra^litaté-^ft ení opí
níoacceptíovní^ partís cótradictíonís cú fozmídíne
alterí^ partís . Xalis bcatus 3ob fuífTc videE quí aít
5ob.íi:.Berebar oía opera mea fcícns qz nó parccrcs
belínqaéíi.vbiglo.bonaddem erát opera fcdadbnc
timcda bis 4 volút vere oeo placeré : q: ©uo ín bonís
caucda fut©efídi3'i fraus.éeridíáfacítmínoz3moz
©ci fraudé jipzi^ amoz fui ©n pzo bene actis tacita vcl
alíqua bumaní cozdis gratia vel fauozís auara v? cú
qlíbet res alia ecterioz ©eítderaE.Sed beatus 4 crea
tít manas fuas ab omí muñere cozdis manus et ozís
trirca boc timo: babendus e(i; qz ínnuít q> non parce
ret. Snde fedtur. Sciens q> nó parccres eelínquétí.
i^uíntí eeperiunf fe babere gratii ct bonl ofdam
fícu t illí 4 fentíunt ©ulcedíné ©íuíne bonita tí ? ín oza=
túrne tgudant ^ fuauís eft ©ñs.'S^zopter qd ^pbsta
twUtcrMUSaílateivílíeteq^emlam fasaiseñoiíg
beatas vir 4 fperat meo fpevídelicettaltqed bona
cófdentía. ¿alíate tnqaít t r tdetetqata tniplee efl in
oía fcíétía fo cosnitiaa fea r^calatiaat et^^erímem
talts.^ fpecalatíaa llatim ínfra t>íce£. «EÓ’enméta
lis fiae affectíua fcíétía caafatur ejtre q efl/t fentítur
ín afecta. £(es entsratie pót fentírí fea ejcptrí. IHam
res sratie facít fe nota ín afectu/ltcat oulcedo ín gut
llatfed bec cognítio per crperíentíam non eft per me
diú.ínfállíbtlc fícat fcíétía fpecalatíaa fedp medíam
fallibíie. Bnde beccognitto efl p fígna . ‘^mpter q)5
etí35 recte ait rpocras ín pmo ampbo:. 3rs longa vi
ta bzeuís : íudíciú oiftcíle tépas acatú eirperí métum
f3llaie.i04}od autéoe bona confctentía fea gratia vet
cbarítatc queat baberí erperimétalís fcíétía: pmbaE
auctozitate cbdfí apofolíca t ratíone . IRá apo.í|.oí<
j^ibabet aaré audiendí andíat.quíd fpírítus bicat
ecclefds / víncentí oabo mina abfcondítñ ct oabo illí
calcatum candida . et tn calculo id efl ín carbñculo no
mennoaum fcriptú qd nemo fcít nífi 4 accípít.XDaní
na abfcondítñ di cbzíflus ín oomo babítane cófcíétte
Calculé candid‘’dl cbarítatis babítus q cbarítasar
det lucett ínundat fibí et ^umo. iHomen auté nouS
baícdbarítatí infítñdlquofili} oeípadoptionéeffíí
dmur . Snnaít tdé erpzellius 3pofloras.4.Cozíntbí.
vití mo.Sí elhs ín ñde xpí ípfi vos fibate/ an non co«
gnofdtis rofmetipos qaí a cbztñus tefus efl in vobís
nííi foztc repzobi eilí s. Ibero ante qr cognofrítís qoia
nos non famusrepzobí.Sccedít ad tdé ratío. Sañas
enímbcneoifpolttasnó poteñ fenttreoalcedínéfíbt
píanctS ín cozpozalib’: ergo parifozmíter ín fpirítua
libas aíabeneoífpofítanó poteñ non fentire oiaínJ
ld;?tmapar0 Cpnn.Ti<
Pulcedinem fibí cotunctankSenfns ent t>tuine tálete
dints efl s grstíátfe qua ^p^eta miraf etcés. g» ma=
gna multimdo tnilcedinis me Dñe:$ abrcon.tí.te pfe
cUli cíe quí fpe.ín te. fl" Sc«i funt 4 fciut/fcd folfi per
reuelatíoné/nó per fpeculatiná fetentíá fei^abere bo
nam conrdétíam.l^e 4bu6.t.^ol7.ntí.^n [?oc fetmus
qz in t>eo manernua/i tpfe tn nobts.quía t)e fpírimran
cto fuo i>edttnobis. apt^ ad vttj> Cerme fam
neep moza/ nec^ vita / ne^ angelí / neg* pzincipatue/
ncce vtrmtea/necp tnftatía/necp fumra/necB fozttm*
do/nec^ altttudo/necp pzoñindum/neqs creatura alia
poterít nos regare a cijaritate peí q efl in ¡epo iefu zc.
Scíre tamen no poniimue feém cómunem Icgé an in
peí cbarítate fumus fetétia rpeculatiua.qz bec fcíétia
cft g caufam ret/rel g rarione/ vel crfl g cffecm j.Scd
caufa gratte non cadit fub cognittone noílra (implici^
ter/nec eías effcct^/rtTtdcbímr etparrim vtfumefl.
Stmtliter gratis fedm rationé gratte Pídt cóparatío
nem ad acceptattonem peú^nde pontt tpani accepta
tioné tn peo. Iboc au té modo non potefl cognofet a no
bis 1 ideo nó co^ofeté fdentta fpeculatiua certitudi
nalíter.póttñ fdriab aliqno fdentia affectiua . qzbec
eft g ezgertentía retín effccm.^nde bec fdentta pe re
cfl per rem/znon feém rationé reí íparatfonc quam
babet ad altud vt oftenfum eít.ff Septimí tgimr font
^ifctuntper caufam rd reí ratíonemrei/rtbtqui
eflenttamPd clare m bacvita vídcrant.vtmvetcrí
teflamento ZPof fes/^n nono apoftolus. ^uid tn 4 t
firego.d. Pfalogozum eíl g> non vtdeant qui rídenté
omníavídent.
C £a{ntalum feptímñ per que figna quís cognofeere
poiitt fe baberebooam confdentíanu
JBjímapars eprn-m.
tf^^ctup cft g» quís experiri p3t g figna an I?3bc9í
A-^gratíam velbona cófctentü. ^odo vídcndü di
que funt illa fígna . Slbi fcíendum q» coctozes fanctí
alta 1 alía ponút íigna.Tñam «Crífo.potiit (fnep . Satií
ctU6 t¡? 0 .iiíi.<Bt alcr.i crífo.fug 2E>3tt!?.omcíf.id* PO-
nít.v. veLííií.que babes paríc4.C3.vííJ. Sacíue tbo.
ín.ud.oíf.ríj:.ponít.iid.fub bis verbia . li^uod ínquít
alidsomínoapeccatísfít ímuuisg certítudmé fetri
non poteft.í.íCoíz.üú'.’fflíbíI mibí confetus ftím fed in
bocnon íullíficatus fum. poteíl tamen t>e bocbabert
alíqua coníectura pcipuc per.üd.físnazfícut ©er.oí.
fTl^zímo quando quís peuotc verba oeiaudít.q: qaí
ce oeoeft/ verba oeíaudit Job.vítf.ffSccundoqñds
fepzomptííadbeneoperandáínuenít. q: pzebatiocís
lectíóís erbíbitío eíl operiszvt eteít beaf^ gre. <f cr
tío cñ ds a petía ablíínédí ín futuro ^pofítu aílupfit.
^(©.uarto cá&epterítía&olet qz ín bis vera peníten
tíafm 5reg.oíí(Íít.^ndefialid6 pbuíiii^tnodí figna
facía oílígéti oíf cunicne fue confdentíe ^uís forte no
fuífícíétietíainad fanctíílímücozpusrpí fumendum
accedatoeuotealíquopctó ntoztalíín ipo manente.
dd eíus cognitíoné pterfugíatnó peccatímo magia
ex vi faCTamétí pcccati remifTioné confeqa itur. Wlfíde
3uguílí.t>í.ín qucdl f monc g’ quando cozpus cbtíílí
manducatur víuíficat moztuos.SIcíadcroebalí’tn
fumma ponít tría evperíméta gratie dbus vt oíd pót
ds erper írí fe babere gratíl que babemus ín pfalmo
Cum ínuoc3ré.vbi fit queílio.multí fícunt ds oflédit
nobís bona te. id cft boles querunt a fideIíbus.Snde
certi fínt q» fínt accepti veo. igt^jpbeía refpondendo
colltgit tría er dbus collígitur ejeperimentum per qá
ftíát ^ fint accepti oeo/t qó babet gratíJ . “^zí mú eíl
|5?<mapat0
ínm tiícitfísnatñ eil fupcr nos lumen vultos 'ic>0es
cundum-oedifti letídam ín co:de meo. Xertiñ.fn pa
ceínídí^mTc.l&ecfunttmeíquíb'’ colligif etoeris-
mcntü ^atte lumen leticia 'ipar. lumen apud vím ra
tíon3btlem.pae apud irarcíbilem.leticia apud cócupt
fcíbilem. ^uldo entiflatríafunt inatafanctafcdm
illas tres vires ct veré certum etoetímentú efl (j> aía
babeat sratii-benedico vcre.qui3 per boc bílfert afa
(ancta abala beretíca.quiaanimafancta babetilla
veré quando babet gratiam/ fed anima beretíca non
^ndenunq» babet lumen vcru 5 in rationalí nec pace
veram in irafcíbili nec veramleticiamín concupífeis
bili ficuti babet aía cbtilliana perfecta que babet lu*
méveritatisradíantisfupervim rationalemin quo
mirabiliterbclectator ratio-Sníma vero paganivcl
beretici etcuiuflibet infidelis non babet lumen nill
fopbífltcum licut efl lumen in fomníando. Similiter
non babet veram letidam in cozde. quia fícut bidtór
pzima tbíiiíf .í^mnes babent cauteríatam confden*
ti3m.í5imilíter nec veram pacem babent in irafeibis
li.quiaíícutoi.j'fa.lviíf.J'^Pd'Sncn eilpar-^nde iís
cut in paralitico videmus in ipo efl infírmítas no«
tamé (enfusbolozis lícet inipfofit materia bolozís,
5n fano autem non efl materia bolozís neefenfus bo*
lozis.^n egro autem non paralitico e(l materia bolo*
ris et fenfus bolozis. Sic tfzdelis babet materiam bo
lozis/non tamen fentit bolozem. ande efl velutpa*
ralttícus.^t anima vero fi'delí fana/ídeflfancta ct
perfecta non efl materia bolozis / nec fenfus bolpzio»
5n anima vero fideli egrafdlícetperpecc3tu5 efl ma
teria bolozís ct fenfus bolozisz ficut bidt Suguflin^.
ZDeliozeflnatura que efl cu; fenfu bolozís;^ que efl
fine fenfu &olot Í8 . f I70C fu^Ie qñ 1?^et matertá bot
lozie.i^t^pter l?oc fí pae iit in ífideli vei m l^erenco.
t^ocnóefimfincutquteeipamliticoq nó cít tbiven
fed bolo: tbi eq/lícet nó rentta£.<Éequ>b‘^ etum patet
quowdatn obiectío tnefftcaitqut bkunt^ tn pagano
« inñdeli fepe efi iocundí tas cofcíétie bonú befiaeriñ:
•I femozad bona opera que vtdentur efle ñsm gratic
i^efpódetur eifdem q> tantú biffer t iocúditas aíe
deUsaíocüdttateanime ñdelis/^tumbiüat iocuns
ditas fantaflici/vel fomniantts a locúdítate vigilan:
Yis.Bnde tn ipfts nó efi vera íocunditas/ q eílad eicpe
rimentum ad boc ^ aliquis fcia t fe baber e gratianu
^(Caprm.víí|í.be tribus fignis optimis bone pfciétie
pzeterea fecundó oes boctozes confolatozia
bone confciétíe funt tría, l^zímn contritio vera
pzo peccatis.0ecundú cófefllo facramentalis. £ t ter
tiumcómuníoeucbariqie effectualis.'i^timñefibo:
tmm.fecúdñ melius.tertiumfibene fít eñ optimum.
’^zímñ beclarat ipzacticare bocet ^ob . be cábaco li.
be culpa 'igratia.q.itbícens.Éeneralts contritio ma
;ime quando pzo loco 1 tpe implicat peccatum fpeda
liter occurrens fuflicitad boc 9 quís flt ín gratia bei.
^erbigratia qn peccato fpeciali occurrente veríficaE
bec vel (Imilis mentalis ozatio. (0 beus be boc pecca
to 1 be oí paó quo vnq> contra te cómífi boleo ínq'tuf
efí contra te.tmo 4 >bat ibi latdTime bañe conclufioné.
^idelícetq> entra cafusinquíbus pctózi íncñbítfin»
gula peta moztalia cóñterí.nun^ neceflária eflactua
lis attritio be fíngulis. vel etia rememozatio fingulo
rum.Bd ídem vídef cITe fanct'’£bo.q.v.mbe veríta:
te fie bícé6.ad iuftificatíonem pcccatozís nó requirif
ín ipfo iufiiíicatíonis momento alúpzis be peccatia^
^í^^ímapats «rpnn-vig.
finguliscogítet redrufftcít^.cogítet t)e ipocg'S cuU
pam fuá eñ auerfus n oeo . Becogitatto autc (ingulo^
mmpeccatoiúpebct velp:ecedere;vel falté fequiiuf
ñííiatíonenuVlec Xl?o. Sd Idem ell cacellartus parí
(tenlis tn fuo tríptito ric.t).0cicnsnureríco:diiTtmus
patcri cognorcensnoftráfragilítatép matámam/et
ad malú 4 )nttaté:mnlttplícibua v^s mottalí vita
ranteparatiflimusellnobís oelícta remittereigras
ttamcóferre.(tPñtajcatver3áterete]c cotde fibitres
fabrcríptas veritates pozrígamus. ^ lp>úma veritaa
^ñeltiic vel fíe contra botiitatemtuam pcccaui mú
l 7 iPírpUcet.rattone etíam cuiuepemtenttá ago.q: te
oífendí/quí totus es venerandas 'icolendns/ quodi^
mandatú tuú tranfgreflUs fum. ^ Secíída veritas ell
domine bonñ Ipabeo ^pofítñ/a oefíderiunt mo íuua
mine medíante ín futurú ptecauendí ne incídiá in pee
catu 5 'i.occafíones íutta pofllbilitatem viriú eaitádi
CEertía veritas , l^omine bonalj^eo voluntatem
peecatom meo? confeffíoné integre faciendip» loco
ettépote/fcSmtañtranctematris eeelefíe mandatS
et pteceptñ. Ibas veritates quírquís qualicñqs loco x
tépote fínceriter no fíete aut médaeiter ex cotde ^nú:
eianerit fecurus eríílat in falutis x gratíe (lata fe con
fíflerea vita eterna mererí.^aís omía crimina cómií
fífret.0í etiá talis abfíp vUa cófefítone cótinuo tifea
deretinabfentia racerdoti6t)o:miendo.aatalío quo
cúcp modo mozte fabita pzeucntas idé fínalíter faina
retar accrbíHítma purgatozíi pena mediante. <Se quo
notandú i falubze cófíliú elicitur vt cbzífíian^ fíngU'
lis oieb"’ bis vel femel.fcro aut mane aut faltemfcftí
oís nieb^ redeatad coz fuñ confeiétiam eraminas. an
tres pzemiflás veritates pzoferre valeat cum cozdia
• - \
finceritate fic<p íntra ftatu íálntís fe ellé cófídat: f?cc
t>c cancellario.lflec mírS fi ad penítetíam í>c pcccatts
peus gratia infundir Pimittédo peccatúrcñ ipe ^pl^e
ta Ptcat.^ijn cofíteboraduerfum me icXú etiam le^
p:ofí pecé cuntes vt oftéderent fe facerdotíb^ mfidati
funt anteó’ fe actu racerdotib^prentarent.^nde etil
magííler fentcntíarú ^ed?,w;viu.Síc allcgat ad p:o
pofttú.iáUiacun<p bota peccatc: conuerfus íngemue
rít falúas erít.THon Pícíf o:c ccfelTus fuerit fed cóucr
fus igemuerít . It>uíc cófonat Pictfi 8lb.i^.ító.fcripti.
Pí.]eví. ejeponétis tllud verbumBuguflint ín littera.
'^aueat etiam penitens ne pzius ad Pni cozpusacce;
datzó» cófozmatus fie bona cófcíentia.^ult íng» pices
re g» oís bona confcictía adulti bomínís babeas gra
ttam efi cófozmatazqz actus cotrítionis pcteftans pee
cata cft aetus meritozt'’.Sí míliter actus fideí in peS
<i bttíufmodi.<£tiIlí33ctíb9moucturqu3do íafttfica
tum fie ftatim poli pzimum mometum contrítíenís
cófozmatus efi bona cófeíentia per opus interius me
rítozium lic 5 non cttcríus . Secundu confclatozíum
cófeientie et efficacius cft eófeflio facr3métaHs.lílam
#m fanctü Sbomam t Seo.fuper.ttu> confeflío ínter
alíos eftectusbunc babet q» fi Poloz contrítíenís pea
nítentíc non fuifíet fufficiensrtancconfcflio i abfoltt
tíofacramcntalíspcnitctie fupcrueníés eiusfupplc
ret Pcfecmm.quía cum ípa attrítione pe fe ínfufficíéí
te/fttffícíéter peleret omnem moztalé culpam: Pumo*
do ibe penitens tune non ponat obíccm gratíe per có
míflíonéactualispcccaíí moztalís. Sn quando
uíd cozam natbam confitebatur peccatum fuñ Pícés
pcccauí.ftatím pzopbeta cr parte Peí Píjrít: tranftulit
peus peccatu; tuum.‘ic.ó>reg.jcíq.£^uozum ratío cft
p^imapacs
quía peccato: ad l;oc vt reoiprret gratiam et (ibí t)i~
mtttanmr peccata nó requintar fecundó ^ícta ni(t
q» cú aUqualí oeteftatione etü ñ illa te fe tnfuficuns
fu nonponatobicem gratie^ tnc.©cl?oc aút potefi
l^omo cñ coiiótetur ^babíUter valde fecurue eflé : qt
^tcftvaldcptobabilíter fcírc.f.tépo:econfefrioms<
abfoIutionÍ3 fcnonpcccare mostalítcr ct fe bctcdarí
fuapeccata.tmo 3co.fuper.uó>oícit. Sia ifla qua t?o
mo conótetur facramentaltter eff magts in poteOate
bomínis ct certiot ad gram p:imam recupcrádam.qz
ibi non opoztet nift non pónete obicem ad grattas qd
multominused g'babere altquam acttonem quep
modum mertti oe cógruo fufficíat ad íufMfícationeni
t mpó ficut fierí opozt 5 tn contritíonc. ande oidt bca*
tus Bu^flúetallegaf a magífh'o in.ü).&.jcTt. vtpan
Ioanteoicruinelf.p3Ucat.f.penítéenepúusad oomí ,
nicumcozpus acccdat ^ cófozmatus fít bona confóé
tia.fuper quo verbo bícít íterum Blbcrt^ . toomo f?a
bens ^attam vel pzefumens eeptobabtií fí^o fe ba
berc grattam potcíl accederé ad cozp’ cbülb . Sí^ú #
autem pzobabiliter efí inquit fi eíl confefTus i ft oícít
ftbtconfcientíaq>pzo nulla revult amplíus peccare
et penttSttam t>ebito tempoze libenter fufeipere . Bd
Ídem eflconóantínime Butib’panfienftatn fuo fpc'
dalitractatube faaaraentopenitentiecapitulo pe:
nultttno vbí oocct confeíTozem quomodo anteq> pec:
cato: conRteri íncipiat eum alloquí »cbet ficut pater
euangelícus fíliumínuétam qai perierat. Si inquit
ínboc pMpofitoremtadconfe(rionem.f.vt commít*
tat et tradat febencpladto t>ci et boc er amoze eíus.
C^ifetotóparatus elloareatradcrcmíferatíoní ocí
et bac caufa ne eius offenfam incurratzvt in amezS et
c q '
^ecunDapatB
ic:prm.{.
gratúm eúis redeat. monis ín fe vincula &írHpta elTc
cognofcatft tantñ fui amozé largit^ eü eí clementiflU
mu6 &eu6 vi oe fe toto Rudío beneplacttu eí’ paral»
(U facere p confíUo f3cerdotis.cui ata eius curanda i
regenda a oeo cómífTa eñ nullaten» pe falute ei’ Pubí
tet. iSLuie ení pubitet peum l^uíufmodt penítenté pie
nifltme pcITidere. Il7ec ille.<£t Pocet tbí etiam ante cót
felTtonéíncIjoatá penitente peo grattas Pc Ipocrefers
re a quo orne bonú t poliea Pílhncte confiterí peccata
C Certíú cófolatotiñ cófeíentie t óptima eñ pofl con>
tritionem x confeflíoné eud^ariilie facram entú fume
re quod facramentum I^abet etiam mottuos viuifíca
re.vtej:f3ncto Sicoma patuit capitulo pzecedéti.€t
fíe patet puma pars l?uius tractatus.
CXractatus fcPsPe confeiétia^ut Picit certitudiné*
^ Capitulum pámum quid fít confeíentía ptout Picit
creduUtatem Rram. x quomodo oti^natur per ff lio:
gífmum pmcticum.quid fít fínderefís ratio fuperiot
inferió: x comm Pífferentia a confeientia.
actenuspictum efí Peconfeientia recta t bona
I f ptout fumíf pzo fpe bona quá quis babel Pe Pei
•^^amí citia-lRúc vero reftat loqui Pe ofaétia r ecta
<1 errónea magis ^pzíe picta pzout fumíf q> actü adén
fu vel credulítatie í fícPícíf ofeia efle aífenfus velcre
dulítaeíntétíonís ad alídd faciendú' vel nó fadendu
Wlñiñofcio modo ^ofda Picíf quafí cú alio fcíentta.qz
fdétia vníuerfalis ad actíí particular em applicaf. vel
etíá qz per eá aliquia fíbi cófcíus efí eoü que fadt vel
facere intcdit.pzopter boc etia interdu5 Pidf fentetta
vel píctamen rationie. ’j^zo quozum intellectu noti^
dú O’ ífía quattuoz píferuntzfínderefís ratio fuperiot
á^ecuníiapats
ratío inferió:/'! confciétia: vt oocct fanctum £]?o.i>f
0.9i..t;me>1Ram tínderefis eli vis ate motíua/q fenv:
per efl nata (igi in fuperío:íbtts; naturalúer mouen a
et ílímulansadboná'i abl?o:rens malñ: q lindereria
aliquando leí: rationts aliquldo etia; cófcía noiatur»
&e ({bus j^o.Q'bicif. ^iufmodi legé nó l^abétes ipü
fíbí funt leiC'Hliqñ auté oicif alto note fcintilla ratio^
nís cóuenicntcr qaidc qt ficnt fcintilla eft modicñ <íd
ee isnc euolans. '^ta l^ec rirt‘^ eliquedá módica par:
ticipatío intelleaualitatis refpectu ei^qd oe intelle:
ctualitate inangelo efl. ande beaf^lbieroan glo.fup
e 5 ecb.^í mo oícít q» per aquilam (tgnificaftq vt cete*
ra aialía tn rolando tranfeédit: ita^ec rirt^ tráfeédit
rationalé qut per bofem ñ'guraf t cócupífcibilé que p
vitulü atep írafcíbíléqueg leonem,lbanc finderefim
ideo oeus pofuít in boteirt feruetur ouio t connejeio
rerunulHam Pm ©^o. vfl.ca.be bíuiníe noíb‘\ ©iuí:
na fapíentia cóíungit pzincipia fecundoi^ vltimis pd
mom.Bngelu 0 auté efl intellectualis nature non ra^
tionalie cú bifeurfutet ifH nature bomo p finderefim ^
8Pp:opinquat i coniungif .^e qua tn pfalmo. Signa
tum efl fuper nos lumen vultus tul bñetbedi.leti.tc.
Ibec finderefis flue babitum nominet fíue actum na^
turaliter inclinat a d bonü femper t remurmurat ma
lotficut ecótrarío fenfualitas fen^er inclinat ad ma:
lum/etnunq' adbonum.|fdeo etiam fínderefle roca
tur let nature p:out a natura inefl . Sinderefts vero
bícitur fecundú q» inclinat ad operatíuatet quéadmo
dum íntcUectus pundpiomm efl quo ad fpecula tíu a
^tafindereriaadoperatiua inclinat ptincípia. <Et;em
plum be rpeculatiuí 0 : vt omne totum efl maius fuá
parte.qucidlibet eflvdnon efl.^eoperatiuís autem
c ifl
vtnnlIttinmalSeft fádendSibonS efliKofequédum.
^uod tibí nó viB ftert ratiombtlíter i ex oebtto alte
ri ne feccrí6.qB0d tibí vis ftert rattonabiUter i eí se»
bttoraiteri fací umilia. Ii?ec p terea ftnderefts t nuUa
rónalt crcatura vf intellcctualí creatura ettínsuitur
totaliter Itno necint» 4 natis.^equo pra.vltimo.Qer
mis eof Bon rnotiemrr^uis ení m sánatís ipa íinde
refta quo adoifplicenttl mali culpe abroluteoftdera
tetquoadcoplacentiáboni iiteietinaa.tñq’
culpa cóparatur ad pená/ftc tn eís cxtincta non eft: qt
Ipabét mfplicentiá mali in collattóe ad pen 4 .£t fíe pa
tet 4 d (it finderens. 3 Satío vero fugiot vt tradít beas
tusBu9u.li.ii.0e tri.efíaccusrationaIispotétíe 4 <U
mít córilítt ec ratíoníb'^ eternís x oíuinis x par tim eft
fpeculatíua'ipartim ptactica. Speculatiuaoicít boc
eflcredendü q: oc'' reuelauit.T^tactícavero oicit boc
cft facíendútq: oc^ ptecepít/aut cauendu: q: ei^ olfeii
fioné paritz-z buiufmodí. I0:optcr qé beatus Bugu.
vhi fupta ca.)cviií.et.ifí.Oícít q» ratío fuperio: fuperí^
c 5 fpiciendís mtédit/etfupius córulédi3.^:imnquo
ad fpecttlatíuam.Secundú quo ad practicam. Sa^
tío auté inferió: efí actus potétie ratíonalis/q fumit
confíliú ex rationüj^ rerum tépoialíumrvt boc efí oi*
míttend 6 .quí 3 efí fuperfluu/vel oiminutñ/vffadert
dum:q: vtilc vel boneftú. x fie be alfís conditioníbus
quas momlis pbs ptractat.Bn ratío fuperio: fapíei»
tic oeputafrítcttt inferió: fefe.^t tn fuperio: ró x infe
rio: nó funt oue poten tíe fed róni? oao oífida. Ifl^o:
ro ofdrtia ^jut fedo mó fumif efl aíTenfus odufíonís
eltdte ín fpllogifmo pwctíco vel fpcculatíuo I quo fín
derclis maío:é ró minozeta ofda fbimatconclufíonc.
f 'líbzo cuius latíoú intellectu notandñ clt 9 ratio in
á>ccun^apars Cp7tn.if«
clígeíidisifasíendiaquibufdamfpllogífmísvtitur,
5it ff Uogtfmo 3át eft triple? píideratio fcóm trea
podtíoneaie? quj? oaab'^ tertíacódudíE. ^t3 cótiiu
git m jolito. (Ai raíio in operandis er naturalibua
pácipüa e? lege nature íeu rmdererialTuinit ctrca par
ticularíaíudiciú:pucanuUútnaIu culpe eA faciendS
ifinxilia. tune le? «ature feufinderefisin ffilosifmo
pfciétiemaíozem miniftrattfcd minoré addítratio na
turalis inferior vel fuperior.f.l?oc eft mala culpe: fed
cófidcratiopclufionís elidte eAofideratio ofeíe. Sn
de cófeientia indilfercter oc pfenti pterito vel futuro
facto rcinurmurat.<Er dbus pj (Jd fit cofeta in ^poíi-
to. <St oe taliconfcicntiaplurimiloquñtur modernt
Doctoreo prefertim circa.Á>Di.??cv>iü.et alibi fpecula
tiue de eadem Determinantes materia.
íCapítuIum fecundum quid fit recta confeíentía et
erronearct quomodo oritur eiuo error.
3t auté bec cófeientia Duple,c.f. recta t errónea.
'^Secta cfl alíenfus oclufionis Debite illate e? prc
milTts veris in frllogifmo prefertim practico: vbi ma
íorprocedite? finderefivel e? rationevelfidecognís
tís.-i in minore per rationem fuperíorem vel inferió^
rem veret Debite fubfumíturrvtome Dei preceptum
eA faciendií/boc eA buiufmodi.videlicet DiligercDeS
fup omniarergo Deus eA fup ola Diligcndu3.íConfcié
tia aatem errónea : vt Dicit beatuo SuguAúet babe^
tur Di.???vid. vbi fupra. tñc in aliqué cadit : quádo in
agendo intellectus aliquid pro vero approbat qd fal^
fum eA/aut econtrario pro falfo appobat qd verá eA.
<St A t qü in frllogifmo confcicntíe in minore falfe vel
male fubfumiturrq: tScerronec'ifalfecocIudif.aCau
fa añt quare oída errare poté íAa.qr cófóa formaf eje
BfTumpHone alícoí^ p9rtfcnlarf0,ppontíonts fub tmf
Uerfalib^ rcgulis ogando?. Tfbtopofitío afit q aíTumí
tur feu rubfumtt non eíl g fe nota vt funt vniuerfalía
púncipia agendo?: fed ínnotefctt g fi'dc vel uiquífitío
Item róní9.<Etideo circa eá et ctrca cófcientiam etet^
sffñpttone formatá contíngít erro: / rf quia fidci non
slíenttf no cni oím eft fides.fcóa tipcfíkliíi.Bel qz ras
tío conferens et índrens oecípífzquadote quídéctín
conftderattone eo? q índtcnda fnnt etconfíderanda:
quandoc^ vero et palTioneabducéteíudídumróme:
quandoc^ etía J et ijabítu malo vel erronco.<EtempU
j^atta.let tradit vntuerfale pzíncípíñ drcaqd nó con
tíngít crrare.f.q’ tlUcitñ non eft facíendñ. Iberetícna
aútairamitq'íuramentñeftíllicitum eteoquod fcri
ptu eft ZDattI?. v.<Ego añt oico vobísnó turare oíno.
<Etquo fedtur cófctentía erronea.f.q' nuUo mó eft,íu
randü/oecipitur añt cófcíentia:q: no confert tllud oís
ctñ faipture ad alta tn dbus conceditur íuramétum
tan^ltcítú.T^3tct ergo ^cófcíctia errare poteft.€t
per ídé patct q> findereíts errare non poteft. Sefptdt
ent ftndereftevntuerralia pzinctpía agendonim:ctrca
que nó cótíngít mete errare/ ftcut nec ctrca pma pans
ctpta tn rpecuIabtlibus.<St ficut p:tma pñctpía tn fpes
culabtiib’ nó poiTunt eftc falfa/co quod ímedtate tllu
ftrantur lumine íntellectuo agétisrítc x p:lma pzínrís
pía ín opcrabtltbus ctrca q eft (indercfis errónea eflé
nó poíTuntzq: ettá únedíate fequútur lumé intellect^
8gentís.oe quo pfaLXDuIti oícú t quís oftendtt nobía
bonaítEtrefpódef. 0tgnatñ éfugnoslu.vul.tu.oo.
oe.Ie.in coz.meo.f'Klotandum tamé g> ^tpne loquen
do non omnis erro: circa iudicíü agendo? eft erro: có
rcíentie.6rrant emomée qui operantur malúzfcd ín
á>ecuttíiapat:0
Cpñn.ííf,
folie CK babítu peccantíb^lcft crroi ^fdétie. 5» peed
tibu 0 vero cjc paííione di retío alíqualiter recta. Btt'
de t^o»ntia electionís q ell m eíe oe quo poílee pa«
tebit nó efl erro: pfcíerq: cófeiétia folú oícít íllud mdt
dam quo intellectue iudícat alíquíd efíe bonú vel ma
lum ^turnad oeñ abonos motes. WLnde íncontinens
quando feit fomtcattoné eíTe malá/et níf?ílomin^pafí
(ione Ductus eltsít el tan$ bonl:c5fctentía fuá nó er
rat/ímmo fcíenter factt cótraconfdam rectam.^<£ie
quibus tterú patet q' tríplet potefl effe errozetrea
logirmú p:actícum.Snu6 eft erro: electióís in eo qui
peccat et palTTone obñbmte tudiciú ratíonís . SIíus
eft erro: credulítatís feu fententietquando quís alTer
tíueínl^eretconcluriontque fdctia|)p:íc»tdtur con
fdentía . Hlíus e(l erro: oubíetatís feu oubítationís
quido neutra parte tenet cu certítudinc : fy oe vtracp
oubitatoequa oíceE ífra late 2te.iú'.C3.í.a fequétíb^.
fl" Capitulum terttum cur confdentía ligat íícut lex.
Bnc vídendu eftquomodo pfdentía fe babenté
lígat.lAam fc6m oim catbolíco:u oocto? fenté;
tíam captendo confdentíam pwpiíe p:o credulítate
fdltcet firma qua quís fecredít fub peccato ad alídd
tener: confdentía fie ligat/q' ea non oepofita et ñem
tc/bomo peccat: (i contra eam facíat/ fíue cófdentía
fitrecta/fiue erronea:vtpatetaucto:ítatíbusaratío
ne.^nde apoftolus ad £lo.it.oídt.0tnne quod nó er
fídepeccatumeít i0:íge.vbívult apoflolusvt níbíl
Oícam/níbílcogítem/níbíl agam nífi fecundum con^
fdentiam . <gt glo. fuper pzedícto tertu oícít . »@mne
etíam fibonum (it ín fe quod nó eft er fide: id eft quod
ñt contra fidem : id eft contra confdentíam vt credas
mus malum eflepeccatum eft.£t íterumglo.ibidem
'i
e^mne quod ñt contra confdcntíam edí lícat ad gdjí
nanv^tiftíper fuper íUo ccclg. vy. Seit tua ccnfcütia
quia m crebw maUdi.Eir{tqlw9.^o.8.;i^a tudicene:
mo noc?ns abfoíqirur.T^atct criam rationc. nam c5
fcientta aut elt recta, et tune U^at aliqua lege natura
lí btuina/aut pofitíua/aut conrclentia eft errónea : et
tuncltsat etianijveí virtute ptecepti/vel tulTu bei. lU
cetper acddens. quta confetentía non btetat altquid
factédum earationé ^ fibi videatur: fed l?ac rattone
qu^fibí a beo íuíTutn eft/velpteceptqin. ¿t íta ratio
pto tune bictat fe teneri ad álíqñúi(£t quia Ijoc bícta
miné itante voluntas non confotmat ft rationí : idea
actué voluntatis inouiinatus efl. Snde quando com
fcíentía Ijomínie errat bíctando elfe licítum et efle fa
dendum fub bebito/quod eíl be fe peccatum ' et quod
fdretenetur/etqupd feírepoteft/peccat faciendo fe*
cundum bictamen confeíentierquia ex ignoran tia im
putabilí peccat peipetrandoactú iUlcitum.(gt etiam
tune peccat no faciendo fiante errónea confeientia-q:
fadt cótra confcicntiaúdeo confeientia bicitur babe*
tem ligareligari ent bicitur mouliter quí ftcbifpon^
tus eft circa aliquod agibile (p ín neutra parte potell
lidte beclinare ad modum illínsqui ligatur cotpota^
litertqui nun^ poteílpcedere interim ^ ligatue eft.
'fflec tamen aliquis (te cófeientía ligatue/eft fimplid
terperplexueqtpotcfti bebetconfdentia erróttearo
beponererlicet ftt perpleme fecunda quíd/id eft inte
rínt cp retinet illam confdentiá erroncam qua poft^
b^fuit non peccat.Cpemplum be eo cui bictat co»
fdentia <p nun^ (it iurandú : aduentente precepto fu
periorum / ín quo be bicenda veritate iurare bebefcíí
íura t peccat quía fadt contra córdenttam.(( nó iürat
á>eatnlíapats
(xccat contra obcdtenriam . Círca piemíílá occurrót
pluraoubia.^l l^útnum oubium efloe modo itgamé
ti confcientie: t vtrum errónea confctétia liget ad er^:
roz^m ocponendumf Scfpondetur q> confctétia erros
nea OULO incladit:erro 2 enr.r.et c5rcíentÍ4>B3ttone pá
mi Ugat ad oeponendum eam vinculo biuint pteceptí
ad epl?e.iiti.et:p:efri vbi fie bicit apr6.^eponétcsvoa
feém pzifliná cóuerfationé veterem iTotem qui cotrñ::
piturfcómocítderia erro:i 0 .aatione vero fecundilt
gatvinculo confcientie ad faciendum quod oebet nec
tamen eíl fímpUdter perplemsrq: poteft et oebct oc
ponere illá.^t ilie fímpliater nó Ugatur : iper ptiua
et magia ad oeponendá ^ ad faciendú tenetur. <£t (í
be illa per fe nefeíat iudicare bebet peritiozes confui
lere veí vbibeelll^umanum cófUium bebet fe per o»
tioné ad beñeouertere. ^bitatur fecfido.vtrú con
fcientía errónea aliquando ereufetí Sefpondef q’ les
iniqua fuú conditozé nó eiccufatzfed potíus condenat
fecñdumillud;7fa.]c. ^e qui conditis legea iniquaa.
tConfciétía autem errónea efl 1er iniqua ab eo tamen
condítaquieam (tbi fozmauit: ideo fimpliciter non
ercufat / fed magispeccatum facit et aggrauat . Sd
cuiuaeuidentiam notandum^tripliciter erat con^
fcientia . '^zimo indifFerentiaiudicane elfe pzecepta
vel pzol?íbíta. Secundo econtrarío pzecepta vel pzoí
bibita iudicana inditferentia. Eertío iudicane p:e=
cepta effe pzobíbitionea vel econtrarío. pzímo ca-
fu non ercufat : fed íllaqueat et condemnat . 5n.fl*rt
tú'.cafu nota q> confetentía errónea buo includit : feí^
licet confeíentiam putatíuam et errozem. er pzímo
ercufatur peccatumpzo tanto quía mínua contems
nú . £reropU gratia quattdo foznicarí non credit efTé
pccaAáiet ideo fomícatar fed ^ tanto agsraaalqi li
bídinoms a recunaapeccat.^nde ie>í€rc.üí.Sapiís
tes fónt vt facíant malatbene auté f acere nefcierunt
^eu.í}. 3 uté DífUnsuitur. £á eni ois errans fit ignoí
rans ; vt oi.bc. 3 u^ft.in encF?eridtoii.ca.*ví. Jdeo
quot modís cótíngíf altqué t0no»re: tot modis cotu
tmgitetiáerrarcoedbusoiceE otílínctí^ fequéti ca.
^ ©ubítatur tertiovtrú erroneapfcíentía plus liget
^ p:eceptu5 ptelati ín índifferentíb^ que pcipere pót,
@unt auté indifferentíavt leuare feftucam/a fímtlia.
£lerponde£.0bedtés plato cótra pfctentíá aut captb
uat cófdentie íudicíñ affectu vel elfectu vt fubdcs pte
cepto p:elatt/aut fadt cótra cófdentua atfectúvolun
tatis obediésptelato timóte animi vel amóte inotdb
nato.^n ptímo cafu faciés cótra cófcíam non peccat;
fed meretur licet nó poflíit oeponere cófcíam (icut nó
pót refpondereróníbus contra ñdé: volúntate tamé
captiuans iUí obcdíédo meretur. fecúdo íCo.)c. 5 n cas
pttuítatéredigentesocm íntellectú in obfequiú jtpi.
5n fecúdo cafu peccattfed mínus $ fí faceret contra
ptelatí pteceptú-l^tímo agens cótra ptelatí pteceptS
magís conténeret oeumtqt conténens ptelatu . TRon
auté conténens pfdétíam crroncam cótcnít reú , Sn
Sernar.mbc pcepto i t>tfpen.St tanto opere cauen*
da funtfcandala paruulo?. quito amplmsptelato?:
quos ftbí oeus coequare quodimodo tn vtrocp otgna
tur.bñ fibímet imputat t íllo? rcuerentíí t contéptS
conteflans eís quí vos audít me audit: t quí vos fper
nít me fpemtt. Secúdo quía talís plures ímo totuffl
colIegtñmagisofléndittrc3nd3lí5att^ft contra con
fdéttam fadat.ff ertíoqi fe magis ad malú bifponit
fdlicet ad inobedienttam t rebellionétatc^ ad fequtn
i
f
á>ectmDapat:s
dum pu)pztutn renfum <1 ad peraertendum verítatis
üidtcimn.&equo ^ra.qutnto oicitur . Be qui fapiens
tes efíis ín oculis vcftrís.
C £apttulum quartum ^ confdentía non in omnt ca
(U Ugat.quando autem Uget aut non oildUtur cjc mo
dts ignoundí oiuerfía.
Beritar etíimhkmcórdentUerroneafemper
'^(íc Itget q» ín nullí parte pollít homo licite oedí
naref Stef^ndeE fm fanctñ Ztpo.í.q. xit.articulo.vü
^ non.buiU8 ratío eil.qt erro: cófeiétie aliquido non
di ímjpu tabilís córdentíato fícut i ígnotantia aliqua
puta inuíndbilía ignozantia facti ptobabílíe que
eitcufat totaliter a peccato.fic et c^ro^ THam erro: cr
ignoútía folet pzocedere . 3d fadendum aute quido
errotcófdentieliget'iquandonó iquandoejecufet a
peccato.i0po:tet ptefdrequando ígnotantia eteufet
a peccato i quando non.(Cuíue ratío ell.qt ígnotantia
facit iuolutariú ín toto vel ín p3rte.t p cófequés eteu
fat ín toto vel ín parte.cuni nil^íl (it peccatú níd qz vo
luntariñ fedm beatú'!9ugu<línu5.t par ratío efl &e er*
rozc.<Connder3ndü ígítur q> ^tu5 ín ^pofi to fuffídt.
H^uíntuplec e(lígnozltía.f.drcú)l3no vel cócomítis
^nuíncíbílís íurís Ten vníuerralís.factí feu ptícularf
íeIcctíoní3.5snoz4tta cócomítás actñ feu drcúílans
efl quando ígnotantia efl oe t>eo qd agítur.t tamen (i
fdretur níbtiomínus ageretur.a tSc nó eecufat pecca
tum/nec3ggrauat/nect>imínuít.qtnó indudt ad vo
lendu.<Scéplum t>e eo 4 vellet occídere bollé fed ígno
rano occídí t eum {wtans occídere ftium.ngnñ buius
ignota tie efl cú quísnó penítet quí actú pecca ti fedt.
ígnotantia ínuíndbílis efl que nó efl in poteflate atí
outts. Bclñtef! ígnomüa feu ndaentíu ^íwi^ dr»
V
cunftantíeabf<?omni neslígentía {mpatabilif^eeet
dente/velvt allí oícunt:! in idé redit. ¿fí eo? que nec
tenemurmecpoflUm'^ rcire.^ñ ignotitía q ed iutticú
billa fcdm fe e; fui cim cecufat e;c toto d accufat oino
íituoluntariú. ^icif aút notiter et fcém fe a fc5m fui
caufamiKopterebúuni'i ebaetatc peccantcm cuíua
ignozantU efl tnuincibílis fecúdum fefquia tune non
p5t ludicarequídagendumvel nonagendum.IRcn
tamen eft inuincibilis fedm fui caufam : quia potuit
fenó íncbúare í fie non ignoarct vnde non eft omino
eitcufat^.y^ec ignozitia ínuincibtUe fedm alb.tn fum
ma efl mnltiplec quia quedam eje natura eil tnuincb
bílieficut ín moztentibuo a in melancolicísetbecet
toto cccufat. Bita eftínuincibilie et accidente : vt in
ebzio vel que comederunt iufdamñ vel cicuta que ad
tnfanii oucunt/rel et infirmttate aliqua. ^n quibua
(i quia oedít caufam faciédo rem íllicitam non eteufa
tur et toto.Sí vero rei licite pedít operam eteufatnr
ín totozqz tune nó efl culpa fed pena, bac ignoran
tta oicít cócozdando cum prnífTis vlri.fup.d>t>í>ttd.et
cócozditer in fumma fuá lúvi. 2?gnozantía indtturia
vniuerfalts eftvt ii aliquis nefdret furtum eflTe pccca
tum vel aliquod t 7 uíufmodi.ll?ec ergo fi otno inuind
bilis 1 inuoluntaria quia feire quis non po tefi: vt pa*
tet in pueris t flultis a natiuitateztunc eteufat et to^
to . 0imiliter fi quis pe aliquo agendo pubio magis
peritos confulit Pe quo nullambabet auctozitatem
etpzeflam vtrum ita fit velnó pummodo fozmet ftbí
bonam confeientiam poft^ magis peritos confulues
rit ctíam (i res aliter fe babet q> ipe fentit.ercufatur
enimquiafecitquod potuitzpeus auténibitimpoftí
bile requtrit ab l^mine.Sii autem bomo incidertt in
1
I á>ec«ní)apat0
i l^nc ígnozanttam tnuincíbilé ; boc erít aat per epus
licitum vt rt per vigilue et abñinentías Ipuiurmodí
aliqute infanusUctusefíti tune eecufut et:toto eti4
ft etcelfasfurotíe peccatum veníale átertt.Hut ínci*
dít culpa fuá mottalt et tune uteunt quídam q* pecca«
nimfequensercufatureeitoto fí nullumlpab^vfum
rattoníe et l?oc ellpzobabíltus et veríue . Ibec ^Irú
cua.coíjfentít cum boc Ear.ín fum.a Sugufl. a Sme
b:ofíus.t;v.v q.í.aIiquos.et caáila cauenda>Bnde
’^e.ue pal>ruper.ti9.Pí.it;jtíí.'cócotdan3 cumptedíetts
pícít cum ^urando.^gnomntta que efl cauta actúa:
aut eíl eo? que nec tenemur nec políum^ fetre que iz
ínuíncíbílíetaut eo 9 que tenemur x {wilumus feíre ^
bícítur víncibílis.'gbtíma ercufat fí fítínuíncíbtlís fe
cundum fet fecundumcaufam/quodaddítur j^pter
ebtfum : vt fupta uíctum ell qui no ín toto ercufatur. .
^|l^o:antía autem víndbílís aut eftínvníuerfaU
et nícítur ignozantía íuríezaut ín partículari/et Dícú
tur ígnozantía factí. I^zíma aut eíl t>írecte affectatat
vt bomo líberíu? peccet.i bec non ercufat fed aggra* •
uat.aut non cfloírccte afftrctata/fed pzouenít ee qua
damneglígcntía.ctbct lícetnon ercufet er toto fe*
quena peccatUmztamen ipmalleuíat. ^^gnozantía
eutempartícularís feu facti ercufat vel non eecufat:
vt infra oícetur.^ícít ergo etrusoe pal.fuper ver
ba ©urandi (íc. S>eclaratío quam facít tie ignozátía
canfali víncibílí bona vídetur. <cfl autem addendum
ad id quod oícerunt ígnozantía víncíbilem eí^/ ad qd
bomo feire tenetur i potcft.quía fi non pofiTct vel non
teneaf ercufamrzvtmíieB mulíer míno^‘zlícoe alifs
non tenéíttr feíre íura bomínum poíítíua nec parí ra
tíone quí vacant tbeologie facre e;e ozdínatíonécon*
ñr mata per papam. ctiam pecrctífte pecretalea.t Ijoí )
turmodi.rcd quioitus cñ oolt capat tenet fdre tus na'
mrale etPtutnñ quo ad c5munta.K>ec']^e.£lt igitur
tsnoútia turts eo? que quts fctre tenetur/ rt q* fomi
catío eft peccatum mo:tale ñ quis nefdret et (ímilia.
^ícítur ergo frt m’^e.J^owntta vníuerfaU0.fec5
dumíuríflas vero ígnozlttaturíetetm ídem redít.q: ,
íue ¡píe vocámr regule vniuerfales regentes vita i?u ¡
manam.<Stl 7 ectgnozltia inris varíaturtn oiuerfís: '
t>ü vnus fdre tenetu r /ad quod aP fdre nó obligatur
oe qua oícef largí^ parte tertia capítulo.jtirií.'i.tdííí.
Ibec ignozantia inris aut éoirecte affectata vt i?omo
liberius peccet.<Et l?ec nó ejccufat fed aggrau3t.3ut
nó ellbirede affectatatfedpzouenit ejequadam neglí
gentia.f bec licet non eteufet ee toto : tamé eveufata
tanto/taúeuíatpeccatnm. (E!cemplu 5 pzimioe eo cuí
nidat cófdétía bebet accedere ad non fuá.qz noluit
tntelligere rtbene ageretne baberet cófdentiam re^
trábente.^ pzopterca iniquitatem medítaP’ e(l in cus
bilí fuo fdl 5 confdentíe.et aftitit vie non bone^Cales
funtcie quíb^’ 5ob.Kcit»ídf.Kecedeanobísr fdentil
víaru 5 tziarú nolumus/et talís peccat graníus. <g]cés
plum4>tie eo quí negletit folñ oifeerepei pzecepta qñ
nifeerepotuít/quiad aliena non accederet: (i id fdret
cótra ocí pzeceptu eiTectalís peccatzfed minus q> pzíoz
5snozáti3 facti/ vt loquütur iurifle vel ptícularís/vt
loquif pbilbfopbusn etia ín ídé redít.qz f3Ctu5 aliqó
vocaf particulare oeterminatñ p drcúflantíazquá có
tingit etiam fapientéalíquádo ignorare:': eflparticu
lariüdrcunftantíarúin actu.etín talíant adbíbetur
debita dilígentian datur opera reí lidte et boc modo
etenfat iicut fuitde^acobocognofcédo Ifamquam
á^ecuníiapats ^
credidtt effe fuá.r.racl?elem,3at non eft
Tjiti oiligentú vel oatur oQa reí íUictte: i l?ecnó oñu
€!ccurat>pote(ltñplu6 vFminusatleuiarefínó fume
Directa 3ffectat3.^ñ (iquís operam rei lícitet)edí%t
moderatc:igno:antta feejués culpa nonfpaberet . «fie
poflet ^cca tU5 cófequés ee toto ejcatfare/ vt patet ítt
i^taqut per ejcercttiñffnrítualiñopern inamentíam
vertutur. vt fanctus EI?omás oícit . 5s»»Mtia vero
electionís mala efí que ^memt vel ex pantone veleje
J^abíttt et: dbaa aliquis acta nó cóiükrat: quod tn c5
liderare poteft t t>ebet.i l^ec ignoütia quodammodo
8fectu5 peccati cófequítur vt quido ee cócupífeentú
peccati quá voluntaanóf eptimitabfotbef üidtciára
t5is tn partkularí operabilí. fedm ^ bícíf .vi^d?í.qr
nelectatto cotrSpit eetihmattonéptudétíei: foSmquá
ignomttá oís malas oidf ígnomns. bec ígnotanda
nó eecufat peccatu; nec mtnaít.q: nó e(l caufa peccati '
fed cófedttnr omepeccat&^e tgnotátía etiam babea
phtra parte40.ca.i;v.c5clunone.i}*<Ee ptactíe otb^ ü
liquet q? tres folú ígneátie: vídelícet inuincibüí s ius ^
rís et facti pctiñ eecafant/aagét vel ®íminuat.oin«5 -
ptedícto? vna ratío talis eft.Sicat fe babet tgnowns
tía ad caafandú veinó caafandú/minuandam vd ao?
gendú volútartü fie fe babet ad eecufandui. 'fflam eo
ipo aliqatd iputatur ad merítñ vel culp^qt eft voluit
t3riS.t $tum di volantaríú tatam eft ímpatandum
Sed igno»ntia fe babet ad caafandú volutartu5 vd
inuoluntariú t augendú tpm fe mínnendñ modo quo
Dictú eft. vt patuít per mébza úngula ergo tc.Sed oi-
ceret 4s fo:te.^n multts ignotl^s ínfetus iam labo
ro.qutd ¿gitar facía vt eas euadi vd vt oeus míbí no
imputet adpecc3tS.nlbdtctac}uísitellígit.3dco cú
I»
á>ECHn6apat8
pTaLclamare l?^o.ab occultíemete tfiunda me pííc
<1 ab aliente parce fertto tue . Stefpódet petr'^’ be tl^ar.
^ per veram cótrttioné beletar í^omtia/ in^tom
eil peccatñ quo ad reatú manet tñ ígnomnría actu ca
út e ratio efl.quta quando befíntt elTe voluntanü/beü
nít effe peccatñ non tamenbefinít eñe fimpliciter.^e
I70C tatúen aliquíd lucídiue ínfra bidebttun
^(CapituUtm quinta applícatbíuerfos modos ^no
randi ad queftionem ptecedentetn.
s^<Er premifía refp^etur oirecte ad qnefítñ pand
jkz t«lc vbí queritur vtru5 cñícíentía errónea femp
fie Uget fe Ipabétetn 9 in nollam partem pofllt ^omo
licite beclinaref ¡Kefpondeturbíflínguendo be erróte
cófeientie ficut abe ígnotátia . quta aut efl aroz tmpn
tabílie/cutus ipfe errans efi caufa vel occafío aut nó
efl tmputabtlie ficut efi errozígnozantie vd drcñftás
tíe particularisqualis fíiit in f acob refpectu Ep e.et
ita be fimilibus errozib^ nó ímputabilibue.^n talib^
itacp cófdcntia talis non ligat modo in titulo queíKo
nis ptetacto.lHam per talé confdentil l^omo non eft
ligatuefimpliciter/ fedfolumfecundum quid.poteft
cnim fecundum vnam partem lidte federe. Si añt
errozfit imputabilisttuncper talem cófdentiam I70:
tno ligatus cfl fimplidter fiante tali cófdentia. quia
nec fecundum ipfam potefi bomo lidte facete nec có^
tra ipfam.a:utus ratio efitquia Tna fola conditto mat
la redditactum fimplidter illídtU5.fed in omniactu
qui efi fecundum talemconfdenttam\>el cótra ipam
eft aliquacóditiomala.'l^atetbocbe'pzimoactu qot
efi fecundum eam.Sctueem qui efi fecunda cófden*
tiam erroneam vel efi malas fecñdñ fe : vt ^ aliquis
credit efTe furandum vt betur paugeríbus/ vel efi ma
.©■fcttitíapare
{B0.qutapKi!;iíbítue/vclrat{onepteccpti fuptmtnií
tis: vt m pecipimr slicut turare/qnt tamcn nS iarat
co 9 credít turamétum iUicitum efle. £tttam omni
acta qut recñdum conrcientiam erroneamcíl: altqna
eflc 5 ditío maU/vel oe re.i^elepp:ol7ibtttone.B?oc aa
tem non eñ inteliigendu m oe confdentta máte área
indiferentta vel ea que funt fupererogattonta vt ca5
•Itquis fe credít tenerí ad leuandum fenneam quo ad
tntmum.^eladvúiendomcaftequoadrecundfi:a]in
tamen ad neutrum teneatur. taUbua ením actúa
qui eit fecundum confaentiam erroneam non eñ mas
lus fecundum fe nec ettam ptobibttus: ideo fequens
confcienttam taiem erroneam non peccat . /general»
teraStfaciené contra confeíentil peccat quando con
fcíentia oictat alíquid tan^ oebítñ vt ^obatS efífm
ptad^.ca. 0 ed qñ oictat ftbt folñ vt l:cítum.vt q> fots
nica tío fit lícita, tune factens cótra eá no peccat. Sed
cum píctataliquíd vt oebitú tune pecc 3 t.ná confden*
tía errónea in materia ^utabilí oeterminata p;pl?ís
bítionem vel ptcceptü lígat femp.qd íaméíntelligen
dumeilqn oictat pcipiendo vel ^l^ibendo.nó aatí cS
fulcdo aut pmittédo vt fi p bcrcílm oe irroze cbartta
tía r libértate fpírítus oictetcófdanon cílé negando
lili qui per cbaritaté petít vfu5 cotpone tune fie lígat
edfeta q» dedd fadat peccat.^nde etil leuás fefiucam
credena cótra ^eptu5 pei agere peccat grauiter con*
típnendo.Sultením agerecontraKcptú wuinfifub
quocófdStía cópzebédít alíquid vt incIufum./Etltcet
íllud vere non fit indufum fub precepto tamé ífic ve*
re quo ad mentí eftcóremptorpreccptí dcreditoppo
firum eino qood vult faceré efie pzcceptum.ímo círít ^
bnctua fe^ito faípto . Sí ratío
^ecuníiapats
^íct^taiíquid directec^dere fubp:eceptotñcpeccat
mottaltter omittendoilludquod confctentía oíctat;
et Í3m (i fit veníale oe fe vel indifferene.
V £apttalum feírtnm mouet plura Pubia Pe lígamen
tí s confcíentíe et foluit.
a jrca p:ef3tam materia erronee pfdc fut adljue
tríapubíafoluend3.ffl^:ímS quíst^luspeccet
Jflle quí facít contra pfcíentíá erronearan íUe ci fequí
tur ípamílRefpcdct puranduapí.)tme.vbí rup;a.^í
cendum ínquít q» l?oc nó potefl vno fermone Pcterml
narLSedpíideranduqualíter eíliUícítúíIludqd con
fcíétia errónea Píctatefíe facíendñ.q:qn(^eft illícitñ
vt peccatñ veníale fícut qñ cófeta Píctat eflfe mentíen
dñ ^pter vita ínnocentia faluandalq ñ(^ vero vt mo?
talerdcut qñ quia credít efTe furandú malta píoitíb’/
vt pctur bonia pwperib^.tEí pte etíá pfde cófíderan
dum eft dd ípa píctat fadendumtq: qñc$ Pictat alídd
fadendS tan^ ex precepto, puta ^ non mentienapto
pter vítam alteríua fabundd reus efl bomícídd.qnc?
vero Píctat alídd efle fadédum; vt opua mífertcordíe
folmputa qj furtú cómittea benc facíatrvtPct paupe
ribue/t (íc fit míferíco»,5n ^ímo cafu fequéeafdé*
tiam errónea peccat folú venialíterded fadéa contra
ípam peccat moualíter . feeSdo autem ecótrariOt
Si aíité fit alí^d cjcptccepto fadendü vel omittem
dom.<i pfeta Píctet optwfitü tanq* cadéa fiib precepto
tunccÓparandS efiprcceptúprecepto/et fecundñ boc
vídédum.^erbí grada. Sí mulíer errante cófdentia
credat q> lídtuj fit mecbarirvt faluet fui vírí vitam/
alioquínrea efibomícídd . plua peccat eiqponendo fe
vel vira mortí mecbando.qr maiua eft‘ nó ocddeai
Sindlí modo eñ ín oibua alds íadícandS.(Cum enint
^ecuntiapacs
CpRUtVÍ
vtrobic^ efl pieceptum tune cópirmd» funt illa adín
nícemtvt (edm íl^ iudtcef t>e ptepond erando. Si eni
muUer aedat fe teneri ee precepto . Vlonoccídeo ad
mect;>andu p vita víri aliter putaña fe foze rea l^omi
cídi):plus peccat no mediando ^ mediando. <Ecótra
fi putat fe occidendá ne violeturrplua peccat fetpam
occídendo fedm confcientil 9 mediando cótra eam.
{■©ubítatur fcóoanoíctamencófcíentíepr oblíget
9 fnec^túpieUtiiWiefpondet Xl^o. fíe. quta
cófeiétianó obligat virtute ppzía: fed vírtute peeptí
oiutni.£onrciétiaentnó oíctatalíqutd factendül?ac
rattonetqutafíbi vídea£.red l^ac rationezq: a beo pze:
ceptu efí . vnde per accídés etvtrtutebtuini pteceptí
obligat ín^tum oíctat l?ocvt preceptu a beo,<Et ideo
bíctanien confeiétie plus obligat ^ peeptñ pzelati : fi
cut et preccptubiuinú incuíue virtutelígat ficut pa*
tet in ceéplo.Si peeptú regís non pueniret ad popU'
lumnífí mediante aliquopácipe.fí princeps cíceret
>?oc efí preceptn a rege ^uis non efíet verú/oictñ fuñ
obligaret vt peeptú regís : íta ^ contéptores penam
íncurrerét. ff^bitaE tertioquot modíspoíTet quís
perplema elTeín cófcíctiafaefpódetur ín genere boc
rdturrfedin fpeciequaríífínitismodisíft. Bndefm
Sntífiodoren.ín fumma fuá triple* efí gpleritas fd*
lícet perpletitaa íntellígétie facre fcrípture.T^erpleí
dtasintellectiua faciédo?: t efípplejtitas ineuítabi'
litatis peccádi.'l^rima et fecúda reperiunE in fanctis
ad q 6 fígnificandú apud ^fa.pqnif quinto loco onus
egyptí, T^oftí’ eni bomo exaitit a fe onusbabílonis
id efí amoré bui^ múdíra quo pmú ejtonerare fe bab5.
Sedo loco fe eecutítabonerepbUifífímrid efíoemo:
nú t^tationib^. (St pofí bt’c dccutit fe tertio loco ab
b ifí
%
enere ZDoabid ef! ab enere recularte fcíentíenrt bke
T<pofrttcnmapoflolu8.1tlon^ fufficiétesfimusali*
(ptd cogitare a nobtequaíi eenobterfedomnte fuffi::
cientta noflra a eco e(l.<Et poíi beconue carnalte etle
ctiotiis (tue puidcntíamcamtaqueeicttur onus eac
mareta rec]ccutit.|ítemTUtmo rdlatonuecgrpttqó
quíUbj fanctua l? abere pote(l.lbee funt tenebte igno
rancie quibus pzemuntur fancti : fed nen opptitnuns
tur . <gc ita patee q» fancti babent perplentatem ptis
mam et fecundam. 'l^ütnaaatemperplejeitasfolub
tur per oiflinctíonem multiplicítactetftue ampbiboc
lofce et equíuoc3tíoni3/vcl per eíftinctionem tempo
rum/vel quod Ampticiter eicttar fecñdñ quid intelUs
f i eebeat. Secunda ppleritas foluitur vno modo fet
cetper fpiritñ fanctum. 3nde.i^oban.d.Ílos vn:
ctionem babetie a rancto.gte.rpiritu.t nofeitia omla
fcilicet adfaIutemnecelT3ri3.<gt itemm ibidenuS^oc
feribo vobie ee btequi feducunt vos/et vosvnctioné
quam accepidis a eco maneat ín eobia-et non neceíTe
babetis vt aliqute Doceat ros fed ficut rnctío ei^ bo*
• cct ros oc ómnibus, et rerum eíl/ et non eft médació
Tbi fecñdum gio.mctio eñ cbaritas / fanctus 4 bañe
bat eft fpirítun3nctu6.(Et fíct fíe. rebócente ros inte
rius rpírieufranctotnon indigeatis ertrínfecus baau
num infíitutis boceri. (gt iterum ibidembi.glo. Vlea
mo bocenti bomini tribuat ex ote bocentis íntellb
gittquia nífí intus fítqui boceat linguaboctotis eete
riu» in ranum l^tat-TRcc tamen bocto: taceat: fed
quodpotefíagat. fdem ecintentione tradit Brego.
tíiomeretSu^aftínus libtobc magifíro bocet quod
q: nibtl ítelligitur nec etiam intellectus agétis lumi
«c ílluitretun4 iuKUectus {medíate aneo illuminaf
^ecim?iapar0
^áárco vnus cft magi ller nofter cl?all^ eterna fapíc»
m.£tnot 3 ndú g? in potcllate nfa eít Ijabere vncüo^
ijcm pfatam . Bñ ’lttpco.&e Ij'.fug |«cfato teWií.f, ma
lieat in »obis.©tdt in poteftatc l?oís cftgratiajbapí
tírmí obreruare.S>e qua pzemíñt,vnctíoni babetís a
.fanct.o.r.rpírim 1 norcitís oiairQ ad faluté neccflana.
Sí ení natura nun oefidt ín neceflar^etmulto minua
aucto: nature. Bñ ft bereticue yeniat ad cozrúpenda
ñdé in fimpltd ñdelt q (é cóuerttt ad deu$ ozandñ: pu>
yncttone eí non beft'dct quíij eú bírígatper fc/vel per
alimicim ea que perttnent ad faluté fcóm fuá (latS>
^Uudaut^babereoídmurqdeft ínnoflra poteHate
babédt quod auté bídt no neceflebabetiatyt alíquta
boceat yo&f.bonio nou eít íntellígédum ^ fimplicea
fidelea contcpncrc oebeant boctrina fuperiout ai/ vel
ettam eam negltgerecumeamtwnmt babere. Sed
quidlicret li bumanaboctrína befieeretttunccnim
beasfapfderet^Bnde frequenter reperúintur abquí
fimplicea nutrid íncampís dariua videntes tn bis
que funt ad falutem neceíTaria:^ íUi qui quafí quotú
die audiunt fermones in duitatibus magnís.£ócln^
dit autenur verum eít/ 1 noneíi méndadunuquia ab
€0 q eft regula veiitatís non poteíl ^cedere nifi verg
JbeclBpcol. ff Xertía perplentaa foluitur per ecpoR
doné erronee confcientíe oc qua vídebítur parte terí
da p totu3.^deo nullus poteg efre.qanodo vel ter do
m 5 ppIe]c^adeo:q' (it íimplidter ppletus. olías tolis
nó libere nec rolútarte peccaret quod nun$ fít . quia
oifie pctm f tn Susufl-eñ adeo voluntarió/ quod nid
•liqualiter (it yolútariñ nó eli peccatrnSí auté alicuí
appareat ^ peccct fíne faciat fiuebimittat: apparen*
tiatítnóveritae.qzñ rcímtí 4 ¡?^eret/inó ígnotátia
Píig
Ttderet viam fine pete? farícdf vel Ptmittcdf : vtpata
ánletéplo feqaéti . •^oteñ tamen altquts efTe ppíejms
fcSra quidifc; feém errónea cófdentiá / qua oepofita
ertt ltberatus.<E]réplñtie cocui Ptct3tc5fóéttaq>fo:^
titcart oebeat : altas reas ertt mottts ptopne perfone
errat talts cófeíentiat^.t tnterim ^ talé Ipabet cófcic:
tiam eft pcrplews fc6m (}d.quía fute fomtcetur fíne
nó:pecc3t.q^ía fifacitcómittít peccatúfotntcationia
fittonfacittcómttttt cjeintenttonc feu cófdenttapec:
catñ jipz^l^omíctdtf.T fie fedmquíd no eft perplejnts
^gitur oeponat cófctentíazi tone fornicando non pee
cat» ^lle tamen cui apparet q* cófeientiam non polTtt
&eponere.et fedm qutdperplejtus cíl ínter ouo vicia:
íüudplus clígatvícítt ve! potáis mín’tímcat incuri
rere: qé ín fe mín^ peccatñ ettat. fícut ín eremplo oc
eo patjquí ín turri captiuus efl/et fine coqjoiís pert:
cufoeuaderenuHo modo pót.elígit lodt vbi cadendo
neozfum mín^ Icdad^c l?oc di etia regula vníuerfaj
lis tbeologom bec. nullo cafu eft alíquíe pplems
Inter ouo peccata 4n ei pateat etitus abftp nouo pee
catomam fi iurauít quifpiam fe occifurñ pettñ inns:
eenté et nó ocadat eüiipc nó peccauit nouí ter/ fs íam
peccauít turando. 0iaút cófcíétia dictat fibi errónea
^ petrí’ ítmocés eft ftati occídend^ab eo bímittat ble
picfam 1 1tberaP’ cft.Si aut pollrcmo icídát ouo pees
pta íncópofTibilía ec culpa fuá túc agat illud qt$ oe fe
eflma^e oblígato:íum ta nouo petó ímunís etíftet.
^dfapitulum feptímum tractatus fecundi alTtgnat
quúKP caufas erronee confdentie.
$fo quid fit errónea confcientia qui vulnns ma
vJLgnum eft anime nuncvt'medela adbíbert pofTrt
radidtus videndum eltoecaufis erronee confcíentte
^•Ecunliapars
W)i fdendum^ et quines oútur fcj txt>í(cenáíht^
gentia:ex querendt erubefcentiarejc fup^bíe pertína
cm:ex afítetu malíuolenttaret ejcalío? ridowm gra^
ututn fetulentía. H^amo in5> oátur ep oífeendi nc*
gligentta.^nde ^fa.í^.'l^zopterea captous Puaus
eñ populas meuszquia non l?abutt fcíéttam. tenetur
ent quíUbet cl?:tilianus fetre aut adífeere ea que funt
credenda vt fpmbolum apoílolomnutque funt appe
tenda et fperanda vt o»tionem oominícanu^n qua
contínetur quícquíd eflozdinatepetendum et fperan
dum : et ea ^ue funt factenda et Pimittenda per Pile'
ctionem peí etpzotimi contenta ín pecent pzeceptts
que funt re^le onzníá.PtcenteveritateZPattb.¡eúr.
ét vis ad vitam tngrcdúferua madata . £3 que funt
eccleríecómuníter vulgatapzeceptavt Pe pzeeipuis
feftiuitattbus Pe neceflitate cófitendí t euc^aríftiam i
fumédi/atespequiburdam alíísfacramentis ecclede
venerabilíter percipiendistenentur feireoesbomíí
ncs.Kenéturínfuper fcirelinsulil?onune6:vt Pídt
fanctus KbotRas.í.d*q-l£]tea que ad eozum ftatunt #
funt pertinentía veloffidunKVt reli^ofuszea que ad
fuam relígionc p -rtínent epifcopus/iudet/fcabinus/
confiliaríus/artifet : et (te pe aldo que ad eozum offí:
dum pertinent.Síimíliter tenétur fdre eadne quozS
fdentianonpoted aliquispebitum actum ctercere.
<ct íicut turpe ed medjanico pmovelle arte picere qñ
Pebet eam etercere: (ic turpí’ ed cuilibet ín officío lí^
dtoezádétí/finefdtea que funt offidí fui erercerevt
íunctí 0 matrimonio electís ad ofFicia et fimílíb^ . Tflá
quí ígnozat ígnozabitur.i,Cozín.iciüí. (gtfatuís vir^
giníbus PídturZDattb.rv.SmenPíco vobís nefeio
vos et claufa ed íanua-ff Secado ozitur errónea con=
fdeHtta et qoerenáí erobcfceiitúi.fiuta com qaía 1p3í
pere potellquoeíntfub^scófubt/vel in arduís i era
befát qaerere.tale9 entm veram pjudenttam qué ídí
eil aimoircretione et ab errónea confaentia fola fot
liberare nun$ attin^éc : tmo oemonís temptatíoms
interim fuccúbent vt bílfure ^bat íCaffianua coUa4>
ZDop fí ejtemjjlís pzími abbaos Serapionis qui tune
«is eeillens (emiendo abbati tI?eortc per ©emonís té
ptatíonem tadíu tn furti pañis confeíentia ©urtífima
betenme elk quouf^ peccatum cotant fenibus agno
uit-DeindecrempIis fcripture ídem pal?, '^timo be
Samuele ímeneaoeoelecto.pzimireg,i^.iSUii oe*
pater fuo cplloquio noluit illuftrare nifi Temebet ite;
ram ab belp fcníoie faeerdote boeeretur.Sic vas ele
ctionisiatneonuerfumbeusper femetipmféatimin i
flraerenoIatt.fed ait ei aci.íx> Surge a ingredere cúit ,
tatem et ibi bicetur tíbi quid te opottcat facerc . Síc :
«tiamídemuJiaulus ptopter boc folum aftendit ibe
rofoltmam vt euangeiiü quod p miracula pluragen^
tibus ptedicauerat ptíuata ac bomeíHca ejcaminatto
ne cóferret t eum apoítolis-íContuli inquit ad óaC^.
cum illis euangeliú qd ptedico Ínter gentes ne fotte
ín vacua curreré aut cucurriircm.|ldcppeIuditCafT1.
eicverbísZDof (i abbati6.ÉStuis igíE tara ptefumptoi
et cecue eít qut fe audeat fuo tudicio et bifaetioni có
tnittere cum vas electioní r; indigna fe coapollolotu;
fuoáí collatíone tcíletur.^ndc manifeftiíltme c5pa>í j
batur nec a soraino víam quídé perfcctióis quépiaiH
pzomcreriqui babesvndevalcaterudíribpctrínam
feniotñ vel infHtuta contépferit paroipendens tUud
eloquinm quod opottetbílígétífllme cufíodírí.5nter
roga patrem ntum et annundabit tibUfeníotes oras
^ecuttHapars
<t ^{ce^t tít>úS>€utro.jnxtf. t ftmim t)idt CafH.<bí
icm . 'Bon valebit igno»ntíam eíue calltdue i^ofHs
fliodere qui vniuerfae cogítatíones ín coxde nafcétt^
pemictofa verecundia nefeit obtegererféd cas matus
ro examíne feníom vel repwbat vel admittit. Eer*
tío outur confciétía errónea ex rupeii>íe ptínada : vt
quando quía non l?umílíatíntellectum faum vt fdii
cet melíoubue et Tapien tíozíbua fe velít credere.£5í
traquod apoftolu3.íí.íro:in.x. Captíoantesomnem
inteilectum in obfequiú ciptíllí : efletcere vt expo
nit Blri.tie argén. incomt^io tpo.q* quilihet in ere;
dendíe plus oebet confentire ñdei 9 Tíbi. et in agen
di3pl‘> ocbetaldacredcre ^ fibírvt patebitparte ter
tiacapitulo.xvi.^deo£afnanusvbí fuptabícit. Se^
ra oífcretio non nid vera I^umilítáte aequíritur .
iu 9 i^umUitationonfictebec erít puma piobatto (1
vniuerTa non folum que agenda funt . fed etiam que
cogítantur feníomm referuentur examinit vt níbil
fuo quís iudicio credens iliomm per omnia biffinítio
mbuaacquíefcat: et quid bonum vd malum oebeat
indicare eommtraditionecognoTcat. iJitue índitu^
tíonon folum per veram oíferetíonís viamíunenem
tfaintte recto oocebitíncedererverumetiam a cuns
ctis fraudibue inímici et ínfídds Teruabit illefum*
Bullatenus enim becipi poterítrquirquísnon fuo
iudido/fed maiommvínitexemplo. ^^uartooti:
tur ex affectus maliuolentia cñ fcilicet quís alíquam
pafllonem fequitur : quia talío impedit anímum / ne
poliít cemereverum . quodnon folum verum cft oe
ira: fed be omní alia palTione puta odio/ timo:e/beIe:
ctatione/trifhcia/fpe/ vel befperatíone/íra / fuga/ et
p»f<catione/bok>te 'tgaodio quando tales pafTtones
nonrefretútur ratíonequ3spi?í(ofop^s.9^Lpo
nit. &nde beat^ Susuan. tjc.Decúd.oiat qr paííionec
ate 4d3in vocant motbos vel pturbationee ate: et be
buobue malis Utdtctbus etiacerdottbus btd£ ^ant*
jcíq.Suerteruttt fenfam ruñ.glo.a recto fcj auerterút
Otalos fuos ne viderent celú.0lo.td efl celeñia non co
gítarent.<Et fe4tur.'01e^ recouiarentar tudiciom ía
(lo:á.j5lo.fittebet/(iue l^onellatís/fiae aature 4 otb’
ad bonunt tn(ltafunt.£3ura fabinfertur be pantone.
(Erant eaíambo valneratí amóte eías rcils^ufanne
íEt pofteaaít vní eo? ípm condenando ©aniel. Spe*
cíes oecepitte:et concapifcentiaperaertit co:taara<
f (Quinto otítur ee viciozñ ahom graaiñ fetulentía.
TRam Ijabíf’ i bifpofíttones vicio? intellectñ cecant:
fie vt lame vere íntellígentíe vije tpaberepofíit.'i fíl?a
bet l?3bítas vicio? adeooebílítant volúntate l?oís et
affectú vt fíbi mudas fi^áatmó celelíia/tcrrena a non
biaina-^lndebemalís intfemopofitis bicitur tarde
be vita pfenti penitétíbU8.fapíé. v. igrraaímas a vía
verítatis t íuliicie lumé nó lujtit nobis i fol intelligé:
tie nó ell02tu8nobís.laír3ti fum’^ in viainiquitatíet
edítíonís/ lambulauim^ vías biffícíles: via auté bní
ignozamm^.Sdcírco etii Xt?obtc.íí. ^itia ftn glofaj
figniftcantur g ftercow calida bf rádinís q cecauerút
Sl?obiá.Tflido in4tglo . bFtódinís fuppoíit*'’ boimít
quileuitati larciuíeacfuperbíe feincautus fub^cit.
^ £apitulum.vitl*b3tremedianequis in ígno:antía
b¿netur.<Et funt qaattuo: p que 4s facit qó in fe efl.
mcdícamine pteterea erronee confdentie ne^
jL^ceflariñ efl videre. IDabet auté ígnozantía vínd
bilis taris i factúq efl otigo erronee confeientie/bua
in fe efl reatas fea culpa.aliud efl befect^
^ecimíiapara cpvnuvuf.
fdcntíeocbíte índTequa fcictíaígnotan© carel,
tnam tolltmr Bvcra contritíoné.Sccñdum toUíEaat
nó únfwtatur per túligétiam oebitl faciendo qd in fe
efbiEingñturautéadotlígétiant oebítam cotraígno
ranttam taléa ad faciendú quod ín fe efl quattnoz aut
qninc^fm£ríro.vtdelícetinqutrittooílígenefcripttt.
ramm.requifítío Ipomilís ínfcrtpmrís facrísltltera
tozó.operatto bonozñ per cautelatn grautú vtctodízt
inuoutío per ozationcs beí a fancto?. iStuíntum pót
addí quod efl caufa pcedentiñ : vídelícet ardcne bcíi*
deríú fipzíe beatitudinie/'i fuga twnatíonís ppetae.
Qn g’rifo.fuB ZD3ttl?.GmeCjcñd]c. ifta tangene oídt.
Sí velles fcripturai^ ingredí vcrítatem nñc peterea
oatíontb’muncquererea ín fcrípturísmScpuIfarea
bonis operíb^inñc iterrogares facerdoteemñcídoa/
Róc ínoazíed tila nó fíunt.quta verbo beí nó creditnr:
ncc pzomíílio beatitudínísoefideraturmcccondénaí
tíonís íudícíú foíntíd3tur.<Eadé quattuoi tangít i be
clarat bonauentu-ftiper. j.ín materia be fidc .
mum indi ed bíUgée (nquifitio fcrípturarS faltuaríá
fdlíQ bominí ; que fierí pcbet per attentam vertii ©ei
8ttditíoné.^nde pfaLCempus facícdí bñe tninpa.le.
5deo bíle.man.m.fuper au.et tj?o.piOpterc3 ic. ©es
bet ení fierí per líbzozu facre fcrípture íi quís noucrit
legc attentam infpectioné:quiapraI.Cuncnó cófum
dar cS perfpocero ic.^nde beatos vír pzedí catar per
pfalmíftá qui ín legc eí^ medítaf bíe te . quí erít ficut
lignuqó fructúbabítíntcpozefuortetíamfitper coz
díale audítozís be fcríptorafacra raedítatíonem. Ka
líbus eni ínfiffcndñeRpzcfertímbieb^feflíuís pque
febbqtú multa fanctífi'catur.ff Secundum efl requíft
tiobamíUs ín faiptum facrís lítteratozú quodüerí
>
fi)Iett>erconHerrationetnciiinbonisI;ominíba 0 .fbi ‘
de ín piálrtcíturXuni fancto fanctue crie típer ere
bzam collocutionem moialiam benomm : quia llcut |
fecundumapoftolum prime aá £Co 9 .quinto. ¿ozrum
punt bonos mores coUoquta praua.tta edtuerfo fecós
dumpfal t>ed3ratio fermo.tu.iUumt.'ic.et per buroi
lem queftionem fapientíorum. ejcemplo tefu qni buos
dénis ín medio twctoru m ínterrogabat i audiebat d<
iosret iübditns erat illis fcilícet parentibus Huce.^
íStue ó’tum vale ant Plctú efí parte ífta-ca-vi}. fl Ztr»
tium e(l operario bonorum per cautelam srauni 5 vU
cíorum. vt fe; bomo (ibi caueat a grauibus peccatis.
et fi in alíquod ceáderit no oiu in eo permaneat quta
fecundum beatum Érego.txus fepe per noúa peces:
tapunitprior3.etpropter vttiagraniaflnitpeecato» |
in ignoritiam ruere.et inpeecata ali3.SndcprsL3p
pone iniquitatem fuper iniqui.eorumac.(gt fíe feean
dura glo.an0Ufl.fupcrcecidit ígnis et no viderant fo
lem.Stt eti i m fecundum apofíolum ro.úpropter pee
cata pbartfeorum tradidit eos neos in paífíones igno j
minie.et obfeuratum efí infípiens cor eomm . ^nim ;
ímo fecundum beatum 6reg.fuper cjecb* Conténétt i
quinó vultpenitcreponit oeusoffendiculam/vtgrs '
uius impíngat. fl' lauartum efí inuoeatio per oratio
nes t>ei/T fanctozum quatinusbens velit bominéillu i
minare vtnecenariaad alutemintelIigat>aTtí^o<
rantia fuá non perm3neat.ei;emplopfalmtfíeqaiait>
S>elicta quis intellígit . et fíatim orare incipit pro im
tellcctu eorñ t>ícene.3b occultis meis mnnda me bo<
mine et ab aiienis parce fuo tuo. ^ ñ gIo.fup ZDaOb»
vifí,íCbrifíu3 modo rogatus modo vltro curat / ofíe»
dens fe contra vicioutm pafíiones femper anraim fí*
Hecuitliapars ^p*^’**
ietíum pzectbus t ea nónunó’ que ípí non mteOt^t/
vel tntelUgenda oar e t>el pie petentibue etúm nó úv
teUecta &tmittere.i^tcun(S igttur ín p:edicti 0 quat
tuoz oilígentiam fecerit. vídetur fm iCrifo-et Sienas
uenturam fecerequod ín feefl t peccatonim remifllo
nem confequí pote({.etidni occultommquis ettiper
multa alia peccata oimtitan^^ñ^ugenea fuper le.
4.0lát.3liqutd meltus fereageba£cú antíquis. qoú
bus Píuerfis racrtflcí(sveniapteflaba£.apud nos vna
titum venia peccatoutm per bapttfmi lauacrum'nul
la poted peceáti mifericoulía . ^ecet ení Mdriettoñs
oifcípUne elfe cbziftianñ p«) quo cbztftus moztuus eíl
boues bfcí 1 uues tngulabatur <i aues i (imtlta olea
confpergebátur.pto te beifiltue iugulatue eít. «Et ite
rñ fi te peccare odectat non tñ t>efpere9.Sludt(lí quá-
ta ín lege facrifída ;p peccatts. Budite qultefunt re=
miírtonesín coígcld6.l^nma eftín baptífmo. SecS
da in martprío.Certta elemortnam.^nde oate $
babettSTomntamundafuntvobtsUuce.cv. ^Laars
taquiafratríbus remíttímus XDattb-ví. Si remífe*
ritisfratribus excozdezivobis remittetpater peces
ta vedra . (J^inta quia conuertimus peccatozeiñ ab
erróte ríe fue.fecundum ülud Jacob tertío. <^í con
uerti fecerít peccatoté ab erróte vie fue «te. Scicta per
sbSdantíam cl^arttatis.Bnde TLuce feptimo.Dimits
tnntur'ei peccata multatquía oilerit multunt. ^t alt
biptíma i^etrí qoarto . ¡¿baritas operít multítudi*
nem peccatomm.Septíma per penítStíam ouram et
labottcfamtcumpeccatotlauat lacbirmís lectnm fu*
umtetdunteí panes lacbtrmeeie acnoctetneceros
befeit facerdotí oomfní peccatum fuum cófiterí -i me
dútnamquererefeoindñ iUñqqiaít. l^iticonfitebos
aduerfom me ínútftime.&oiii!o:T tu remíñHí imple:
tatem.íc.lbíncjacobi vItímo,Sí quís mfírmatuw
ces pfbpteros ccclefíc. Su ergo m vcniftí at» gratúQ
baptífmt vitulfi obmlífti. quía íu mo:te cípziftí baptú
farís. So. vi. Cum at> martpríá bucerís obtulifli . qs
auctozépeccati bj^abolú iugulaftt. íCuelemofínlfece
ris et erga indigentes mifericozbie aifectú impéderis
facrá altare l?edis pinguibns f?onom(K.£>í fratri tuo
ex cotdc dimíferis eí iracundie timóte depofucrís mi
tem et fimplicé animñ l?abaeris arietével a^ñ facrí
f ic3fti.Sí diuínis Icctionib^ inftructus meditando vt
colaba linlcgcdñí vigilado cóucrterís peccatote ab
erróte vie fuetad fimplicítaté colñbe reuocaueris et
fanctís adíúgendo fodetaté turturisfeceris imitari
U turturú aut duos pulios colñbarú obtulifli . Si añt
ptorimú tuu 5 no tanta ficut tdpm díleícrístfcd fícut
cljtíftus 4 ait-^CDaíoté cl;)arítaté nemo l?abet vt aíam
fuá ponat quis pto amicis fuistpanes 33imos ñmüaf
tíceos/ cl?arit3tr oleo fabactos fine fermcto malicíe ,
1 nequídetred in 35tmís fincerítatís/et verítatís deo
obtuUITe cognofce.Sed fi ín amarítudínc flet’ fueria ‘
fi carné tuámacerauerís.t multa abflinentia arefece .
ris/ vt dicas.ficut ín f ritotío confríra funt oíTa mea in '
f3crífícío.Símilem a fartagínevela aaticulaobtuli
ftí.lboc mc)do veríus t gfectíus facrífícíaofferestque
íam fcdm legem non potcfi offerre ífraeLIbcc !0tíge.
f Capitulumnonumollcndíttrcs dtfferétías eíTc l?o
mínummalamconfdentíambabcntíumt cpjomodo
facereponUntciuodínfecll. i
rr <Erum quía perfecta paneta Crífo. bene vider t
poteftquís quid facete debeat ^tum ín fe eflca 1
tbolicusinconfdentia errónea manens. IDic modo [
^ecimíapats
opos di videro etiam quid necefTarínm fit faceré vni
coicp fíue fit ftdelierfiue fít infídelís vt errónea eiceat
cófdcntiá/per facete quod in fe eft <Eil ent generalis
t|?eolo 5 ie regula: vt inquit.(Cancel.tractatu oe regó
liemoralibus.^ culpabilisigwtatiaiurisoiutni no
cadit in facientem illud quod in fe ciLquoniam fpirp
tuifanaus talé I^otem oe necelláriis ad falu té que vt:
res fuas eecedút oocere Imediate parame dl.Bt igif
feiamr dd feit facer e quod in fe efl:gpq> idé onéfum fít
fupmca.id.'i.iid.lbictamen aduertendom eilq* tria
funt genera l?ominú.£^uidlfuntl?abentee vfumra
tionis/fed nondñ ñdeles . 314 funt 4 funt ant fuerñt
fideles in peccato mottalí etíflentes mne vt Ijeretíci.
ai4 funt fideles 14 penitétcs:itfi fuá errónea cófeien
tiamnó agnofeétes.-! oes ifiipodiintab’ errónea con*
fciétía liberarúoumodo faciant q8 in fe di. ffl^timt
igitur vt alejt.t>e ballis bicit in fnmma tria bebent fa
cere: videlicet ben quinos genuit agnofcere.q6 nü?il
boni 3 fe i?3bent.fed a beo pncipaliter credere / 1 a beo
fibi bona barirt mala amoueri petere.f^uod (le becla
ratlHam in quolibet l^ote di recta ratio^t l^ec certú
tudo boni di notio indita a creatotetqua quelibet ata
pqtefl cognofeere fuum púncipiu 5 .f.beum.be qua nO'
ticia inpfafbicif.Scitote quonia ipe tíl beus:ípe fe*
ritnos ic. '^erljoc ení (jlibet bomo naturalif feít
fe femg nó fuiffe/fed fe factñ elTcritafit fe babere pzin
ctptum.etfcít^ab illoptincipio babet qtiicquid bs^
bet.'itotumbonúquodbabet'i nóafetafcit q^abiHo
bebet petere bona/t q» per illñ bebét repleri oes befes
ems fuLSi ergo fecñdñ Hlá noticiam operemr bomo
foo arbitrio currédoadillñ qué fcitfuñ p:incipi3 efTe
ccce ptimñúetqué feit elfe o»ndá fibi/ vt fc 5 fuppleat
ftcfectas fttosi bon9 tríbaat/cae.fl-ct Prttt ab eo lo;
men cognitionie fidei ct boní:vt oetur eí/ecce.iíf~ Si
enim illa nó¥acít 4s tuc wítaillud.i,íCo9.»Hj.5po:
rans ígno:3bií,Sí autc facíttfacit qó ín fe e(í . e t t?oc
veru 5 eft gencralíter be quolibet Ipoíc. fecandis
auti 4 funt fídeles.fed ín petó moitali íalcsptcr pzfc
míflas etiá tríabebent bcnefacere fc 5 aucrtere rolóí
tatc 3 pcccatodurtícíam beí póderare qui tnfligitpw
pcccato 1 mífcrícoKÍíá peí quam ímpédít pcnítétíbos
Jífi talib^ eni be fedo genere plus eft vel factlius accis
pere lumen rerítatís. q: tales Ijabent fide informéf.
(me cbaritate . ^ides ant radiat ad buo.f.ad bluinam
íuftícíi bánatcm reprobosri ad biuiná mifericotdíam
faluátem electos. Ibec ení bene cognofeit per fidéSi
crgo anertat fuá arbitrtum ab actu peccatíí a bírígat
eílumíne fideí ín íuftícíá banantem reptobosn ín bb
uínam míferícobJíafaluantéíuftos; eepmo caufabíf
tímbí ín eo:a cj: feéo fpes.et boc eft facere qé ín fe cíh
(Cuí concotdat fanctus ^bo.ín.íí4.bí.evíí . bc íulbfií
catíone ímp4.q.í<-bí . ípa volúntate eft appropí»
quarebcopcr affcctñbefíderíú /et ozdínaríadgratü
per remotíoné ímpedímctí.quod quídé ímpedímeraj
eft peccatu .1 ideo per bifplicentíá peccati/ et affectum
ad beuj fealíquís adgratiampparat.^tquandobtc
buo 4s cfficacíter facít/bíetC faceré quod ín fe eft t per
boc gratíam rectpit. S?c pámo ífto? bícítur ^aco.iiíi
3ppropínquatebeo/etapp:opínquabít vobís. ©eft
efido 3poc3.id. <Ecce fto adboftíú/a pulfo.(i ds audío
rí t vocé meara aperuerít íanuarad íllü introíbo et ce=
nabo cñ illcra ílle mecuj.ibec ^bo.<r©e tertú's vero
qtii laborant ín crrorcvtdenf facere qá ín fe eft/ vt íHb
mínenturfíñtenteaqueponñtur fuptaca.íid'ipat^
^ecimuapacs
tc.íif.ca.!t]riíí}.Sed foitaflis qucrcretljomo ttmotafc
conrdenúe. £um omned facre pagine ooctozes picit
9 t^omíni faciétí quod tn fe etl:etü fí ell inñdelie aut
cradcns peccatoz, oatar lamen gratie,nunqd oe'’ tait
oat grattá infallíbílitertnecenrarioíSefpondet íbftJé
^ fie. 7(lam $ais Deas cogi nó polTitztñ ita ímutabilí
ter fe !?abeí oiuína bonitas ad oomñ gratie omni vcm
lenti recipere faciendo/fcilicet quod in fe elí qd oeus
pat ei gratiastt etíam necc(r3río.i.tmat4biIiter ficut
folimutabilíterpatlamenfaumomni volentí fufet^
pere.f.oífpofitio ad Ijoc/t fe Ipabéti ín recta pífpofitío
ne ad folé . quo patet laus voluntatis Píuine ^ nó
poten fe negare volettti gratíl faam recipere faciena
do qd in fe ell . '^topter qd etí 1 3uguni.Picit>Sicut
rítaperiú Ijumane voluntatis eíl ^ nó vult recipere:
ita laus piuine rationisefl ^nonpotelt retpfamne^
gare.Cauendum tamenrvtpicít Berñ.Ii.pegr3tia et
li.ar.THe ea que intra nos accidere fentím^.aut voló
tatí aníme tríbuas qu e inürma efl/aut piatne necefli
tati/fíc fc 5 qr oeus cogatur. quia non coacte : fed libe
re pat ex fuá bonitate. <St aiaduertenda efl iteró Piut
nabonitas.njfíperípoiribílePeusnó paree facientí
quod in fe elt gratía nó faceret talí íiuríam . ficut nec
luto ñeret tniuria/d pe eo faceret fígulus vas tn con
tumeliammó in t^onoté-qt faceret fedm etigentiam t
ntturá fue materte.tclle 93iere.]cvíó . <Ecce ficut lutú
in manu fígulírfic vos ín mana mca.<£t pfa.Itvó. <Et
nunc oo.pater noller es tu/nos vero luto, et tu facto:
nofler t opera manuum tuaró omnes nos. ^nde nos
fumas materia ípias.fed fíe efl <p tota mafia generis
Ijumaní cozrupta efl per otígínalc peccatum etpzoí
pter(?ocn peas faceret e;cI?omínc vas ín cótumeliá:
ttnóin fuubonoáímpíímfdofoímáncibflémqBeelt
gratú facerét rc 6 tn engentíá materíe. quta ozdínatá
eñ maíTa gcncrís buniant per peccatá ín contumcUI,
et p:opter l?oc fi ítafaceretmó facerct íníuriam/ncut
videf facere tnpucris ab ottgínalt paó per fteramcm
tnm tion purgatis . iStuod ergo í>eue in bote factend
quod ín fCiCft ípamat fozmam nobílem que eft gratis
boc é fola libértate fua/et nó ex aliqup qd bebeat
mini facíctí quod ín fe eil.qz bomo Paciens qé ín fe efl
adbuc efl indígnus ad fumptíoné gratíe/ imo nulhis
pccCatoz potcft fe fufficíenterbífponere adgratíá nífi
Deus ípm cífponat. 2 rttm quía vt cictú eft 3 eft ín pee
cato niozt9lí.índígnae eílfufciperegrattl. ^U 5 qz t» \
le peccatú remouet lume bíníne gratíe. (icttt fenedra
claufa ne illumínetur t>omus.fedn facit bomo quod .
in fe eftconfequif bifpofitíonébíúíní adíutozQ.Ende '
ín pzíozi etreplo feneftra bebet cópararf actuí volunta
tí 0 /catus eflcófentíre veloífléntíre/ -t ténebZa copara :
tur peccato.^nde fícut ín poteílate boísnon efl q> rí >
moueattenebzáabomo ninaperíat pzobíbés lucem
f <3 fenedra/'Z lue illa remouet tenebzá.^ta ín pote(la<
te boís non efí vt remoueat peccatum a feípo. Sed (i
remoueat9ctumfunmvoluntaríu5fc5 bííTénfum ad
bonum t cófenfum ad malum tíme remouet íllud qd
efl pzobíbens gratiá/ficut feneftra pzobíbet lucém et
tune intrat gratía ín cbziflíanum / et ita Piuino adín<
tozforemouetnr 9 beotenebza.remouetígítUr libe#
arbítrifi Píflenfumad bonS vt confentíat parate gra*
tie.ctboceflquod&ícítbe3tUBBern.6ratíe fola, eos
operarí Pícitur liberum arbitríum pum confentit.
f'fapítulo.r.pzobatur multis ratíonibus 9 fadentí
quod tn fe efl oatur omníno grada»
^ecttttUapars
a Bod aute m í>etts faáenti quod infetíl ínfa Ilibi
líter t>at gr3tt3m:p3t5 multísratíonib^ • f
mo emmoícit3pfs4*tt?i.^.í'eu3 fcmetipfus negare
nonpotell,Super quo beat^Sugufliniis.iCum fit í«
flus nó potcll negare fuá íullícianucrgo cu fít bon^ i
mirericozs non potell negare fuam bonítatet míferi
ccmiiam.q: pronio: etlad largíendube mífertcordiai
pietate ^ ad puníendú oe turhcí3.Sicut ergo non po
teíl fuá iullícta negare facientíb’’ maIu:muUonragia
tionpoted fuá mifertconiiá i bonítaté ab I 7 Í 6 negare
qui requtrut eam. 0ed d facít quod in fe eft requírit
bonítaté eíus 1 nttfertcotdíamrergo be^ non potell eí
negare qui facít quod tn fe ell fuam bonítaté % míferi
coulíam.bat ergo eí/l?oc eñ ínfundít gratiá» ICÜ apo^
flolúcóconáat fcrípturaeccle.ví.t>i. Cogítatumi?abe
ín peeptís peí et ín mandatio íllíus maéíme afllduud
edort ípe babít tibí co: bonñ 7 concupífcétía fapiétí e
oabítur tibí. ^ Secundo fíe. IHam bícit 3ugu.fup.ú
£ío.v.^ullíficatí eje fíde pacél^abeamus.beusrecipít
cófugíentes ad feralíter ín eo eflet íní(ita8,fed ipoflís
bíle efl q» ín eo fít iníquítas : ígítur ípoflibile ell q» nó
fitfcípíat confugíentes ad fe/fed facíene quod ín fe ell
cófugít ad ípm.ergo necelfe ell q> ípfum recípíat : fed
ípm recípere ft't per fufeeptíonem gratie/ídeo vt pzi^
^Sertío apoc.ítí.£t?tíllus bíd t.Si quís apparuerít
mibiíntrab07cenabocú5 illo:l?oc ellbelectabo^ <St
^fa.í.bñ3 aítíConuertímíní ad me 7 ego cóuertar ad
v00.<Bf quib^ fie arguitur. ^mpolTibíIe ell fummi ve
rítate mentírízfed necelTe l ?5 veru bícere et íplerc.fed
bícít conuertentí ad tpm q' conuertat fe et q’ad ípm
aperiente intrabít.(Cum ergo facíés qS in fe ell cóucr
tatur ad verítatc pumá/7 eí aperíat vt intret/ necelfa
tío fcqoítar ^ talcm sdsratiamreápíat^ íEtaarto ¡
querttanfd.m lí.»ec3fu&FaboIiquarcIudfernól?9
butt perfcucrantiam quia aut boc ñiít/quía feus nó
Cedítraat q: ípe no acccjJtt.Scd peterminat íflá qucj
Cioné oícéa ^bocnó fuít.q: peas non Dcdinfedqzífc
lenon accqjit ca ocas fctnp parat’ eH Pare : ípe vero
«5 erat paratas acdpere. íCú í^tar fadés qó tn fe di |
parat'^ fu acdpere ^am Peingitar ci Patar. É^^uin :
to nó minas Peas Piligít cbtífltanos vel aliqaos pet ‘
catozes ín nono tefíamcto ^ Pilont ín veteri tcftamé
to.f mo pías rídeE Píltgcre ín nono tcftaméto: qz djá
fias freqaéter aít.'Kon ven! vocare íaíloszfed peces:
tozes ad pcnítétíamZDattb.ú.2Darc.a.au.¡cv. tres
parabolas pon¿t.fPeoaeetPZ3gm3 perdítispilígen
tíinmeqnefítís et Pe filio pzodígotfed ín vetcri tefta:
meto mífcrícozdiffime vocaaít peccatozes pfa.rlír,c.
i^ídt ff on Perelíqait me pomín^ i pñs cblít^ ell md
nancfd obliaífcí pót malíer infante fuá vt nó míferea
tur filio veteri rní.<£t fí illa oblíta fu erit ego ná^ ta ;
men oblíaifcar tai z ecce ín maníb'’ mcís pefcrípfí te.
toanc etí35 Peí índicíbílé bonitaté ad bumanfi genus
ofiendít beat^’ S>roní.ín epíftola ad Pemopbílá 4 índ
talatur Pe ^pzia operatione z bonítatc peí: ín qua re
dargaít pcmopbílum qaí penítetem a venía erclufit
•^zobat ení z cómendat íbí beat'^ ^ponífius manfue
tudínc z mífericozdía Peo fumme placeré : z boc oíle»
dít tríplidter.fn^zimo etcplo patram veterís tclla.
f Secundo cícépIoangcIozu 5 . íTCertíoerempIoiepi.
T^zímo etéplo p3trBvetc.te(l3 fc5 Pe Woyfe qaí fuit
vír mítífllmus fuper oes boíes íb^bítabant ín térra
TRumerí.rííí.5deo etia eíoe'^ficutamícusamícolo»
catas eíl fe eí oílcdens. Secundo Pe Pauíd óz in pfal*
^ecuitDapats
JOemcnto tsomtne pauiáta ote manfuctudíms cías.
5deo ct?iiftii6t>c du8p«5seníen3Wseít.1^arifo2mi
ter Jacob qui femáfiiítcadperfccutozc efaubabuít
et mittft'catue eft. Jofep!? fimiliter no fe rindícane ee
inmriacótrafratresfnos.óefí.vlttmo oñaegfpti fa
ctus eff.<Et abel qní ambulauít cam l^otnícída fratrc
fine fufpitioncúmo et ípa kr rtgotis vcte.tefta. 1 n 3 n
dauit pwuiderc iumétis inímid.€K).)ccit).Sí oceutí
rene boní inímíd tuttaut afino erranti reduces cunt
^einde recolligit S)j?oni. vniucrfaliter q» omnís ferf
ptura facra laudat bonos qut non pteíntendunt ali|3
facere mafauteep per malídam aliomm tranfmutan
tur a ptopiíabonitate. HndePtcítglo.¿CDattb.v.2t>í
tis eft que nec rancoz/nec ira affídí : fed oía cquanimí
ter fuftinet t ad fímiUtudincm oei malís et inímide:
tales bene factunt e octendút ín eos ctU fuá bonítaté
í"Secudop:obatet:empIo angelomm quíamantljo
mines i míferétur gentibus:ficutpatct 2>añ.¡c.^ 3n=
geius egreíTas eft ín audliu popuh i?cb:eo:um ocp:c
cans ocum p:o boiuínibus: ficut patet 5ac!?3.í.oe ans
gelo quí damauít ad ootninú / et oidt.vfquequo Pñe
non edíflcabutur ciuitates tude . Jncrepans mu Itítu
diñes popult malc operantisificut inp^dpio Judie.
Intuido apparuit angclus/et rep:eJ?cdit filios ifracL
Eriftantur a malis bominum.élnde vfa.j;rmd.3n*
geli pads amare ftebunt et gaudent in faluatione bo
minum,auce,v.5audiu5cftangeli3t>eí fup vnopec
catóte pcní.agcn.fl'SI^ertío^bat crempio cbtíftiqut
ce ineffabüibonitatc fuá oíaad efle p:odueit:t omnia
ín cfti cum feruat.oía que vult aflímiiare fibi cómuní
cans cís 4>pÚ3 fuá feém eof capacitaté recedetes ab
í^ aroatti certat reuocare ad fe.eeéplífic3n9 oc filio
lCplhi,u
prodigo nurerícordíter fufcepto . Ii?ec oúi o.ponít
in fentétú.<Et ftiníUa ^amdrdí.ü 4 .c 3 .v.oicc 6 .
JBonusi omníbon^/ «i fuebon'' beus tot’ fupneniéa
bonitos ^pter obñdontes ei^ oiuitías bonítatts non
fuftinutt rolu5 efk eius bom fu^pius fcént noturam
anuUofi^porticípatatn. ll?ui^gfa fecítqutdé pámá
intellectuoles i celeiles virtutes.l^emde fenfíbilé et
vt(ld>tletn mundu. l^eínde et fenfibili <t itelligibili
t^oi^ vt ota ddem q ab ipo facta funt cómunkét eí*
bonitatc.tradtditnobís 47 páá imaginé 7 fenfum p»)£
pnutn.airunipfít ipepauperem et imbectUem natura
noilramvtetnospurget et incozruptibiles faciat et
participes rurfus conftituat eius oiuinitatis.
íCertius tractatus.
f ttapítuIS pzimñ quid fit Tcrupulofa cófcientia fcrn
pulus/fcientia/ñ'des/taibiñ/et ambiguitas 7 fimilia»
<Et quomodo oifferunt a conTcientia et Ínter fe.
oe confciétiaPictumeilquirectitudinent
Az babet vel videf i^abere in iudicando nunc be ter
tio principali agenda :videlio be fcrupulofa confden
tia que fufpitioné vFbUbiú babet/ac timoré feu vacil
lationé be re agtbili vf credibilú^uí a vero talis fcrn
pulus nata ram morbi ípúalí s bubj. ^dcirco videndú
erit be ei^ natura/be nocuméto 7 .pfectu/ be ei^ caufa
medico 7 medicina curatiua.<gü auté fcrupul^ queda
vaciilatio cófurgens en fozmidine etaliquib^ edieetu
risbebilibu 57 incerti 8 .' 0 lam (t etvebementib^ argu
mentís 7 .pbabiliüzibus tampzo bacparte ^pzoalte
ra txibitatío cófurget íam non fcrupul^ folñ vel leuis
trepidatio bid opozteredredmozalis be tranfsrefñoí
ne certitudo vel falté opinio.(gt ide videtur eñe feru^
pul^qdapud olios bidÍEpufiUaninutas que eil tedia
(iterum aducrfam iners t mcófídemta fractí animi
oeiectio. (Bit etíam timo: fugacqalanguftia métis
ñuctmtiti eje contrarioatm eepectatione generatur.
^darco fm oñm 3lbertu5 in oequattuo: coequeuts
aflignatur Dilferétia ínter fcíctiam ñdé feu creduUta^
téopíntoné/feu oubítatíoné/ fea ambiguítatéi feru^
(>ulá.tilani fcíétta ^pzte efl eom que cognofcñtur per
caufam i eje pjtnápns que ímpoflibíle eft aliter fe
bere.5^es feu credulí tas eíi pfecta per fuafío vnius
partís p multa^babília vel per auctozitaté Pícentis.
í@pinío eft ecceptio vni’’ partís cuj fotmídinealteri^
ita tamé q» ad illa quam fozmidat non babetur ratto
erpídrazfozmtdatur tn^pter pebtlitaté rationts alte
rius partís . 3nde l&erñ.lib:o quinto ad £ugení um
beconfíderatíone oícít.^pínío efl quaíí ^ vero babe
re alíquid qó falfum efTe nefeias. ^ubítatío efl ínter
minatus motos ratíonís fupvtrác^ parte contradi^
ctíonís.0ícut ambíguítas eñmor^ ratíonís ambíés
vtrá (9 parte contradictíonís p equalía medía. Savf
pulusautéeflvtbictiíeflTvideturídéefrecá fufpítío
ne et leuíb^ faltem ^cedente . Símílitcr idé videtur
olíqñ efle ^ timo: et pufüianí mitas . <Et ñc font 4 n (9
gradas ínter pfata quo ad certítudíné. na vltímú vú
delícet fufpítío mínimñbabetcertítudínís pe fe/Pu^
bíúfluctuatropinío ad vnam.ptem plus fe $ ad alíaj
pcterminat. '^esadvna ptemltmplídterfefrrmat
Scientía caufam videt.Bñ etíl fanctus Cbo.? ‘^e.
PepaLfup.ií0.oí.íaa:vitf.^fferentía efl ínter fcíentíá
cófdentíl feu creduliíaté j fcrupulñ cófdentíe.q: feia
eflque babet euidentíá fíne fotmidíne pe oppofito/et
nó efl nifí vero^.íConfdétía efl fumma credulitae Pe
alíquo ^ fít veruf efl alíquando veromm aliquando
falloaímteaftantclfgaíadnó fatíendu contra cam. '
Wecrefertvtrñdsadtalécreduiitate; firmáínductf |
argutnéto leui tcI ^babili-quia etu Ijeretícus 4 leui
argumcto omíat a fidc Ugaf cófcientia erroncadicet
tfic quando ex arguméto leal oziC oebeat credulítaté
a^cere vel cóténere aut vinccre;vt bocebíE ínfra cas
- pítulo.íví.?,itv4.Scri»paIu6 vero pfcíc ellqui tam in
* *’-*■- pzíncípío l?aí‘^ capituU oiffínítus eíl.Sút pterca fcra
pulom cófcíétieddatn dínfurgátantc factú-al^poft
factú foia ínquietant anímú.ante factu ínfnrgít fcru
pubis biucrfiragíbiUb’ vel credíbilibuetputa oe lid
te eudparíftte facramento fuinédo.&e bcbítú in imtri
monío rcddendo qñ oubitafne ípedímcnto legítimo.
otractíbus rcrú tcpozaliú piacticando t>e clericia
cócubinards vitandisn fie oe albsífínitis. n^arí mo
do ex varíísfactís be pteríto ínfurgSt biuerfi Terupu
lúlflotandú etil q> fcrupukis pdictus a qbufdam vo
catur errónea conrcíentia.ab alba pufíllanímttas. ab
altís timo: ?ícientíc:que oía pío eodéredpiunturvcl '
fibí ptoííma funt.<gft tamé errónea ?»fcientia bupler.
^:imo eo? quí nímis latam f?abét pfctentílibícétcs
üludiquod malS ell eflebonú/et bonú viceuerfa malo
tiequibus pf3.v.3it,^e quibicítis malü bonu/ ctbo=
num malú.ponétes tenebm lucé/i luce tenebzaspo
nentcs amará bulce/t bulce amarú-Eales funt fimi-
les ílU 4 tranfire volens lígnu tráfuerfaliíer fup ripí
pofítU5/vt latius iter apparcatiberillos ocults fuper
pontt:íic(B Utítudíné ficta pede calcare volés in aqni
cadít.3U3 p:otnde cófcíentia errónea efl eozu qui m
mis artam fibí feemant confcíentií aut fcrupulos nv
miostñait macbabei putantes fe tráfgredi pzeceptá
Hfwc^ñcsitione fabbati commí ttendo belhim ín m
Xertiapars
ceflitate in t>íe fabbatíict mo:tui fuñí mtlle bomines
a 0 entibusoccífi.í.mad? 3 b.í¿* 2 ^al £8 fiint frequéter
UU quí ee ncuo funt conuerfi ad oeú t>e peccatis fímU
les illis qai per pótcm fatts iatu babent tre . ^usam
cntm oñi fuaue eft a onus cías leue.ZDattb.yí*'! P<al*
mu lea oíligéttbus légé tuatn bontine : et toutn
mandatú tuum nímts.quem tamen pontem manda?
tozñbei magus aliquts flrictú ad puttaté fimtUtudt?
nts ñu au t calami apparere facit.quaUs magua é bpa
bolus quí boc mozalíter (Jbufdam folet faceré pzefer?
tím qñ vía mo? p purtus mediu rcfpidunt.f. Ilantib^
cíe in tait pu>poiito et purítate ^ nec p:o tota mudo
nec p:o vita fuá bcum vellent offendere.
£’ 3 pttu 4 .q> ptculofa fíí fcrupulofc cófcic teptatíoí
etquó bUTert abalüetemptaticntbusnouem modto
*^í@:robecp 3 fno feutemptatio fcrupulofc timo?
Ai rate feu arte conftíenttc que ab alíjs bícitur pu?
fíUantmitas biíFert ínnouemabaltfs pafTionibueet
temptatíonibusfeu oefcctíbua aníme :p:optcr que
ctíam plurímum cíl bura temptatío / et mala plura
quando<^ er ea 0 }ueníunt>‘^:ímo quía qucdamfunt '
{^ITtones fotínútee feu ertrínfece in membzia exterío
ribua.quedam vero íntrínfecc i in intcrío:íbus:et ta
lis e(l purillanimitas feu fcrupulofaofcientia. ^nde
beutero.ííl.^ozíava(labít eoa gladíua intuspauo^
Secundo quía quedam funtquasnoníncurrit quís
nífierpaucís cauíis. Ibec verocaufatur ex mftí 8 ,fm
íllud Job.tíiíf.Cí mebas nocte et bie: eí vndícp terre
banttcfo:mídine 6 .Sertío q: quedam funt fine mas
gno perículo : bec vero valde pcriculofa efi . quía efi
vía ad bcfpcratíonem. bícente beato Bernardo. Ste?
pu>bís tríbulatío parít pufiUanímítatcm : pufUlant?
I
mtaspertarbsttpnácturbatio t>efper3tíonért>efpfe
ratíovero úiteriniit.<Ejcpcrtmur enim ( talib^ accidc:
re erroneis/qd euentt ei qui per modicmn iuttt cauet
tranfirert exmd^ in maíus iutú mctdú.ftcqui vult ni
mis vitareqó purtUanimítas reputar matu: aliquan
do cadit in maiU3 oebitñret ita eí artatur vía paradú
fí/iic 9 per lutú vadit in inférHÚ.^narto q: quedam
funt interpclater^ec vero quaíl cótinua. ^ui:ta illud
beatero.jtiCi’id.Simebis noctea oie/et no credesvite
tue manc£>ices.quis mit^i &et vefperá et vefpere¿4o
mil^ioet mane^ptercouiis mífozmidinc.Muinto
quia quedam funt facile fanabilee:ab ifta^oeú vi»
lentia aliquem fanari opo:Q.p:opter quod píaUtanf
in itgnu; rpeciaiiínmegratitudini9ait.ii^i faluum
me fedt apufilianímitate fpiritusa tépe(tate.@ejcta
q: queda vitia oepzebendunf manifelie efíe vitia: fed
Ipecpaflio frequéter voeatur virms ab babente eá eó
fcríptura t>icit.Beatus vir 4 femp eñ pauidu6.<Et
non cogitar Ipoc q4 alia fcriptura oícit eccie. vq.lRoli
cITe pufiUanimis in ato tuo ac. ^nde quanto falfe pu
tatur virmofion tátoeftpericulofiOL Beptimo quta
queda paflionee al^o nó obfunttfed ida alios multoa
nimia pufiUanimes a timidoe reddit. ^uo circa fnb
tfpo oeuter.ü'Oebellare volétibus oid£.£0tuie ed bo
mo fomtidolofus et coule pauidus reuertaf inoomó
fuam nepauerefaciatcozdafratrum ruoit.Íf t0ctano
oemones quofdá padionatos plerúi^ non multó itiÁ;
flantzfed per ida ma^s infedant/ficut nifus et canta
magis infedant hediólas timidas: vt lepotes et cer^
itos.Sic eüi timiditas fumme oat audatia bodi infe
quenti. Bnde Seneca cpidola-lccd* t^uéadmoduni
pernioofiot ed Ipofíw ñtsíétib^tñc orne foituitú incó
'j:ettíapat:0
fflodmn mggis ínftat tímenti ét adaerfó . 5 deo eiclt
epfe eDtuerro.vt.adepf?e.Confo2tatnüii{nt>ñoet bi
potétia wtutís eüts.i |X)fl vt poflítis fiare aduerfns
ínfídias spabolí. ^nnuée per boc 9 co:di 6 cófoitatío
mulíñ valet contra demona; impugnationé . £andl
caufam beatas Su^fltnue tn regala fuá be pzelatíé
birít^n otbus feipm bonorá opera prebeat citéftom '
cotripíat inquietos, cófoletur portIl 3 nimes.rardpiat
infírmos-patiés íít ad omnes. fTTHono pafiíones qué
dam ad operationem multum tuuantrvt fpes 1 amos
(id timo: falté inodinat^ a ma^us quí efl apud fcm
pulofos multñ ímpedít operationé vt píobat fanctus
boct.{.^.q.]clií^.^u} ^ía rationé pérturbat nc poflit
* cernerc veru;:ficuta ira.tamquia pigrítiamíndacit
tum ctia quía cafum cozpozísfacit / 1 aboperealíquo
íepto ilatímt»efícere.ficat íí quisinccdat fupp trabS
ín alto pofitam píopter timo:em be facilí cadí tmóau
temcaderetfííncedcrét fupereldemtrabem inimo
pofitam propter bcfectum tímorís.
IT Capitulam tertíum qúomodo fcruputofa confdéñ
tiabonaconfertpturíma.
■f^íBrumlícét crptemílíísappareat q»e]efcrapaldí
vL fa confdétia piara mala ponunt euenire ; tamen
quía tali annerus efi timo: be peccando 7 ne offendaE
bcu8.5ddrco etí 3 multa bona el babétí pofiUnt eucs
nire.nam valet ne de recídíuet ín péccat 3 .valet ad re
frenationé pujpzfi co4>02is.adbetellationé mundanf
bonotís. ad cognitíoné fue fragilitatís.1 ad augmert
tumgratíé -t vírtutis. <r '^tímo ín^ ralet ne quis re
tídíuet ín pcccata.Snde fougo béfanctovíctote líbto
tertio be arma bídt.Si amot bet te tenere non potcfls
faltem terréat i teneat te timo: iudícfi meP* gebéne
Uqueu 0 m(wtís.t»oIo: ínfcrní.ísní3 vrcns.vermf 0 ro
dens-fulfur fctens-fláms tartarí et omia mala-Jdco
pf3LBicit.Seruitc»ño ín timóte: et emltatcei cú tre
moze.Bñ CalTiodotua. Bzeuts et plena cómotío qua
ono amabíU oe timoze fnítur.lRain ficut remífTa fccu
ritaa culpas admíttit:itatimoz oefiderabílis oelicta
femper ejccludit. ^deo etíam 5ob nono aít . 3erebar
oía opa mea fcíens qz no paréis oelínquentí.<Et ecclla
ozat . mon ítree ín íudúcíi fer.ttt.qz no íuftí.ín con-tí.
a pfal.^clícta 4s ítelligit ac.Sí íníquítates efaferuaí
ueris ac. Secundo valet tímoz confcíctie ad refrena
tiene ^pzu cozpozis/que petebat ^auid.o. íCófíge ti.
t.C3r.m.3 íu,n.t.'i£.Super quo glof3.f ta ímple me ti
mozc a perfice bunc tímozé que l?«beo/vt fuffíciat cm
ciñ'gendis carníbus/id efí vt velim a valea patibuiu;
crucís tue ímítarízcarnes meas pzo tuo nomine mars
tpr^ clauis figendas tradédo. Confige ínquít cantes
mea 0 .t.cópzime carnalia oefídería/a carnales conoto
pifcentías.Jdeóautem aítcarnes.quíaíndefcíebat
pzeuaricatíoni pzoucnire. € t nota q» ait conftge.q.d.
non folum religa yt latronem vel furem:fed confige.
quí ením oílígít teílímoníaconfígít carnes . Jdeo ir
cít timóte tuo.quía tímoz lcgísl?oc nóvakt efficcre.
^gmemn íudícít s mis tí muí. Ibec glo . f Curtió
let ad oeteííatíoné múdaní Ijonozís.Strícta ením cfc |
rdétía multis euení t et amoie a timóte oeí qué offeir
dere fcicter etíam pzo toto mudo nollent.(0.ulobzein
JBerñ.ín queda fermone aít.Cuí cbzífíus íncípittml=
cefccre/neccfTe efíamarefeere mundum, (Etñrego.
ín mozalíbus. Sancti víri quíaníbíl buíus mundí sp
petunt multis pzoculdubio mmultíbus ín cozdep»;
muntur.Síc etíá fcrípmra oícít eccle.jir>i5lozía oíoítí
. %cttíapm
!?ono:3toaini et paupern timo: &CÍ cft. f Éa«*rto va^
let ad cognitícnem psepzte fm^litstís.^xpermnttir
cním tales fcmpuíofi fibíípius no pofiUnt fiiffícerc
ad lumen veritatie clare íntuendá:licettnal4'e Mlfí^
cultatíb^ interdú fint rubtUtfTimt. IHouí eso quédam
masnc fanctitatis i lítterature vírum cptíme memo
ríe/et in rcl^olafttcis arsumentts valde cl3ru5/qut tñ
tam ín Ipoiís eícédis ^ in al^s fcrupulofilllmus fijítí
adco vtqnando ^ante^ falutattonemansclícam fe
mel ñnirettetiam al^s áb l?omíníbns fequeílratua il
Ittd quínquaseítcsreincíperet/femp ttmendo an ver
batntesreautoíllincte pijálTet / lícet fatís roce alta
ouret.lt)ícreuerap:opHcfT3stIítatis cuides Ijafautt
etpertmentum : quí optíme memotie evillcns ante^
tambteuem owííoncm ftniutflTet/tottós ambiserc ce
pit . 3deo beatas Bernar.fup cántica ftnone.ít:.3ít.
Tftoueris te vt oeum timeas.nouerís ípm/vt ípm oií
lisas» ^n vno initiaris ad fapientiam . ín alio cófuma
risáquia initiú fapíentie timo: bái/a plenítudo legís
efl d^aritas . (£t queadmodú ad noticia tut venít in te
timo: oei/atep eje oei noticia incidit amo:.Sic econtra
riooe ignotantia mi ruperbia/i t>e oei ígnotantía vC'
nitoerperatio. MUudútpzefate vtilitati etíam dicta
pbilofopf?ic3 bicente ZDacrobio ínoe fomno feipit»*
nis.S>e celo »efcendit/vt ait quídé 6notl?ofolitos/í<I
efl feito tcipfum.1Bam i belpljicí l?cc voje fuít otaculí
cófuléti cuídam ad beatitudínem quomodo peruenia
ret.Si te ínquit agnoucrís: fed t ín ipías fronte tcm
pli bec fa-ipta fentcntiá efl. bomíní autem vna ellcoa
gnitio fui (i o:í^nís fueeicoulíaptimarcfpejecrítncc
fe ertra quclierit . Sic ení aía virtutes ípas cófciétía
nobilítatísíndttiturquíbuspoilcotpttsciect ^
Mfcéderat reportatar. ftituinto valet ad radicatio:
nema cófummationé gratíeiTtrtutía.'Blam pfaL*
^nittñ faptétie timo: t)áí . j^tiod Dedarat jCafTianos
t>e inftimtte patrñ (te oicés . 'Jj^zindpíñ nodre falutis
et fapíentie fedm ferípturae ttmo:t)ñt e(^ . tímot
oominí nsfcít cópñctto falutarís . ppunettone cot
dís ^cedít abrenundatto.í.nudítas i conteptus oim
facult3tñ.^cnuditatel7unitUtaep2ocreatur.⪙tt
mtlitatc mottíft'catio voluptatum generatur. ©c w
luptatú montfícattone ejcttrpantur atep marcefeunt
oía vi tta. S>c vtdoaim ppuUtone virmtes fmctíficit
atcpfuccrefcfit.&e vírtutñ pullolatíone puritae co:
dig acqairítur.T^ er cotdíg pnrítaté apodoUce d?aríí
tatíg Bfeetto polfidef.Hetue eftfanctt anri?ond ft»
tentía.Satio aute otetí ín pfal . Jnítííí fapíétte timo:
Dñí eft.quí3 timo: confdenttequádo cft moderat^ cóí
ftliatiuug eft.vt ocdiidt fancms£l?o.í.í(.q.rlitd.<gí
mete ctíá pl?üofopl?t.quia vt ídem tradttpljüofopl?’
in.íd.ctbt.Confíltamur t>c magnís fn dbus quaft no*
bífípís oíferedimus . (ga auté que tímoté incutífit nó
funt (tmpUdtcr magna : fed babét quendá magnítn*
dinenutum es co qz appzebéduntur vt que bífRculter
repelli po(nínt.tum ettí quta appteljédunf vt pe
eti(lentta.@ñ l?oies ín rímozib^ máxime querút con*
íilíarí. aerStamen quando timo: vel quecuncp pafTio
cd f üztís 1 magna: vult ddc bomo confilíarí . fed adeo
perturba? in fuíg ccgítatíóíbug g> cófíliu adíffuenírt
lió poteítande 5uKPc tuf.qlHo . Eímo: eft ercutife
cogitatat météafuoloco remouet. Si autéfitpuuo
timotqiiú follídtudinécófílüdí iudícattnec muitú ra
tionem pcrturbatztac potefí etia conferre ad faculta
tem bene cófiliandí ratione4(}níátttdúns pfequentia
^ettmpars
?deo puma pe.í^.tubet fabditíe Picea. (Cnm omt mo
dedía et timo:c conrcteñtíam bonam i^abentes.
Capitulumquartum ín quo quinc^ caufeponñtur
ftrapulofe confctentíe/iPue peclarantur.
rr3 Rs «atura tímo^tc confcietac etus tábonís ^
tnalts effectíb^; vídendá cft &c cías caufís q pñt
c(re(i^ttíBrídel 5 có^rfeno ad tímotem ídortca.cgrítudo
mantaca/et melancólica, regiminis cotpozalis neglí=
gétia.téptatioppabolica.irocíctatis timidoúí aflldé
tía . ^uáq» vt fupw peedétí pte ca.víí.p3tuít fínt
alíe caufe pofíte quedam. T^tímo í^mr alíqñ ferui
pulofe córete ca eíl oplcido ad timóte idónea . (Éiperís
mur cni frequéter f rígíde oplejtióís f?oíes/ vt puta fe
mínasvetulas.'x melancólicos plurímum efTcttmow
tos.ficut ecótrarío vídem^’ íuuenes x fanguíncost ac
víros eé magne fpcí.fiCuí'’ ratíoné reddít fanct^Kbo.
vbí fttpta. tp f m ©amafee-id. Eimo* naturalítcr co:
cófríngítficut'ifrígídacófringát/'icongcllatíonem
facíSttadquémotúcontractíonís ima^natío mouc
tur ad tímoíís &ífpofítíonem:ita vt cócípíat quís alí*
quod elle futura malu/i per confequés fugíédá.<Ec5í
trario auté fpes mouet cot ad pílatíonc ctq: íuuenes
ptoptercalídítatenaturebabentmultosfpírít^tídeo
in eís coz ampliaf.be áplitudine auté co»iis eíl ^ alií
quís ad ardua tédat.x ideo íuuenes funt anímofí i bo
ne fpei.<Et q: ín femínís pfertí m melancolícis/t fímp
Ifljí’ad tímozé fequítur cotdís conftríctío : cófequéter
tremere íncípífít/'i patíútur plus méb» cotdí colligas
tanta vt tí tubatío fíat ín voce 4 )pter vocalé arteriam
i tremo: in labfls/t ín alífs mébtís. in cuí^ íignu bícif
ZDar. v.bc fanata a flujcufangutsp fecretñ tactu fi'm
biíe cbzííK.2í?ulier times t tremés feíls quod factU5
cfTct ífi fe venítr^JCídít ante <2. ^ztfatom ctíl radfe
cé tangit Siber. vt babes ínfra c3-viij. Scefida cau
ca efl aliquando egrítudo mantaca'z mellcolíca. quia
^admodüpplcjrtcmsoefecnjstímojé augerepoteft
fcrupulofccófcíe.ficp3rífo2míter ífirmítas aliqtiaca
pitia pfertim mania a rrclacolia: per quas qñ<p ledií
tur i masin3íio.qn<p ratio et qn<p memotía vt tradfit
eallút Suic-í ft eni vt inquiut manía ínfectío ante»
riotia celle capitis cum piminutione ímaginatíonia»
Sed melacolia eil ínfectío medie celle cú Pímínutío*
ne ratíonía.feífferuntcp íftí mod>í folum ínpofítíonc
Bter® eni fi't ce colera nígra.'frenefía aute 5 fít ín res
tíbue que funt ín medio ventrículo cerebú : t ín celia
rónia. <E t V t vídeatur quó talca i nft'rmí ta tea aliquan
do imaginatíoné turbant.aliquádo etia mCmoziam t
qñcp ratíonía iudícíu.5dcírco Píftínguena Éallí. íter
maníam t mel3ncolÍ4.refert Pe quoda mclancolíco/d
cum peberct cullodire rafa vitrea Pfií fuívídít amí«
cum tranfeuntcmrt Piját eí vía vaa vítreard refpcdít
volo picíecít ílle vitrea vafa ín térra et f racta funbín
quo nó fuít ímagínatío leía quía cognouít amícá-ra-
tío vero fuitlefa.quía nefcíuítvafa fragílía. ISefert
íterO pcalio maníaco quí cu fugerecpatrcipater euj
fccu tue elTet puerfua ad pairé percuHít cñ.¿:uí pater.
5nlí quare verberaa patre . <Et illc plomne ccciditad
pedeapatríaret venia petút ín íflofuítlefaim3gín»=
tío quía nó ccgncuit patre fuúmatío veronon fuít le
fa quía fcíuít q: non licuit verberare patrem. <Et q: ín
tnanícíe vt ídé fubdít í melácolícís fit ímutatío fenf^
tó maníaco^ 4dá plágñt.alít faltáPald fhiltílTtma qü
verífiima opínanf-Sn tímctfc tágí ne rnpantur ere*
dfit fe nó babere capufcranaa ín vétre pojtarc perno*
'Eetíiapacs
HC6 videreaut Ijabcrc . Züelácolícoía aSt 4dcm pígrí
tí3m|>3bctc? 1 grauedíné amant foUtudtnc i obfcurí
tatem ctab ómnibus rcmotionéímocómunía qdam
funt oibus melácolícís x vlttma i fempíína fícut trííK
tÍ3.rimo:£)erenontíméd3 certíficatío terríbilts reí t
tímo:ofc X cíl fcnfus reí 4 nó efl.'^té melacolícl pIo:3t
tríílanf tímentanguftíanffufpítíofi fant.mult3 íozí
mtút íacét ín nionumétís4d3 multú comedút . x fi fe^
mel retrafjanf cibas oíebus eefperát . <Et ddam oíb^
ypúú ed funt medicine &cfíder4tiflimí.^íut aút et
caufanEtl manía ^ melacolia^pzicejcmelancolicis
dbis et tríftícía x tímo:e/aut etrctentíonc fanguínts
fluereconfuetí.aut et nimia cercbti ínfrígídatione/t
beficcatóc aut etcorr^to femíe ín rírís/aut méftruo
fo fanguínecotrapto ín femínis.caufantur pterea et
íordínatís vígílds íeíunio Iludío/follídtudíne feu fos
litudíne ac cogítatíone^funda.c^uídá etia in pfatis
ífirmítatífa^ plus labozát t befectu lunc ^pter qd etiá
bicuní energuímíní vel lunatící. Ibec et medico? cot
pozalíú bífdplta bíterim: vt cas timozís q í oí fcrupu^
lo fít cófdctíá locu l?abere pñt/medícus aíc rídeat/ct
mod>o ate facíli^ fuccurrerc valeat . Hult ídé beatus
firego.in paílozalí ca.ííú.&í. THonnulIí letí vel tríftcs
no rebus fuppleíllatísfiuntzfed cófperfíoníbus,í.cóí
plecíoníbus ecíftunt/dbus ptofeao íntímandum cft/
q» quedam vicia quíbufdá cófperioníbus ímítfa funt
Caplb.v.refídue trc alíe cae ofcte erronec bedaranf .
*fv<Ertíocaufamralíquádo fcrupulofacófcíétía et
tcptatíone oj>abolic3.<£ft ení cú biuína ptouiden
tía gmittít vt tota coljozs tradit tl?eoIogozú ín pote^
ftatcbemonís moucremelácolícosbumotes ínboic
C quoe pmuuiter ímagínatío vf ratío errare p5t au t
tarbarí ad timóte fnotdtnaííí vt antea bíctum eíl. Se
fert ídem auteenna líb.ííi. be melancólico mod)o bi=
cens.ÉS.níbufd3m mcdícís rifas eñ melancolía có=
tingat 3 bemoner^ ít cótingat a bemonio/fufficít no^
bis bícere (q rt conuerta t cópleeíone ad colera ní£fr|
etfíccaufa cíu6^pínqa3cílcoleranísr3.fu»e fíteatt;
fa íUías colere nígre bcmoníñ aut non bemoniú.£Con
firmatídemauctotitas eufgelicaque tradítierumlu
natícos curanreXDattb4Í^.t ibídem.¡CT4.ac 7iace.ix.
Curauitvnicú patria ñliu 5 quemrc€mglo.tempq:e
lune noue afdígebat bemó rt lunam odibilé'bomíní^
bus faccret cutas lamine boíes afflííscns ad ínfaníl
perdacere rideretur. Sap qao bns aibertas ínqaít
bící poteftt melíus ^ lícet fpírítas ímmadas buiua
afñictíonís fuerit ptíncípíá tamen in af fiísedo bnmi
dum babuit cotpotts et m atíme capitís bumidú pat
retationis ínllru mentó. (Et quia tn noailunio cotrn^
ptum in capite augmentabatur bumídam ideo in no
uílunioplus totqaebatur bemoníacus lana /et ideo
lunáticas bícebatur.JLana ením bác rírtatem babet
in fuo lamine q* mouet bumidum i cotrápít bnmidn
q6 putrefactíoní ellparatum. €t ideo perícalofa fifit
apoflemata anímalíú qne be nocte lumíni lune
nuntur . Ibec ílle.Conílat ígítur ^ bemon fepe timo*
remínozdínatucaafatrtbomíncm tediofum etpers
pletum facíat-rt tactu; fui t fupa parte fecúda ca.rú
i^artacaufa efl resímínís coqpotalis neglígentíe.
^uís enim longe malo: fít babéda cura aní me ^ cotí
potísttamen non cft neglígenda cura coq»oiis . Bícit
ením ^flous So.rí}.i@bfecro ros fratres per mifeí
rícotdía beí rt eri^íbeatís cotpow reilra boftía riuen
tem fanctam beo placentem . rationabile obfequium
^erítapars
CpRn,v.
fdlrú. <£tp:iin3tl?í.vi. "fflefdtisquia coq»:3 veftra
ni£b«funtc^ú(liTc.<Cum autc c5flctej:p:ímacaufa
timornteoícíétíe alíqua intrare melancoliam n erro^
retn ín imasínatíone i ratíone quando m cíbís i alíís
vt ín aere fe non regít oebíte. Jdctrco tj fibí in talíb^
no ratíonabiliter ptecauét:vídenE méb:a fuaaccómo
darc inúíftíde,É©.uo círca apoííol^ ad ro.vi.aít. TRon
regfiet pcccatum ín vcflro moztalí cozpozc vt obedía*
tía concupifcenttíszfed ne^ et;}7íbcatts mébza vellra
arma íniquítatíspeccato fed etl^tbete vos peo tan^
etmoztuis vtuentes/a membta veítra arma íufltde.
Sunt ígítur plura que Rolíditatl a améttam ac erro^:
rem índucnnt fenfibusr vídelícet crápula t ebztetas.
Be quíb^ t,uce.xxí>‘Bttendíte autem vobís ne fozte
cozda vellra grauentur crapula-úcruda epula i ebzte
tate.(Et 3uíc.£>ícít li-í^.se ílolídítatc a amentía-THíí
bil efl magts inimíca fenfaí ^ repletío et dbís et I?u
nudít3tíbus.€t eccle-jcej: ví.bídt íncrcata fapíentía
molí auídue efíe in omní epulatione a no te effundas
ft^cr ocm efcam.5n multis ení efcia ifirmítas a auts
ditas appzopinquabít vfi^ ad coleram. ‘¡(^zppter eras
pulam muid períerútzd sute abdinés efl ad^ciet fibt
vítam.Krad¡it ínfuper plpílofopl?t q’ cusmelancoUc
pallío babea t accídentía tímozofa a ptculofa.fdcirco
ín eie auferendís ellftudendS vt contra fufpítíonem
íntroducatur fodalítaszqtracozruptá imagínationé
fidaratíonalítas amemozía fufpeaa folertí ingenio
aufcratur.accídcntía fímílíter cozpozísputaví^líe
fhidiú ieiuníñzrolitudo cogitatio fifnnda non minus
funt auferenda ab eís quí talía írrationabílítcr eter=
cent, ©oluntbcc verba bíferetínimí et abUínentiiri^
mi fl3íero,quíb9 fie Píctd TBon mediocríter errat quí
fííí
i
masnobono pfert mcdíocrcbonó. Iftóneratíonalís
l?omo perdit ftígnítatc fuam quivf iámin cbantatí
aat vigilias pfertfcnfu? íntegrftatKquado per imo
deratl abíHnentíá aat indífcretam pfalmom vel offis
cío? pecantatíoné aut amctte aut trirtíde.i.meIanco
líe que tríílícía 5 índacít ínairrít notáíSadíant íí3(5
quineceíTaría quocs cozpo:í fabtrabút ílladquod per
arpbctant ootníaue lodtar. (Ego ons odies rapínant
tn bolocaaftam . ©e rapiña bolocauflum offeriít quf
vel tépotaliambonozü (íuc cíbozñ nimia egeftate reí
fomni penuria coqjus fuum afFlígunt. ^ídeant íta <5
qd apFs oícat. arnís cura ne fecerítis ín oefíder^'s.
(jStuínta caufa tímotate ac fcrupulofe cófcíentíe eft
alíquando focíetas tímidozíí coaniftctí3.nl vn^ tírní*
das 1 fcrupulofas alíú facit fcrapu!ofam.5n caías fi
gura vt fupza tactü efl bellatnris ífrabclítícís fie oc^
ceercitai pcIamareíaiTit. i^uís eftbomo fozmídolo*
fus T coide pauídus vadat et reuertaf ín oomS fuam
nefacíat paaerecoz fratru fao:u ficut ille pterrít^ eft
tímo:c.Síc ctÍ35 gedeoní pzelíaturo Pñs aít. loqacre
ad ppfm t cáctis audíentíb^’ p:edíca.T ejuí fozmídolo
fus eft t tímíd'^ reuertatur. Hbi glo.fozmidolofus eft
qui adolefcentis vítíoantcq' vídeat mala fola cogita
done terref gélida p mebza foanídinérolués rt non
tam cófpectu malo? q» audita t etpectatíone foluaf.
5deo íutta lítteramrfozmídolofus cozde bícíf.^n co:
de ent -lín ínteríoáb'’ anímí oeRru manetboc offíciu.
Círníd'’ aut eft (J pzímo afpectu ad ígreflum trepídat
no tn toío cozde terret / fj repararí i atarí benuo pót.
fCapítulum fertumpocetmedícari mozbum feru*
pulofe confeíentíe t caufas mojbí aifignat alíquas et
Pe boeponítur regula pttma.
• 'ICetttapata
CpEin.vi.
•tj- tTignatis caufiefozmídolofe cofácntíe reñatvú
JJ-dere&ecóditionib'^ quas babere tsebj medíais
aiciputa pittdetis cófefTo: aut pfilíarüis v>t curet erro
neum in fcrupulis Jbabcat ígítur qmneg vídelíc5 na^
turam mo:bi 1 caufas cófideretátifirmum talem non
facílíter pare couípiat. fpem pe curando morbo egro
to tríbaat-picula nífí fequatur medícñ ínrinact / -i re
gulas fcrupulum peponédi tndícct.i{b:ímo ínq» natu
ram. moibi t caafas pfideret taaasiítj vt in peedentí
capímlo.Sut mi fcrupulusveriíimtliter a caufa -pltí
ma aut a.3.aut ab alíís tribus ongín 3 t’cft.Sí ab vití
ma fcrupuluscaufatuseftvidelícetafocíetate feru^
pulofozú feu ab eo:u3 pcctrina incauta cauendum efl
pu) tanto ab eis velut ab erran tíbus in bcc. ^ícít ent
íCrífo.fuper pf 3 l.Scrum natura fíe efti vt quotíésbo
ñus malo cóíungítur no et bono maFmclíoiatur/fcd
ct malo bonus córamínaf. ^íuerñtas ení rerú nun^
pót l?aberc cocordiam i multos follícítat focíetas ne
pband 3 . 3 d idé ell beaf’ Bern.Pícens. Steíofus con
fcíentíam rícíofotu non refugit : et \>bí ornes fotdent
vníus miníme feto: fentimr.i^uo círca fencca in epí
ftola quadam-Tflulla tndt res magísar.imí índuít bo
neffatem et in pzauu ínclínabíles reuocat ad rectum
§> bono:u vírozfi conuerfatíopaulatí m ent pefeendít
ín pectoza/i vím pzeceptozú obtínct f requenter afpící
frequenter audirí.a iterú cóuictus pelícaf’ paulattm
eneruat -i emollitmeceíTe eft enímvt ímíterís aut odc
ris/vtruíp auté cuitandum eft. TRe aut (ímílis malis
fiaszq: multi funt.ne vei inímic^multíszqz piflimílcs
funt.¿ú bis ouerfare d te melíozé facturi funt.JHos
admíttequos tu poterís faceré mclíozes,Si aút feru
puloíitas videaE furgercqttcrtiacaufa/Tídelícct <9:
fUif
&f9boltC3 temptatíoficrfuccurroida eflpcr Peaotam
ozationé ete folUátá cautelam ne compIe;ao aut tm
turalís cozpoús modjuaoemom cedat üi mftromen*
mtn téptímáL^iátenl^ñ.libzotcrüo 9 c famtnobo
no.©paboUísqitando quépiam&etípcre querttp:!’
naturam vníufmiufí® attendít: -i inde applicat vnde
aptum^oietnadpeccandum mrpeeerit. ^dem beat^
i 5 rego:ius Iibro.me.mo2aIi fíe pandit.'i^jtas cóplei
iáonem vníufcuíufc^ antíquus l?oais pzofpícit : i tac
t^tatíonís laquees apponit.'Blí'’ mc$ letís/alí^ tris
ftibus/alíus tímídís/ alí^ elatís monb^ extítit . fiSUio
í^uraduerfart^ occultafacilecapiat vícínas copies
jetoutbus peceptíones parat,qz ením letide roluptas
ínfíta eflrletís mo:íb^ Uieuría ^jponít. <Et qz tríftída
ín iramfacilelabítnntríaíbuspoculñ btfccudtepom
gít,tquiatímidi fi^Itcía fozmidantzpauétib^’ térro
resmtentat.ct quta elatos eetoHí laudibus confpícit
eos ad queeñe^ voluertnt z blandís fauoztbus trabtt»
Síngulis ígítur fjoíbusvíciís cóueníenttbus ínfídia
tur; rxeos ent factle capttuaret.rí aut luturiofis pmia
autauarts fcozta pponeret.fi aut voraces Peabllinen
tte giouazautabfiínétes pe ^le lubzícitate pulfaret.
íí mítes per (ludía certamínís/ aut iracundos capere
per pauozé fozmídínís quererett^b I70C etíá pbílofo
Pbu6.íf.etl?íco9 ínter regulas quaspw vírtutñ ínfer
tione pedít conarí íubet ; vt quífep cótra íllud victum
vígozoftus pugnet.ad qd fe plus aut cópletíone / aut
pfuetudíne titubarí etperíE.É0,6 auté pemonepebíli
tet owtto pocet beat^ áugtt.í0z3tío íneft eft ate (stv
cte pzefidíú/angelo bono rolacíu3/Pf abolo fuppltcíú/
Peo grata obfequíu/t penítétíe reltgíoníslaus/fpes
certa/t fanítas ico:rupta.B 7 ec vírt^ otationts efl/qoe
94 *
' %ettíapats
facía pzo cananee filia t)emoníam o^jcllere potuít.
ZD3tt(?.]n?.Sí vero fcrupulofitas fométum capíat a
pzí ma fecúda iquartacaafisoicunt 4dam eíBíílTimf
* in talí negocio tljeologi cóíUiú Ijabendü efie cotpozaí
Ii8medíci.5deo ecde.xvíí.^íát eterna fapíétia-lboi
! noza medien ^ter neccintatc.^tením creauit íUnm
oeo ent eft oís mcdtcina.<Et ítemm altíflí
mns oe térra creauit medidnázt vír pzudés nó abijo:
rebít eam. Sibí glo.^ifcretos vult nos eíTe ín oíb’: q:
opera &eí funt bona valde. lin nó oebem’ ea fpernere
qnec5ftatcreatozéadvtilítaténofir3mfecíflre.Síc fe
dtíEjecljiasBfectíinm^zaílIudfíbífieríBmifit ifua
egritudíne Ffa.Ktívífi. vbí 6z . 5»fltt f fa*vt tollercnt
mafiam oe fícís/t katijaplafmaret fug vulnusXiEje
cijíezvt fanaretur.lftá glo,t)icít.aquíl3 et Sf mact?^
vieus mozbS regís íntcrpzetati funfcSlfi nonvlc^ fed
apotlema fufpicati funtzcui íurta arte medico? liccís
ficís t cótuíis fubuenitur <íb<’ faníes ín fugft'cíe cutís
Í)uoc3tnr.(0«omodo ígif tímozoíl et erronei a feruí
pulís medícínalíter fubmouerí valeit : vídeantur ca j
queoícta funtin fecunda caufapzecedétiscapítulí/'i
t»e cíbo eozu potu pafiíoníbus aíe/fomno/vígílía/lluí
dio 1 (tmílíb^.fequaf quís medien tépozaiem borní m
1 beú tí menté.’Mon tn pntet ds í oibus fequendú efie
quélibet medícñper qué nobís vita interdum pzolon
garí po(nt.©ícít ení beatus ambzofius fup pfal.rííf.
Contraríabíuínecondítíoní funtpzeccpta medicine
a íeíunío reuocantziuguteare nó fínútza bona inten'
tíone’meditatíonís abdneunt. Ibec femper terreatur
quís verbo Itzíeronvmí bíccntis.'fflon &ífFertvtrum
magno vel paruo tepoze teínterimas/quod moderan
te eirponendumefi : vt fequétí capítulo oedarabítur.
Xeríta pats
f íC^itulum fcptimmn ^ íit crcrcítíi's coipo«íibua
vtíeittnio/abftmctia nonfemperopoaet mouem tb
mcre:fed coipus oebet caiítgarí acríter.
•-j- lRtereancquí3co:po:ic5tr3 fptrítüpl^g’ oecct
impjoutde índulgeattídcírco^ itellectu p:efate
iiPíeronf mi auctontatia aíaduertéda eR conclufio cá
cellaríí p3rífieñ.XDagilirí ^o.oe Serfono cu fuís bes
claratíoníbus-lícet inquit agere multa fiue tempota
Ua rtue fpírituaUa : per que abteutaf vita cozpotalis/
aut íncurritur inftrmítasz&u tn intentío Ijoís ná t>ire
cte et imediate feratur fup co qá eft abzcuiare vitam
vF ift'rmítatc incurrere tanq> fug fine vitimü: quodcp
no líat ^ fíne ^zJjibito quéadmodum oefpcrautes ; vt
Roidconfulebant. &e I?Í3 ent intelligiturauctozitas
Ibieronfmi oicés. ílon oiffert vtrú magno vel parao
tépozete interim33.gauod auté in multís liceat abzc
uíare vita t incurrere infirmitatc modia tactis patj.
“^zimoqzlinózinnumere fequerenF abfurditates.f.
qpftudendu efletcuilíbet medicinam.5tc ceflarebebe
rentlabouíozea/curfozes.militespzecípue/'i ald l?u
íufmodi ab erercitijs licitis . 5íé biuitesbeberét ^ui
derepauperíb'^ incibis.<Et fipzoiíliacozpozalibueli
center moztí Te (Js erponatzcrgo a foztiozib'^ pzo fpiri
tualibusacquirédis/feruandisarecuperandiezcrgo
cóclufio vcra-iEcquo pat5 líatutu cartbufteñ.be car^
nibua fimpliciter nun^ comededis cITe licitó. Serue
tur tñ illud (Bzatíf.^íl mod^ in reb^ funt certí beni(5
finca. Wtra quoa citrat?; nequit conííilere rectú. Bir
tus eninon in medio indiuifibili. 0 in tanta latítudú
nc cófiiKtzvt fígnú ad fagitta x illud medió fapiés afii
gnabit fedm pbtlofopl?ú. 5deo virtua quant etperien
tía gignít certiua ^ ara operaF.t illud médium ítmtf
Xerít'apars
nit : ar s ■ztwctrins multam cóferant cómodítató
ftudéítbua tn ejcercitío vi r tutum . Sed veníamus ad
bona rpúalía virtutU/i enumcremus c¡epedíbíles ra=
tíonc8^pínqu3s:^ptcr quasUdtú cft vítel?ai^ mos
riendo oetrimcntú pati.']^:imoadobediendum oeo.
Secado ad fatiffaciendu¿>pecc3to.S^crtiopzo iuua=
mine j^eimiclparitatiuo . ¡Cuarto ^ cuitando graui
ícandalo-e^uínto adacquírendú virmtea in fe vel in
alio ad errcrcítiñ pzo cjctirpatione vicio? vt carnis !?a
beaturadfpiritus fubíectio. Reprimo notueftqzbc^
poteft l?« pciperc/ velad Ijccfpecialiter inftigareivt
in martfrib^ et in Sanfoneámo vbi quis quereretur
ad mo:té/quí3 clpíillianus eñtmó obligaretur fepzoí
dere.p5t tamen in cafu publicc fe mozti offerrc / ficut
piares vitro fe obtulerunt : velut legío.!c.milt8 mar-
tprnm ct beati ZDaurícfl focíetas/ac alíj.Samen btc
neceflaria eft oifcretiorvt quando í vbi . quia cl?:iftus
iufltt perfecutioné fugere&evnaciuitatein alia/vn^
ctiooocet ift3.Secund3ratío.qz fatiffactio ct iullicia
fepe iubct multa ft'crí per que abzcuiaíur vítaxvt pa-
tet oe penitentas publicis et occultis / a íufliflímu elí
illa Oeuotc fufcipere . ^c condénato quidem ad moz;
tcmpublicetiuílc í>ícútquidamq>poteft fugerc/alíf
non . St pzobabilitcr tradút oppofitum q> remanerc
tenetur nc violet iulliciam t fentétiam z tamé quic^d
(ít non oubium cll quin talis meritozíc podlt remane
re 1 ecpectarc moztcm merítamammo vt videtur nó
impofltbilc cft l?ominem adiudicarí pofie : vt fe perí=
mat per fe /quod alteri faceré Iíq. Cur igítur nó pote
rit quis pzo pcccatis enozmibus quibus meruit moz=
tcm cternam tepozalem fuflinerc penamíjígitur fa^
tiffacílí l?í pio pcccatis pzctcrítís et pzefentíbusfuís
«t alíoíum p:o thpcme. míe:ví vitetur {nfcrntts.fl"Ser
túm rationé aflignam’ cbaritatem erga ^JíímSímíi
tatrícé jcpitqiu langozes noftros po:tauít.Síc fanct^
‘1^3ulmus7Aolanus epifcopus pzo vídue fílio fep^
gano tn feruñ t>edí tzi fanctulus pzo oíacono moztí (&
ejcpofmt,i?ac oe caufa fant religiones inízimte pzo fa
tiffadendo pzo feipzo al^s.^t tales incozpozcni}»ftí
co eccCie tenent locum plangentiñ . ^gitur fi merces
magna eft ^ alíis penam fuíiinere : licet confequéter
vitam abzeniare, ánimaducrtitc igií t>e plurib^ pze
fertim t>e :^gine antl?iocena ac milite oe 4bus loquí
tur ambzo.li.oc •:^gi.ÉCur igitur carebunt pzemio ol
cti religiofi qui Tepe purgati ^ al^s oura cozpozis fu
ftincnt etercítiazi quodamodo animam fuam^nunt
^liudelt offidú ecclefialTicozá. Snde ar ma clericozuj
funt ietunia t lad^z^me. ^ ^n quarta róne ponif eui:
tatio fcandalizpzo quo etil mozs fubcuda eft. Sí cfo
ín4t apFs fcandali^at fratrem meñ nó máducabo car
nes íneternú. ponaE ds coza Ídolo offcrcntíb^ ídoi
latíca cdenda babere t nó alia querí£.nunt{d pzí'^ elí^
get moztem ^ ín fcandalñ fidi talia comedere i pañi'
los fcand3lí5are:vt <Elca53rus fcriba cóftantiflim^ fe
cílTe legíE.-! ZDattb.ví.Éauí carnes pozdnas ncc vqe
me apparenter gu(l3reroluít.ad boc pzecípue refpe
iátapfe cú aít.Canígo cozpus mtú i ín feruitutérrai
goz^tU 5 ad rcfrcnationé/nc foztecú alíis pdicauero
egoipe r^obus effícíar.^fte beu modus ín perpau^
cís ínueníf zfcd pleno vétre t burfa referta cbzíft’ pdí
caE.5dcírco nó ímeríto cís Oícíf .mcdícezcura teípm.
<E)c dbusetiam fedtur q» ín pzedícatozíbus a curatía
mugís requírítur vite aullerítasi cjcépluj. Jnfertur
pzeterea $ iCartbunenris in ejttrema necelTttate pót
I
I 5Certtapars
• tóiftínerea carníbtís fíne pecc3to.tñ quiafratres pta
(entes vel abfentes rcandaU5aret. tum quia inflitatíí
cft;vel qz non fuffidcntcr firmí téptabStur ctíá ertra
h neceflítaté íta facere.']^Iaree aúznt q; non folnm non
pofTunt fínepeccatoámo tcnétnrabfiincre^pter fcá
dalum.l^lus enímefl anima ;p;i;imí ^ coq^us et efca
^tomasisateztmo tota religtovtqaid^méb»)p&:
rente totn5 cozpus míftt^ oetrímentñ patiatur. qno
modo oarettotum rite flozcmpzo fratrib^/quí tanta
cupiditate partem marctdam camaltozñbetrímento
Dettnere conatur. Bon cfl milca flr&mus/qat flatim
poli plagas a pzelío reccdít.Sancttt8 etíá ZOartínus
raozí tnms ín ciñere i in cilicio recSbens ^ lector cnm
peteref ab eo vtfibifíneret vilia flramenta fupponú
ISerponditmó becct inquit Slfl d?zíflianñ nifi ín cines
reí cilicio mozi.<Ego firobis aliud ejcemplárelinqno
ipfe peccauú Bbí ante mtUú elfet tlatutñ etiam perpe
tno aflrictus voto ^a carníbus abllineat ín talí nes
cellttate folueretenere£.^niannIlaIejCaut condita
tío puré humana pót abfoluere vcl eitciperervel indis
mere ^ nóobferuetur let oíuina que bicit. Bon occis
des. et pafce fame mozientemrit non paúidi occididú
Bec ad fe minus ^ ad alios pzecepmm illud ettendí
mr.tamen quia raro: vel quafí nun$ ide neceflitates
bebite concurrunt^deo rationabileeddatutú Cars
tbu(ten.£Conditutio etiageneralis ecdefieed be non
cftt carniu in bie venerís/fme eeceptione regulariter
nó obligat . tñ in extrema necelTitate. imo nec excufas
retur ab homicidio fí fevel alia mozi permitteretrvbí
viuere t^et nifi .ppter graue fcandalu/ vt bicms ed*
a be votis limile ed 3rgumentu.Éa.uinto^pter acquí
(ttionem virtutñ/ 1 ejctemimtmviciomm bebilitare
'Xerííapats
polTumue co:pas:ínio vitam abimíarc fas cll.SsIoi
moneni ^pofuít a vino abíí ral?ere fuá carne/ vt trifs
ferretaiam adfapíentwm.^aníeliceteríidemfccei j
re ^pí?etar0/ vt ahíles eflent oíuínis reuclattonibus í
T0:oínde tradñt íllud ín contéplatíone oepertí nó pof !
fe anima cj: cgfpto tcnebtarú ad lumen terre ptomifí
fíonísperueniremífiper £>erertñ fottís cótritíóís cot:
potalts que etiá a licitis abñíneatet fecudum beatuj
órego.nemo nouit 3pp:el?cdcre q6 vltra íp m cíl: ni^
ft fe eleuct a carnalíbus acotpotalíb^.^pter ídem ípe
ín maríma egrítudíne eetítit . ^nde cft tata cbarítas
contépl3tíuo9.q:ocs cótríttones coqaozísrefugíunt
<Erigítur quippc talis fobzíefas non folum que pecca
tum ectermínet i feraet mandatumtfed multo afpeí
riot.q: g talla oílatatur co: ad fupcríota contéplanda.
C Capítu.ví0.oeclar3f4-et.í0.t'octrín3 medico mo;
ralíncceflaríaimultíplícíteroflendítur ^ inbeumn
ne ínoídínato tímozc fperare oebemus.
\2S‘<£cund3í'0ctrín3 mozalí medico neceflaría eíl vt
JS tímídumafcrupulofumnonfacílíteroure cozrí
píaMBam vt bíat 5ob*t>e camba-líb. fuo be confolas
tíone tbeolo 0 íe. 3 In multozum talíum tímozatis com
fcícnt0s níbílquafi malí culpe cITe vídeturzfed folum
erroz ín íntcllectn feu appbefiua vírtute/et multu be
perfcctíone.f.bc ttmoze et amoze beí . Bnde non funt
beridendí talé ínft'rmitaté babéteszfed magís lauda*
dandúvtpotequosadeq vzget cbarítas/ct filialístí*
moz beíz^ pzo toto mundo nolent beu fcíéter ofFende*
re petó moztalí. lícet tímoz vebemens beu ofFendendí
‘ibnbítatíobeagendíanónullos buíufmodi íntantS
perturbet q> lepzam vel mozbú grauiíTimn alíü elige*
rent/vt a talí eflent ínfirmítate fuppoztatí quibus ob
t
'^cvtía par0 ep^tuvoi,
¡pocmulm cópétíendúed perburSeni iimafíonéters
réturamplius:i moüjus aut no mcdcE /aut makfcít
amplíus.Bñ beat^’ 'Jj^etra&í.pe.i^.taíes benigmlTis
me cófolana 3it.füie bencfaóétcs et no timétcs vlli
gnirbatíoné: virí íitnílitcr coljabitátea fcóm fcíentiá
<juafünft'mio:ivafcnlo mulíebri tmpertíétes bonozé
tan§’Col?eredtb‘^gratievíte. XslwpWim^faít mes
dícns oeí ñW’ be quo XDa Wí>.alleg3f vatídnúi 5 Jifa.
)cItí|.<Scce pucr me‘’ qué elegí-bilect^ meus/ín quo be
ne có placuit aie mee/t fequíC. TRon ptendet necp cla^
mabit/necp audtet alíqs ín platets rocé eí^ , Mrñdíné
qualfata non conteretzílígnu nó fumígae non ejctíns
guet ooncc efídat ad vidozií íudtdu 5 . fuper quo bea
tus l}5íero.aít.cauípeccato:tnon pozrígítmanü/nec
poztatonus fratría fuitíflequafTatumcalama cófrín
giM qui módica fdn ttUá cóténit fídd ín paruuIÍ6:l?ic
Itgnü fumigan® c)rtínguít,^at (ímilé ooctr íná bcat^
5rego.líb4.p3llo.ca.üt}>t>tccns . SUterammouendí
funt leti.at^ alíter tríftce vídelícct letís ínfcréda fút
tríiHa que fequuntur eífupplicío.tríftíbus vero infe
renda funt leta que 4 )míttuntur eirregno.^ífeat lett
ct mínarum afperítate q6 tímeat . audíat tríftes pzes
mío:ñ gaudía be quíbus pzefumat. 5Uís quíppc oícb
tur.^e vobísquí ridetíenunc qui3flcbíti®,3Iftivcro
eodé magídro oícétc audíant íterú vídebo vos- -i gau
debí t coz vellrñ i gaudiñvcdmm nemo toUet a vobis
fSTertío mozalís medtcus fcrupulofo egroto oceus
ra rpem tríbuat. Confolarí bebet ením vt oícít vbí fu
pza Job.bc cába-u’ marímí vírí bac ínfírmítatc ferus
pulofe confdentie labozafle vííi funt-qui tándem cus
ratí f uerunt ín toto vel ín parte qnozu 5 ^plurcs ma«
sai boctozes ín facrapagíns effeett ín foís bídicerunt
y
' wilnerüHíS quomodo altents mcderí poíTent labojét
vtboná rpem l^abelt-i audacia landabtlé pftderando
id qd íwcet fanctue EI?o.í.íi.q.¡cIv.per pl?íIolbpl?u4*
retboüce 4 oicit <$ cá audacie eñcñín fantafía fuerít J
fpes falataríñ vt ^pe ejdflétiú.ttmendo:ú añt : vt no 1
ejdflétíú antlóge exíftétinm . ^nde qcunc^ funt nata í
caufare rpével etrcludere tímozem . funt caufa auda^ :
de/eoquod3udacíatimo:iopponttnr.<Efl econuerfo '
fpes appctitus occcilentís boni cum fidnda obtínédi 1
et l?ec naturalís antmolttas cóflantia feu audacia no I
equaliter ómnibus inell l^ominibus (kut nec timidi :
ta6.^ííbic.31ber.fuper.iii(.oi.WT.q> buiufmodiani i
mofitas no fequif fpcm fcd potíuscópleirionem ficut
timo: melancoliam et buíurmodi.£ll ent melancolia :
fícca terrea et frigida babens euapomtiones nigras ¡
ad cerebtu liddü db^ ípzimuntur terribilia fantafma
ta:et eft in eis calo: nó fuíFidés ad calefactioné co4is |
«I fanguinistt co:dis motií.fcSm bpartolott t etfufflaj
doné fanguinis et fpí rítuú in memb» ertcrioza t co:
‘ pas.'tideomanctftefHtutafrigida/'t tímida refugié;
te fanguineadcoztflanteibi. «gt^beccópledonon
fit ín ómnibus no opoztet q> oes equaliter fínt cortan
tes vel timidi. mulierib^ aut ert multa tímida eos
plejeío íjpter oebílc calídS a víncens bumídu5.ín quo ,
dto .pfundantur terribilia. etcalídS bebílenó fufficit
calcfacere cm t fanguíné vt p:íus bietS crt.®lñ omnis
mulier naturalíter eft tímida nífí rtt p acddcs vt vír*
gínesquenó tímét IbecSlber.Síquídc nimia trírtb
da bertdt a bonís animum.tcrteSaI0mone4mer.tv.
t>icente.f n tímete animi bcrtdf fpírítus et ecóucrib
eccría.tíííf.^'elítd nó babuít animi tríftídimó erdí
dita fpe rua.ídco etiá no ert cótinue babéda memoda
^erttapats
CpIHuví^.
{)eccato:á:necc5tínue co3tt3nda&e{iu(Hda.!mo Tepe
ptefením timidía affutnenda tíl fpes tn oeú i fíduda
vtfpes q potíoi elt vtrtud ^ títno: tn mírerícozdia oet
refpiret. 3üt auté (fn:? P due fpes sdíuuaf plurímii/
vtdelic 5 Dtuine píetatis cóñderatío.XDedtatotts d7t¿:
(h ínc3matio.medtacncí8 noltretnuocatío.rcripture
facreattcílatío.t fanctotñ píotum aduocatio .
mo valet oíuinepíetatts conftderatto.igil ent creatot
ijoftertopifct. ártifeeañtnamraliter adeo fuúop^
tiüigittvt illud vítuparí víeaudíre valeat. 0e t>eo.n.
íap.íf,6uBilígi0oÍ3qrimtíníí?íl odtftíeo? que fed
ftí.q’tomasis ergs uiUgít eum qué ad rímíUtudiné et
imaginé fuam creauit/t cuí eíTe gratis ptulit.£Cur be
ne effe per o wtíoné ds ab eo no fperaret f <Eft t>e’ ctil
nofter veriiTtjn‘’‘in3tura{i8 bñs.^üigútat!ít natura^
liter boles ea q rnafunt.tsreruátca.tfipdideritgao
dent cñ recuperátdóge amplius limília oe^ facerecre
dédus ell&e boie/vt oocet tn parabola ouis perditeta
tnagme I2.uce.ev . vbi bidé . |lta bico vobis gaudutm
erit in celo fup vno peccatotepenitenttaagente ^ fm
per nonagintanoué iufhs. (Eandé pterea fídé femare
tcncí bñs feruo qua viceuerfa feruus bno.Sicuí igié
ínfidelis cíFet fuue 4 oño fuo in necefTitate no fubu&:
niret cuj polTet.ita a beustqd a biuína abfit fidelítate
CertiiTíme igitur credat fe tílúL /Co 9 -^.fídelís beus
quinonpatieturvostéptari fupta idquod poteiUs:
fed íadet cú téptatíone pzouentum vt {wdltis fuflíne
re.21?ento proinde beat'’ XDartinuspcutíendus a la
troné a quefims fi timuiUct. Kcfpondit fe nun^ ma^
gisfuilTe fecurum.quia fdebat mifericozdiábei maci
me in neceflitate afraturam.(£(í infuper beus intátus
' bonus eiTenttaliter et míferkoüliíñmue : adeo vt pe^
04 .
ícntce.non minas rclít a mífería liberare 5 ipílibc:
rart velint . BiTerit ¡?ec beatas Sugunimis loquéns
t>e tilo cbtttli Tcrbo.'l^ettte et acdpietís , IRon tanto
i?oztaref vt peteremns nifi oare vellet.<Erubercat l?a
mana pigritia^plusvult tile Pareónos 3cdpere.pl* *
volt tile mifereri ^ nos a mirerta Úterarú^ l?oc pti
nens eti parabola eaangelica oe ftlio.pdtgo ]lace.rv.
a Ulad 3tuce.v.St vos cum (itís'malt ñoftts bona oa^
refiltis veflrís.^tomasís pater vefteroe celooabít
fpírttum bonum petentíbas fe , Secundo valet ad
augmentó fpei medítatoñe lepí üicarnatio ptebet en!
vt aitbeat* Sregotíus apud oeó l?omíní magna fida
ciamoeu6l?omo.etinobis fpee magna penitéttbus:
quia aduocstus notier factus etitndeit notier.t.^of 7 >
ti<@i quis peccauerit aduocatum babemue apud pa
trem iefum ]i:pm iufló.et tpe eft 4 >pídatio .p peccatis
noftris.<Et Sio.vííj. áCbtirtus íefus eíl ad oejeteras Oei j
quí etiaminterpellat ^0 nobís.S>ídt<^ glo. fuper ib
lud pfaLSaluum fac populó tuu 5 oñe ac. (gcce quata
fpes credétium.cum p:o eis o:at pafías^ eís etiudet
eotó fadus eti aduocatus.Clementil bañe fummam
trps nofter aduocatus mifericoidifTim^gratíofe oñen
dit cu fando «Carpo oante vt ouo infideles oe bac w ‘
ta tollerenturtfic cbáfius oe celo veniens oidd^^erí
cute cótra me oe cetero-l^arat’ enim fum rurlus ^ i
bominib* faluádispati/t boc amicum mibinó q> alti
peceát boics.fed Tíde fibene babét mafioné in biatu/
1 cum ferpentibu s cómutare pm manftone cum oeo t
bonís amatoab* botitinó angelís. vt in epéplo referí '
bcat* ©io.ínepf3adoemopbílummon3cbfi-ffXeTí
tio valet ad fpei augmentó mediatricis noflre moca»
tío cp ipa eti vt ecetia canit vita tvlcedo fpesd addo<
■Xettiapats cpon-via.
cata noftra.mater gf e i mater mtferícotdie . <gt tterg
SCu pietatís vifcera nalU Claudia tpomint. íCredo bea
to ©crn-bicctí. Securum l^abeaacceflTumo l?omo ad
ídúvbí l?abes ñliñ ante patrem,i ante fíüñ matre fí-
Imaoflenditpatrictcatriceaivulnera. mater efíidit
filio pectus et vbcr3.TBec ibi vlla pót efle repulfarvbí
totcí?arit3tÍ3 occttrrntífignt3.<Et iícru.fifa tuoign*»
nó eraacui filiusoei bareturmatua efl marie : vt per
eam acciperea quicquid peterea. Sileat inquit ídem
Serñ.mtrerico:di4tua5orírgobeata muocata
eam ín needUtatib'^ meminerit (ibt ocfoiflé . reuohie
tota ferié euágelfi.'tfíqaídarperu 5 fiquidourú únte
niaein manat&eincepe ea fufpecrál^abeaatadeain
accedere verearia . ^tudentilTimua eni artifejcoeaa
Ipumanñ genue quafTatúnócófregitrfed vtiiiuaotno
refectcn^t nobia videlicet nouñ adam eie veten fotma
ret 1 euá tn mana trafíunder et.£t ({dé vt oía fuffidé^
tía nofira et beo rit.p(7terat d^úfhta fuflicere : fed no^
bie nó erat bonñ dominé folñ elTe . £ongruum igttur
magiafuít vt vterc^ fenia adeíTet quonim cozruptio
ni neuter oefuífTet plañe et ptepotena tfídelía eft mc^
diatotbeí 1 1paminum i?omo d^nfhia iefua . Sed biut
nam verentur in eobomínes maíefiatem . (gteni be^
nofler tgniacófumena eihad quemvereturpeccatot
accedere ne fícut cera fluía facíe ígnte : fie ipe pereat
a faciebet.i0pua igttur erat medíatríce ad mediato^
rem iHum baberernec nobia alter vtilio: ^ marta,
t^id Iguana fragílitaeadmaríamtrepidet ntbil au
flerñ in ea.nibU terribile totafuauia efl. lac et lanam
oibua offert t oíbue oía facta efl . toec beat^ ©ernar.
Vi^uarto valet feripture facreatteflatio quetottés
nouet ad fpem et fperantea beatoa afierit. et nuUtbt
TCl raro ad fcrupalñ !mo nun^ ad crroneam confda
ttam.lHam f(a.xK • ^Luis ambulabít in tenebzía fdlj
i^o»ntíe inon eil ktmé etíperet tn nomine bomíni
<t innítatur fnper oeum fuum.praI.Spera ín bño x fac ^
bonítaté i parccrts ín Dmítfls cíns . fpera ín eo et ípfe "
fací et fperare ín eo oís cógr egatio populí . quia beue
sdíuto: nofler ínetemum. Sperantem m nomino mí
feríco:dí3CÍrcHdabít.3Inbeofperauín5 tímebo quid i
facíet mibi bomo.£]:qno patet multípleie bomínum i
fperantíum ín neo vtílitas.vídelícet bíuítíarnmbiui ’
narum natío ozatíonuj enaudítio . neí auniIíatio.mie
drcñdatío x nemonís vel ínimící neteilatío. Síc lbi£«
r c. jrvfi.® eams vír quí confidít í n nomino, erit quafi
lígnü quod plantaínr fnper aqnae . *01 ec míru5 qz ar^
boz fpeí ín oprimo loco fcj ín fummobono poníC. Ibcc
fpes efl baculus non arnndíneus e<^pti fed fetbinus
qno neo tní tí mur.ne qna rapí.4.nící£.^ui conñdunt
in illo fe; neo íntellígunt veritaté.^uíntoad eamva
let fanctozñ pía ínuocatio íuitta illud ^oh.ii^.'Sá alp |
qué fanctozñ conuertere.et ílIud pfaL Heuauí oculos
meos ín motes vnde veníet . ZDontes funt vírí fpíríí
tuales.Jdeone.eísbeat*’ ®crfi.nícít.Ería funt que
ín feftíuitatíb’ fanctozñ vígílater cófiderare nebem’
eunlí ñ fanctí ejcéplñ fanctí x confufíoné no(lrl.3u]m
líum qz potens ín térra potétíoz eíl ín celís ante fadé
bomíní neí fui. (i bíc num adbuc víueret mífertus di
peccatozíbus'iozauítpzoeisnunctanto amplí^ ^to
verius cognofcítmíferíasnoftras/ ozatpzo nobísp»
trézquía beata illa patria ^aritaté eí^ non imutanit
fed ausmétauít.! rmne (ibí potius induit vifeera mr
ferico^íe/cñ ante fontem miferícozdíe aíltflat. Serí?
CltníktgitureiltcredibilevaldeQpb^ nequozumpít
Xertiapacs ‘^*’"**^
tate ínvíanmltum legttnaetn patria tnjtta necenita
tesoíuerfasiterccflTozee ponimos Ijabeamas.Cale s
prercrtim ftiemutbeatusTBícoIatts fap affiíctos pía
1 gdhns vífcer3.ZD3rtítms qut clamidem píuífít paa
bm.1t3tl?erinaet Ibonofrtas/acal^ qut petiuerunt
'clementíam t gratíam fupm eomm memotiam age»
tíbusrvt be cís publice canít ecciefta.
fl" Capitula. «.oedarat quartampoctrífiarnta ^tum
obfint linguIarit3S/ínobcdíentí3/i í mperfuabUitae»
^rta ooctina motali medico neceíraría eft vt pe
'-¿•ricula/nílí medícum talé fequatur infinuetrque
película qualíafint etquí funt fructus bone aquiete
cófetentie bictú efl fupza parte prima c3.i.et4.Sicut
enim qui corpus medícum non fequitur fe mortís pe
riculo committítrítc qui fcrupulofus efl li bífcretoei
fapíeutea vel prelatos nó fequitur fe bí fcrímíní mulí
torú peccatorú tradere nó ambígíE. 5bí ftquídem fin*
^laritatis vítíá imo fupbie afepe inobedíétie incur
rítur.e^uáitngularftatévitnperabilétría oílédút feí
licet feriptura facra/fanctoru bicta/a naturalis índu*
nría-Scríptura (Jdemfacra. THá^uer.iií.btcíf. I?3b|g
Rdudá inbomtno er: toto corde tuo ane imitaris pru^
dentíe tuc.5n omníbusvíis tuís cogita illñ a ípe biri
get grelTus tuos ne (is fapiée apud temetipfum : fed
interroga patré tuú a Inuciabit tibi maiores tuos /et
bícent tibi be vte.jcKtbiíc eccle.ri.bi. 5n multitudinc
prefbf terorumprudentium (lata fapientie illomm eje
corde cóíungerc vt oém narrationembeipolTís audí::
re/et prouerbia laudis non etfugiant a te.<Et ft vides
rís fenfatum euigila ad illum a gradusoftiorú illius
erterat pes tuu6.(Et iteruj ibidem.rifl.lHe bcfpícias
«wrrationé prcfbptero? fapientíúratníiucrbfls eorS
conuerrdre.Sb ípts ent dices fapiétiam /et dotrinsm
intellectuen remíre nragnatísfine grela-TOó te pte*
reat narratio fenío? . ipt entm pídícerunt a patrtbus
fute quoníam abipis otees intellectótet ín tépoze ne:
ceflitatí 6 oabís rerpófum . Batió ante quare opoztet
inferiotes t Timplices Te^ fapiétíotes alugna£ fapien
tie.íj;.qzcogitati5e8 mottaliñ timideaincerte pmd&
tie noflre.co:p^ entqd cotrñpíEaggranat aianu'iter
rena ínbabítatio ocptímítfenrnm multa cogítanté,t
Oíífícíle ellímam^ q in térra funt et q ín í>fpecttt funt
tmicním^cS Iabo:e.que in cclís ant funt <is ínueftiga
bít.q.0.pauco9 boceft qui fcílicj fcíñt ferípturas pon
deraremó eo? dtímote amóte reí odio turbarí veruj
afalfo neiaunt oífccrncre,Hult I?oc oictum fapi.pto
oetbio:3.íü.oiccns.ÉÉUiifo2títer picmít vberaad elíí
tíenda:l3crep:ímítbutírü/etquível?eméter cmñgít
elícít ranguiné.^bí gIo.Bbera fottíter ptemís; oú fa
crí eloquíf T^ba fubttlí péfas írttellectu . qua ptefTioue
t»ú lacquerítur /batirá ínuenitur.q: oú tenuí íntellcí
ctuquerim^tliberalitate e¿ne ptguedínístungimur.
nec fe nec fadedñ cfl t ne oú lac queríE fáguía
nfl)U3tur.quí3 oú verba oiuína vitra modS oífeutiun
tur/incarnaiem intellectú cadát. San^íné ent elicít
qui vebeméter emü^ttqt carnale effícif l?oc quod mi
míaoífcuirione fentítur.^dcírco etíam^erbiop-t^*
OiciE.^^í cófidít tn cogítatíoníb^ fuísípíe agít.(@(tí
dunt ídé fecüdo feto? oicta (ingularítatisfig vícium
Oeteftantíazquo quís ^rímot? etía fapicntíoáj otetía
nóacquiefcit. ©iciteníbeat^ ©ern.lí.oc.i:á.gradib^
fuperbíe.Cá (ingularis er bí a q (ingulariter et inani
ter agít apad ftmplicíotes cías opíido etcrcuerít: tm
mífemtn beatiñeant ípm in errotem inducSt . credít
'Xcttíapacs
nl (9 q6 audit/et qd íntenáit no attendít.oblíaifdtnr
ímctíoné oú amplectítur opmtonc . cúcp oe omnt alía
re plus credú ftbt $ alds t>e Te folo plus al^e $ (tbú et
quícqutd ne fe laudará nouerít no ígnorantíe aut bes
núioletie laudatomtíed fuís meritís arrogater afcrís
bít.^ñpoáíingul3rítaté.TÍ.(íbigradusfupbíearro
gantíavendicautt.poá bancprefumprío ínuenítur ín
qua. vá'gradus cófhtuítur.Hd ídem efl caf.ee verbía
abbatie 2Por(t fyñílitatis non fíete índt ptíma ptoba
tíof?ccerít.3í vníuerfanó folus q agenda funt'ic.rt
pofítúeH fupuptc.á.ca.vií.'^íedíctom ratío tertía
reddíf ef ^ino Ií.íí(-ca.ráme cótra gétíles fanctí ooct.
^er grad^ íntellectn vídem'’ ínijt ^ ouo? boint quo
rñvn^ alióte alíqul íntellectu fubtí lí^íntuef úlle cuí^
intellect^ efl eleuatío: multa ttellígít/ q aliua otno ca
pere nó póttficut pj ín radico d nullo mó pbíce fubtis
Ies rationes caperc pótSíc parífotmíter cú íuuenes
feía í motíb^ ínerpti ín maríma oída tía lint : ab ejrps
tís capere nequeut/eis ín otbus necedaría cófilía nílí
ab erptis manu Pucanf,XDíratur ^jpterea bea-IDíe*
tonf.ín^logobíblie.íCurípcrítí'inouíín facrís ftrís
pturís legere putent ín ets oibus que oírcrínt / cu tú
ín nuda alia arte aut fcictiadsoocereaudeattqdbíu
ptius non oídicerit tempote et erpericntía oiutinío.
f íCapítulum oecímum vltí mam ooctrinam erponít
etannumerat feptem regulas/quasobferuare&cbct
íOíquínolunt fcrupulofasconfcíentías&cponere ras
tionabilítenquarum bíc tree oeclarantur.
Y^<£cimá quinta Doctrina motalí medico necefTaí
A^ria cdtvt fcílic 5 regulas fcrapulos Deponendí ín
dícet infirmo. 5n bisenímeíufdcmrcrupulorecófric
tie medicina curatiua latet.3át em fepté generales
g m
regule quamm Iminículo errónea cófríenfla fteponl '
poteft 1 Debj: videlicet debita ad gratiam bei prepara
tio,rollicítaracrefcr^tureindagatio/o:3tí5ie8euo:
te contínuatio/opíntonis alícui^’ tata elcctioAobedié a
tie Ipamills ímitatío/fcrupulo? animofa abtectio/ et “
prcceptom oífcreta epíkepfatíotque fepté uibet ]?abc í
reeftja fapíentía ^uerbio94*ti*Sí fufceperís fermo '
nes meos/et mandata meacuftodíeris penes te-fi fas |
pientil inuocauerts : x tnclinauerís coz tuñ pzudctíe. ;
(i quefteris eam quaft pecuniam t (tcut tl^efaurñ effo |
derisíllamztác intelliges tintozemoñít fdétíamoei
ítiuente&'i^zima regula inmit ibt.0i mandata mea ;
Secunda ibú (I queiterts eam quaü pecunia > Certia
flúrfi fapienti3minuocaueris,Éau3rt3 ibúfipzuden
tie.^uíta ibi-^ndinaueris coz tuuj. Serta ituzficut !
tt^aurum cffoderis ill3m.Septima ibi. Sí fufcepcs
ris fermoncs mcoszrubaudi modo oebíto . T^áma
ígíE regula efi vt fe quís ad gratíam 5>tu5 p5t pparet !
bet mandata fcruando be peccatisomnílMiset fingu !
lis cozde bolédozet eadé puré cófftendo.'Blam 4cun(p !
facít qó in fe cft: beus infallíbilíter eí gratiam ínfuns
dít/t lumen boní fapíétie fcíentíeintellectus <t cófilil '
eítribuit.quíbu3inuaripote(ladbepo(ttíonem erro '
nee cófcíentíe pat fupza late patuít parte.^-ca.it.t.r.
^oluntljec verba pzopl?etaru.1ftam ejecbíc.míf.bi
títurXonuertiminí t agíte penitétíam ab ómnibus *
ínidtatíb'^reflrísz'z no erít vobís in ruina íní4taB.<gt
iterubc grauílTtmíspeccatozibag ífrabelítícís in'ffó
et bterufalem babitanribus bominus pfa . iriit.bícit.
©irít fron bereliquitmebomínus et bñs oblítusefl
mei.TRaquíd oblíuífci potell mulier infante fuum vt
nó mifereaE ülio veteri fttí.<£t fí illa oblitafuerit ego
J
I Xetííapats ^
temé nun$ oblmtfco: tuí eccc in maníb^ mrís t>crcrf
pfi te, fl" Secunda regula cíl folUcita facre fcrtpture
indagatío . Sünquit quefterís eam tanq> pecuniam
et ficut t|?ef3urura effo,ac.Scimas3Utem merca:
totes f!I^ l?utus' feculi que pmdenttotes funt filds lu
cts.r,ín generattone fu3 Tummá (ludiú t^abét acquíré
di pecunias . Ulam pzeceptotéptimo trttu in arte fuá
oocenté audíunt.Secúdo in ltb:is oebttomm et rece:
L ptomm fludent follícite. Xertio oebita fuá et auMlta
' alto? polhilant alTidue. 3d quotum certe fimílitudú
nem eadé faceretenemur.‘]^zimo enímpteceptotem
feu m^iflrum oírcretum opotQ vt quís l?abeat.©o:
cetcHímbec Salomen pzouer.i.vt beturinquít par:
uulis alhitíattadolefcétults fcíétía a íntellect^lldcir
co audiens fapíetts faptentio: erit: t tntelltgésguber
naculapofndebit.BnímaduerterparaboIlaínterpze
tatíoné verba fapíentú et enigmata eotu, 5dem alte:
rít beatas O^ieronp;. in epiflola ad l^aulínum bicens
^ntellige te in facris feripturis (tne pteuio x monflr^
te femitamnon políe ingredi . Eaceo oegramatícís
rbeto:icis/pl?iIofopl?íci8/geomctricis/t>fIcticismu
fici6/3ftronomícis/medícis:quo:um fcientia moztalf
bus fatis vtiliilima efí/t in tres parte s feinditur. Jn
boctrinam erplotetionem etvfum. 2Id mínozes ar=
tes veniamztque no tamlingua^ manu adminiflrl
tur.agricole/cemétari}/ fabzi metallozum / lígnozñtp
cefozes/Ianaríf quocB et fullonesz't ceteri qui vartam
fupellectílem et vilia opufcula fabzicant/abfíB bocto
re efle non polTunt quod cupiú ttfic etiam vas clectío:
nispoflbamafcS arabiamcp lultratam afeendit bi^
rofolimam vt videret T^etrum : et apud eum.tv.bie
bus fuitl^rrufc^ pod anno3.t3íd,airumpto Barna:
baetZito ffpofuí t tíí aplís eaangclífí nefczteinv»
aiü currerct aut ajairrinct.5nfBpcradpede8 Sana
líelís legé Woyft et ^jpl^etas íídídlTe fe glozíatur vt
armattte fptrítualib^ tclís portea Poceret confidctcr á
^oderím etí£ annos falaato: iplenerat a ín téplo fe "
densPe qrtíoníb^ legís interrogans magia pocettm i
pmdérer íterrogat. Sc6o erigif vt ín lege peí arttdue
pjo porte rtudeatqé ^ta afilduítate fterí pebeat/ ofté
dtt beat^’lbiero.tá vina q» femí femíneo:tam reKgio
fía 5 fecularíbue imoadultís i iuuenib'^ ita.P.ín epú
ítola adl^auIínS/cuí^ íntttú ert bon*^ l?omo.Sem^
aít in manu ma fít facra lectio. <g t ad rurtícñ. IHunq
Pe manu tua a oculia tuta recedat líber . ama fcientS
fcrípturarS : a camíe vítia non 3mabí3.Sí mlliter ad ■
■nicpotianumPícít.l©íaína3fcrípwra3 fepíualegc: i
imo nun^ Pc manu tua facra lectío pepona? .Pí fce qd
Poceaa optíme eu qui fc6m poctríná aportolí ert fides
Icm fermonétrt poifía e]cboztaríi poctrína fanartcóí
tradícéte3reuícere.<Etad furíampcríduítateferuí i
da.£ñ índt comedís cogita ftatím tibí otandu illíco: i
ct Icgendü fie Pe ferípturí a faaí s l?abeto fi w verfuú
numeró. 5rtud penfum pomíno tuo redde. "fflec ante '
quieti má>za cócedaa: ^ calaróñ pectotta tui]?oc fub
tegmíne c5pleuerí6.l0ort fcrípturaa facraa poctont}
Ijominum tractatua lege eo? pñtatat: quomm fidee
nota cft.TRon necerte babea aurfi ín luto qu crere muí
tía pe margarítía vnM redime margarítam.^t iteró.
fí víderes fozotc tuam/et íllud facríoue eloquínm
cotam audíre cótíngeret; cerneres ín paruulo cozpir
íojIos íngetes anímoezaudirea totávetería 'tnoni te
fíamentifuppellectílemejcílliuacozde ferucre.^ze<
terea ad ^¿metríadem vírginem aít.$llud tibí lat»
%ettíapats ^
teo fdeo<p p:e omíbue p:edko et repctens iterü ate»
ttemm monebo vt anlmú tuum Caere lectíonis amoi
re oceupee : nec tn bona térra pectoaa tai fementent
loltf auenarúcp furdptas ne botmtentepatrefamilías
íHímícus Ipomo ji5anÍ3 fHperfemínct/aín fíne eiufdé
epíftoIe. 5 'ínem inquít fungo ptíncípío: neefemel me
mínffle c5tent^fnm.3m3 feríptaras fanctaan amas
bit te fapiétia. ^tlíge eá n feruabít te. I^onom íltl/et
amplerabitur te.lt>ec monfifa ín pectoteainauríbus
tuí6 ipereatmífpil aliad nouerit lingna/ntfí d?:í(lñ:n(
IpilpolTit reruare/ntfiqd fanctñ efí.£oic 5 co:^t íllud
Ipaer.M.'^ofTide faptctiá.pornde pmdentilme obli^
uifearís necB Declines a rerbía oiis mcúTBcDímiftas
eam/x cuftodiet te.^íli0e eá a feroabit te.£crtio eyí
gitur vtautilia ab alienispoftulet e oationé fea Des
pzecatíoné.'fllonenílecttonisracrefladiúfafficittred
etigít vna en Deaota otatione ftudiñ fi intellectu agé
dom a credendo? : vt oflólit beat? lfciiero.in epfflo.ad
l^aalinñ Dicens . iSUiícid alifa fcílic; ob apoflolia et
ptimitiae eccRe Doctottbus etercitatío a qaotidiana
in lege meditado tribuere foIct:I?oc ülísrídelic5 apo
nolis a (tmilib^ rpirítalTanctas faggerebat/ et errant
iutta q6 feríptam eílomcsDoríbilesDeo. TRon ením
femper fafficitRadiam : fed otado coedgitar Deuota
pa> intellectu facre pagine. Cuius rationem afli^t
beatas ^uguRinas ad Solufianum De incarnatione
verbi.£anta ett inquitcIptiRianotu putfunditaslitte
rarum : vt in eis quotidic ptoñeerem fi eas Tolas ab
fneunte pueritia vfcpad Decrepitam etatem máximo
ociotrummofhidio/mclioti ingenio conarer sádiCca
re.iiStuid igidir ín tpac attinget fapienda: qui fere to
tum vigotem etatis fue ali|s impédit fciét^e/folarq»
feces ftnccttttis ¡puicfifande míníllrat fapíétfe . 3<J
bañe tamen (apientism a inultfa oiando citüis $ líu
dendo £uenitur.@pt3Ut ínquít íapiens: et dama eft
mipí fenfus tnuocauí t venít in me fpírítas fapíétte. (
(Eundem apertt fenfum 3ugufttnus Ub:o oe videns ?
do peum.ca.t.&t.£^ui oidicerut a pomtno iefu mítes \
eflc:ct pumtlcs coale plus cogitando ct ozando p:ofe í
cerunt 9 legendo 1 audiendo . T(¡>stet poc tn barbara J
tilo cpnfliano be quo recítat.lí>v^.be boctria cptíiha
naquí lítteras ípas nullo bocente bomíne ínplenam 1
notíciá otando vt fibí reuelarétur accepít pteu^s trí^
dnanís pteetb^. ^mpetranit ídem vt códice oblatnm
fhtpétibus qui aderant legédo percurrcret.Er3dnnt
“I patru bpftoziebe fancto antbonio íimile qni fine t>l
la fcientialitterarum biuinae feripturae memoziter
renuit fultua ozationum fiia^ pzefidio t vt ibidé bidt
beatus Bngufiinus . 3d idem Ibugo libzo fiio be aia
bicit.ad feripture facre cognitionc pina opue efi ma
terna cópúctione:^ efunda inueftigatione.rarpír0s
^ argumétis.crebzis gemitíb^/ ^ copíofía argumen ,
tationib^.Iacbtrmts V fentétfi6.oz3tionc/ ^ lectióei
ct gratia lacbzFma?/^ fcientia pbilofopboí.fl’Sttí
tia i^C regula pzo euafione erronee cófciétie que ell
ozationie beuote continuatío/pa^ et pzemifils; et ct
parte.íf*ca.viíí.^pter q6 fapiens ait. jínuocaui et ve
nít in me fpiritus fapientie.S3pientie feptimo.
f tCapitulum.ti.beducít.iifi.re^Iam/'t jjbat aucto*
ritatibus antíquozum ^ boctozibus contraria fentít
tibuszlicet bona confeientia mam partem tenere.
^ ^arta^Jinde regula pncipaliaeftopiníonisali
'-«cuí'' tuta electio.Sfit ení aliquando be alidbos
materfis mo^Iib’' boctozes opinionñ contraríarñ»t
•^Certtapars
tfic fcrapulofroobí tant qaá parte pofTunt cS bona tí»
fdétta elígerc. fl'^í>zoenodationel?uiiis&íffia»lt3tí3
notandum ín pmís q» cú bona cófoia poten tenere
vnl parte altcui^ optnionís/i fcdm eá operan faltem
erclufo rcanda^:q paro i^abet ^ fe notabileo feu no^
tabil(o:e6tiocto:ee«bfimodo talíeopinionó fitcótra
e!cp:dr3ni auctoátaté facrc fcripture/nec cotra betcr
minatíonem facre ecciefíe catljoltce/ofimodoep cjccós
trarictate talíñ opímonú no tnducaf quio ad pubítía
dumzfed bona cófdéttam fea ñ'défíbí fo:met de pzoba
bilto:eparte.pctpuetnt3tíc3fuqftcpí9adl7íbet díü^
gentiam inquirió an líceat/nec tnoenit altq6 qd ea$
fuffidenter moaeat 3 dl 70 c q> fit illidtú . ‘^atetillad
^mo per doct.fanctú ín qíhonibus de quodlí. qaodlú
ííí.q.):.rbí dídtq'quando díuerfeopíníones doctoá
facre fcrípture no pertínét erpzelfe ad ffdem et bonos
mores tócabfcpperículo auditores wiam fequí pñt,
ent locó babet íllud apü ad ^o.¡did'. Bnafqutfi^
ín fao fenfu abúdet . £t itera íbidé de iño quí alfentit
opínioni magUtralí qnSeíl contra manifeñú fcríptus
re tellímoniá nec cótra íUud qd publíce tenef in ecde
fía nequa^ bñc c5dénat.^nde idé docto: in plaribus
lods etíá ín materia mo»Ii ad faluté neceflaríam te^
net opíníoné vná vt alQ doctores notabíles tenét con^
trariam vtq’ poft lapfum ínpeccatu mortale nó opoz
tet aliqué ftatim coniiterí fub pcepto I^abita copia c5
fe(rorum.lbec determinad in quarto dí.]evd. et tamen
cótrarie opinionís eft IDugo de fanctovíct.! Bonaué
tura.SímiIítcr dídt fanct^ doctábídé q» (í parrodjia
nos conffteretur fratri babentí auctoríta tem eóí mo
nentíparrocbíanart plebano fuocófiteatur tScetil
$ talis conf efliis nolit fratri acquiefcere adbac dd>et
ff
eumabfolaerentamen cótrarfam eíU6tenStt>Iures
twctozes. Tflecobllant e3quetiicítq6lí.!cííj.q.)cij.vbi
oicit fie . quando oue fant opiniones cótrarie oe eodc
opoztet altera elle veram/et alteré falfam. Mat ergo ^
tile qui facit cótra opinioné masillrom v tpote l?aben ¡
do plures pbendasrfaát contra reram opinioné tfící
CU 5 faciat cótra legé oci/nó ejtcufamr a percato ^nis-l
no faciat cótra c5fcienti3m.fic cni contra legó oet fa*
ceret.lbec verba fanctítbome no poíTuntintelligira-- 1
fioeillisvbimanifeftepatetet: fcripturavel ecclefu ]
beterminatione ^ (it contra legem oeúet non oe illia
íntelligtt vbi illud non apparet (icut feipfum sedan
re videf fupta tacto allegato.t^.quodlibct.q.i^^li33
entmfibi contradicerct ineodemlibzo/qttodnoneil
credendunt. (Ertpibus fequi videtur ejepteiTe q» non
opottet femp tutioté opinione 5 elígere se necefTitatt
fa lutís fed fuffíett tuta eligere . Ulam tu tío: eil graif
cóparatiuuspzefupponens poittíuum fc 3 aliam tuti
elTe opinionenuT^atet illad.q: tutiotes videntur dft
opiniones ptefate altom ^ quas fanctus tbomas ih
tenet » Jtem patet er argumento fuo vbi fup» qóli
]cí.q.íid.vt tactum efl/ quando alíquis ^pter contr»
rietaté soctotu adijibet siligctíá índrédo se veritatt
nec reperít (f fufficienter eú moueant argumenta á
traría.licet talé moueant quedam leuia que in.ii4.s
nniitidn queilione litteralisocetabtícienda efTe t cor
fcientias in contraríuj infotmandas . mee mirum^
per talé siligentié videtur I^omo facere quod ín fe d
vt patet et parte.íi-capítulo.ír.t.ie. ‘Bd idem videt»
efle quodlibet.ííd.q.)cid.vbí querit. atrum vitaritf
beantiUiejccóicatí/círcaquomm ercoicationé fapia
tes contraria opíitantur . Stefpondetur ^ etcóicatíi
'5Cerííapacs
iiid aliquomm Mibitat io aat piecedít fententil iudi*
cum 3Utfequitor.fipcedit:put3finont>tátur efTe&e
daratum per tudicum cenfurae tilos elTe et^cóicatos:
tune non funt vitandi quoufc^ certo iudicto ter mine:
tur.Jn l?oc ením cafu verum e(l quod oídtur ín mi
tiotempartemínterptetaríoebctaním''' boní ríríbu
I bta. Bride oe vtero.t:vi|.Sí oiiftctle t ambi 5 UU 5 apud
I te tudícium elle perfpeiceris : et íudieum intra portad
víderís verba var tari/ veníes ad facerdotee et tudicé.
quereft^ ab et3:etquecunc9btt;erintdedftambíguu5
otiatur poli concotdem íudieum beterminationem/
magisflandum eflfententíe íudieum/vt ptobatibi.
(Eeeequomodo boetozibueeontrariantibus UeetillS
pto non ejrcommunieato l^abere et non vitare . ^
eundo patet prineípale per altilTiodozenfem quem aU
legat íCaneellarí . be serfono traetatu be polluttone.
Bíco inquit eum bomino BuíU?.altiínodozen(I ^ re^
^lamagíftralis videlieet tnibitans be aliquoanftt
iUidtum et liante bubio iUud agens peecat . quia btf'
aímini fe eommittit z íílam regulam íntelligendatn
efe be bubio tali quod eft vel?emens / aut magis/aut
cqueindueítmentemerederequod eftmoztale iUiei:
tum/fteut quod efl lidtum.feeus ent efl vbi mes plus
indinatur/ et íudíeat g» cft líeítum ^ íllídtum . ^uís
non l?abeat vfcpquacp eertitudínem euídentem : aut
ítieam.quia nee l^oe ipm requírítur.Bidebítur be boc
ínfra latíus ea.míi.)ctííú'.et.tíu. IT Eertío patet íUud
perpUircs antíquos tbeologost eanoníftas beuotío
ne et lítteratura multumfamofos. ©ieit cnim Blrí.
ftiper.tt'f ententíarñ.b.ttú't eoneozdat ín fumma quS
€lri 31 oban.inrumma valde eommendat.&ídt ín^
Tt fupzabietum ell/^ ñ quts be aliquo agendo bubio
magis peritos cófulucrít Pe quo nuni l?3bet auctoá
taté er^lTam vtra j ita fit reí no oñmodo fo:mct fibí
bona cófdétíamqwft^ magis peritos confiiUierit oc. *
etta (i res aliter fe ¡pabet $ ipfe fenttt eecufatur. fecitij
cní qé potuitoeus auté ntl?il ímpolTibík requirit abj
boíc.ll5cc iUe.1Ham íbídé equiparar íllñ cafum ígnos |
rantie inuíncíbílúT oino ínuolú taríetq: Tcirc non p5f fj
Sd Ídem efí ZDonaldus in prologo fumme fue oicé&i
INongeneratur aliquod preiudicíumerga reritatiaif
fententtam cu ínter oiuerfas opiniones a magíftrisi í
apptobatis poctoribus fcriptis autenticíe annotatas
íllí opinionéquis amplectíf rque fibí rídetur magís
cófona ratíoní. Bnde ctíam Ibúbertus ín c;^ofittone
cóflitutionum ordinis pzedicatozú Pícítquia fructus
animará impedirifolet per nimia aufterítatéin coir
(iWstopíníoníb’.terreturení er bocboíes intanms
rt (abité negligátrídcirco relasida efi q»tu m fícrí po;
tcfiauflcritasiagendá cll benígne cáboíb’^ quiafic
melius trabunf ad faluté cá fentétíe mí tiozes teneni
Ibec Ibumbertus . <Et cócozdat bofüeñ quí Picit ertra
Pe cogn3.fpírítuaIi ín glo.fop ca. Sed vír.q» rbí fnnt
píuerfeopíníones et Píuerfa iurazfemperbúaníozcS
píerenda-úrationabílícz / imo et c(ioz.e?tra pe tranf.
ca.finall.Bbi rerortra<pbúauac(l partí maiozi flan
dum eft <1 faniozí.Bd ídem ell Builb. 6lo.Bap.pe fen
tentia {neceptí oíffiní tióís t excóícationís ca.miá.ti
5(n apícíbus íurís vbíPubítát etíl fapíétes ercufabí
Íís eflígnozatía. Bn íí alicisbona fidepartéillamtd
tlll elcgerítznó pebet fup boc ofcientía babere nímlí
fcmpuÍofam.5téídéBuílb.rbi fupzaín materia»
pecímís recitas puas opiniones Picit <r illapma of»
nío.f.g’ átiquas pccímas fíne petó in f eodís retineit
Xetttapats
pofTunt laFciraqttod ad Ijcredce tranfeant bepígntor
cft.-i id magis l^aéda . Jté reperi ín libzis veterib<*
> o:dinta noflrt pdtcato:i^ réfpóra plura q pata eíTe vidc
“■ tura ofjo aiber.co adbuc víuéterq fie fonlt. 5 tem Pt
dt ídé q> frater fimplet vcl dfibet !?omo cú faUite p5t
fe(i ín pfilfis quacutp opíníonévoluerít.Púmó alkui’^
magní poctoua opíníonérequa£.^déín fentétta alibi
, reperí ab co Píctus fo:c ín fcrípmra filere.Tp)3tct tgíí
f * í>pofitu 5 eje antíds fatis ta tl?eologís g» íurc perítíp.
• ^ Capitulum.£íí.p:obat ídem auctoutatíbus magís
modernozum poctomm.
•QSobaturídemfimílíter auctodtatíbus moders
no:u tbeologo? famofo?. TBam ad ídem Soffrí.
pe fon.qaodIíbet.íie.q.m . ^bí querít an confeflb: ta
neatur facere cófdemíam pe {«ccato pe quo e5fitens
non Tídemr Ipabcrc confcíentíá.€t Pídt ^ fi qaí e cós
fitena non babet confdentíam pe alíquo acta qué có::
feflbzopínaCcirepeccatñputa pcvítalicú'spe mnltk
tudíne benefídom a fimílíbus quldo cóft'tentis talía
opmío non pzoccdít er pzoternía fed eje ^babílí ratío
nen?ebet eum confclToz generalíter ín fojma ecciefie
abfoluere.m3ríme confelToj ozdínarí^ nífi eíTet pecca
tum tale q> certñ et manífeftum cfTet cómuníter íllud
peccatñ elTc neepe l?oc fint opiniones cotraríe queab
eedefia toIlerantur.Sed non fi fit manífefiam a quá*
do tírca boc funt fapíen tú opiniones contraríe : tune
4>ponerc oebet cófitcntí q» bene fiudeat Pe boc feipm
per iRudentes info:mare.q: talía contra l?oc PíeStur.
ZDadme tamen boc Pebet facere fi ípe confcITo: fit ib
lías opiníonis q> boc fit peccatum. Concczdat etía m
fnpándpali ©emar.claromótenfis ín replica contra
i5offTi.eadé.q.picés . ^ funt opiniones tter magnos
Wccntcs peccatum eft. 310 vero oícunt ^ non ;tiíc
^ebet fh talí cafu cófulere aliquos oe quo? indicio c5
fídít.! fecundu conruinm oifcretozñ facere et peccatú
reputare vel nó reputare, quo eni opiniones fuñí
ínter magnos lecclefia non ocíermínauít altera par
tem íeneat qaá voluerítonmodo íudícúim in t?oc res .
íideatpzopter nieta eom falté qnosrepntat peritos. '
5bidem tamen addít cetra fíof.^ non refert an com
f eíTo: íit oidinaríns vel non: oñmodo l?3bcat auctozis
tatem audíendí talcnl.^^3rí modo reipondet i^e-fe
p3l.fupcr.ü0.oi.>:v0.ad fímílé,q.o.Sí confeiToz nubí;
taret vtrum illud oe qno alíus nó peniter et eflet me*
tale/í irte fibi oíceret q oe confilío peritouim illnd fa
ceretoeqmbnsetvítaet confeíentía pzobabile elTet
^nonconfulerentnífibcnepoteflfeíllo indicio cons
fozmare-fecns antem elTet fi eflet certus oe oppofito.
¿nm pmiflis omíbns fatís concordare videE iüenrí.
t»e,gan.qóli.í.q.mi0.o.quedam funt peccata moztaí
lianon oiuinalege erpzefla. rediujctaeaquc erpzefla
fnnt ex induftria rationis ínueHigari poflunt. et taita
tenetur magisoiflinae vnusfeire q alíns fmgfona
rum códitionem i grada.t aliqna magis q alia f m g
ed expzeflTa magis appzopinquant ficnt eft ín artículo
rñ noticia ^uís nó fit omníñ feíre que, bozn funt mozs
talía rque non.qui3 oelicta quis inteÚígit. tamen ad
l?oc tenetur <}líbet Q’cumínoubiusvenerít.an alíqí
quod faciendueftmoztale fit. vtrequíratperitiozes:
sut oe ípo vt oe moztalí peniteat vt oe ipo locum l?3=
beatillud6rego.l^í3rúmentiúeft ibi culpa cojmos
fccre vbi culpa nó cfl.lbec l?éri.lFlec cótradícít fibi ibi
® emar,claro.quí cótra eíufdc magiftrí ibenrí . oícta
Tcplicauit.5sítur cófentíre videtur.<Cócozdaí Joljá»
Xerttapars
TIC6 t)t cambaco tam tn oc confolatíone tfjeologíelib.
jaiü'Cap.viii.g’tnquefltontbue be culpa etgratia^
in be confolatíone . 5n bubíjs boncnum virotum rita
aliís vtuendi bebet eflé regula. <E(l igítur refpíctendá
ad facta bonotum vírozu i bifcretoaim.t ñ plures ta-
les vel ínpluribus cafu talí ets occurrente fie / vel Ik
fe l^abere úiuentres aut eflimattóe tua íudícareertüc
ct tu f ^militer agere non fozmídes.Sicís fozte in con*
traríum . tales rtrí et fi bonam babent confcíentíam
nontamen fcicntíam babent círca illam materia vd
ccóuerfo/babet fdentií/ no tñ cófcientiá vel fi feírem
g» vtrúcp baberent fozte fie non facer ent. Sed refpon
deo guando non eft omníno certum pzobabíle tamen
eft/et mcdicumbubíum g> fímul fcíétíam babét 'ibos
nam confeíentía i ^ íta fe baberent fi cafus tales cis
occurrerenttamépzoercufatíonetua nouerís fatts
efle fí ftmilíter fecerís .ifl empe in mozalíbu s et círca
humanos actus non eftbcmonílratío rcquírend3.Sí
quis enim certam noticíam in buíufmodí requíreret
non mínus erraretq» fiínbcmonflratíuis fócntusbc
Bpologísaut argumentistopícísfiue pfuafionü^us
rbetoziciscótentus efTet-ibec íbí. 3d ídem eft^dam
fupcr.íífi.bí.ir. pzo enodatíone etíam fcrupulofarum
confcícntiaram claríusadbuc cum pzedictis concot^
dando bícit be crdenbercb.noftrí ozdinísboctoi
fatís antíquus eiemplíftcando ín materia comunica^
di fuper.iííi.bí.tttaminpztma lectura q» infeefida ftt
per fentcntí3s.ÉQ.ui inquit non baberet peccatu mot
tale tamécrederet fe babere . aut credít boc fozmíter
ita q» eft quiefcés ín illa opínione accedédo ad eucba*
rífti i peccat moztalíter . Si auté ^babiliter credit fe
tíTe in peccato moztali > fed nó firmiter nec acquiefcit
vt fi alícüí t»ore locutna eft et cogftat m peccaíH mo»
taltter.fed túcflatímrctratjttfcioidtíntra fenoefle
peccatú nio:íale.nó eñ verñ.T tñ nó fuffiíáenter poted
te retrai^ete quin fíbí occurrat.^tco 7 ín tali cafu be j
ne pót accederé tñ femp retraI?édo epiníoné fuá.quia 1
emt>e 9 nó epigít ab bofe ípoíübíle anópot fe retrabeif
re ergo pót bñ accederé tnfp retral?cdoopíníoné fiiáf
SimíUter idé oíctt in lectura fuá ^ma tn eréplíñcádol
be fractíone fílentd tn religiofo. fñe tnquít quí nó ac %
quiefett ín credulítate fuafed quafí tn quadam timi - '
ditate timet fe baberealiquod peccatum quo effícíaf
indignas ad receptioné eucl^ariñie . Sícut fi non ati
dat fímpliciter efíe moztale toqui i clauflro. fed timet
frequentía aliquo modo poteft efle mottalís etipfe
frequenter in clauftro locutus eft.t tamen non fimplt
cíter aedít l?oc efle moitalc fed timet : tali s non pec=
catímo etíldlíbet cS quodam timóte bebet accedere
adl?oc facramentú reputans femp f z eflTe índígnn fe
cta tñ otligétí 3 ©ífcufTione ín confeíentía fua.l?ec ibú
f ÉCapítuIam.Bff.oftendít ídem ratíoníbus.
YrStP modo ^batú eftauctotítatíb^ boctoáí ^nó
quodlíbet bubíñ facti fuffící t ad caufandS pecc 3 =
tum mouaIe.qu 3 ndo quid agitar íllo oubío fiante ne
quodlíbet bubiu5 iuris.múc quidé ^batur rationib^
¿tímcacelíard tractatu »c otractíb^. ni ín cafu becre
talís ertra be femer. ínquífitíone.S!í vroz ícípíatpCT
nouáifotmatíoncmbubitareanattíneat viro fuoin
gradupmbíbítío quo bubío (lite petat vír bebitñ qá
tac aget vro:.Si ení negatrell in perículo trifgreífio
ni 3 íniutle fpolíádo virum cotpozc in quod íus babeb
ti rcro attíneat viro fuo r cóccdattefl ínperícnto mot
talis luicurie . Siefpódet eni vbí fupta papa ^nuocen*
í Xetttapars
tia9,üí.^ Iifcítímpedímentuncc reddcreoebetncc
crigere: ctíam fi cKomuntcaretur, Si aát no fcit p:o
• certo fed crcdít elTe í mpedí tnentñ : tune ant confeiem
t tiam l^abet e.r credulttate p:obabiIt etbtfcreta . ^uts
non cttidentí ct manífeftattunc ocbítain poteft rcddc
re, fed non oebet cíígere ne ín adulterio vcl contra le
gem coniugii/vel cótra tudiciumeórdentíe cómittat
olfenfam . Hut confdentíam I73b5e); credulttate leui
ri vel temeraríartunc ad fui paflotisconftliúcórcientta
I ' talí erpulfa licite poteft erigerc et reddere.£t glo.fu
per verbo ^babili querit. Sed quid bices p:obabile¿
;Refpódet: puta quía vidit virg fuper cófanguineam
fiiani in loas fufpectis/ in l^ota fulpecta folú 015 fola
antematrimoniu.buiurmodí prefu^tiones ;noba=
bílem inducunt credulitaté / vel quia publico bicitur
ab oibus.'Hd l?oc facit be pjefumptionib^ trito.et ca.
litteras.Similé etia cafunt tangit ntagifter in.iiti.b.
tvift.et fanctus S^bo. ín queftioníbus íbtdé litteralis
bustvbi (ic bícíMS^uíd mulíer fadet/qvirú in aliena
térra bef unctu putat a alifi buritíquíd ínq> fadet be
reddendo bebítum fecudo viro . 3Kefpqndct magífter
ín tettu q> eccufatur fi careat obptobtío male rolun«
tatiB.Xl^o,ibi et pe.be ta-et pc.be pa-et albertus bí*
ftinguunt ptedfe ficut ín ptecedentí cafu Jnnocentíf.
€r quo opojtct q» non omne bubium vel fcrupulus
quircp líget fie q> non poftit quís facere contrarium.
Secundo probatur ptopofitum púndpale. Tacnas
tur ením cafus quí eft creberrimus <p bubiü fit apud
boctozes alíquos ci vna parte ^ aliquid bebeat agú
bicentibus alfts ín numero parí contrarium q> oppo*
fitum fierí bebeat. IHam boc ín facto fdfmatís cóten
dentium bcpapatu Tepe fíaít.lHun(}d tune fcrupulus
qaílíb€t mt t>ubíHm Fjabentem ligat ad caufandum
mottalepcccatúínemoboc aíTerttífed obediédum efl
Tt in oubío fuperioú sictfi cft.í íJbabif ca-ívít.-i ^b3=
ttt cft fupza ca.tj:.f Vertió adídc-THon plusnocetbo J
miní enare inartículofideí/dnóeft&eclarat^adbuc 11
ab eccRa <$ fit ar ticulue t»e ncceflitate credcdaszg’ no fi I
cerepolñt actas mozalis contra aliquod a^íle ppeí kí
trataszqui actas nó oícíE efle certas ex fcríptura aut B
tcterminatíone cccRe fit ínicítas-T^atet boc qaía L
fides efl tam ncceflária ficat morales vírtates íi non -
amplias . fed cóRat cómaniter.apud tbeologos q» in
materia fídei oñ poctozes fentiunt contraria Ucitum
cit ante oeterminationceccRc fepe tenere vnaj parte
vel altera fine jpericalo peccatirel fideítvt pj inabba
teJoacbinquitenebatcStrariam magiRro fcntétía
rom pzo quo cccfí3poRmoda5 &cterminauit.ertra Pe
fancta trinítate ca.Pánamus.Itlec tn Píctas foacbin
ói bcrcfim incidít/aat g fídiá. ^ptcr boc vt ibidc tam
gitarzqz Picta fuá omía fabiccit cozrectíoni eccRc cuí
obcdíre paratas erat fi aliter peterminaret ficut t Pe
terminauit.5sí£ aiímili licet vnam opinioné eti-a ín
alRs mozalibas tenere íujcta limitata fuperias t lími
tanda inferí^ vbi falté magis fapiétes fentiunt cótra
ríazet rbi quis paratas eR obedirc eceñe et feripture
Ii eí errozé erplanauerit. fíStuarto patet Ídem ín ma
teria ínfolubíliS : vt fi títíus iuret fe acceptarú Ber*
tam in veozem/(i pímú verba qd Pírcrit f uerít vertzj
ct nullomó accípíat R pícat falfum-Sunc Pícat Bers
ta bancfol i qrpofitionéztu nó accípíes me ín vrozenu
É^erííquíd aget '¡Títiusf Sí eninon accípíat pería
ros eRzqz Berta Picít vcrú.Ibectamc Rantrelínquen
dalogtco? ejcerdtil&^t condodendú eR etrpzedictia
i
' 'Xettíapars
oíbus pwbabílía certirado faflfiictt ín mowlibua vt
. tion erponat fe (Js perículotr t fkut oícSt ooct.oe cele
^ b:antc milTain/t íimtlíb^ vbi redritur ílatus ^atie
IR fuffidt pzobabílis cóiecmra: q: certítudo alia fine re
Ijr* uelatione no l?abemrp:outinmoi3lib’t>icít grillo.
[l! Samendñ elTe certitudmé ftgnralíter i groflTerq certí
tudo non remoúet ocm impn^babilitatc vel opinioné
, slteri'’ partí6:licet magia occlinet ad ida ^ ad alíam
t qá fulfícit. Berba fnnt pene g totü cácellard in tracta
tu&eotractibf’. «O'^uinto.náfmpbilofopljñ falfum
fepeeftapparéter^babilineq’ verá.d<l eftergo q'alí
qui ita flatímauditia argumentis credere volnnt qá
audiútraut oubitare vbi p:i‘^ no oubitant. IHon itac^
opo:tet femg terrerí quando alíqnía fentit velalíqní
tenét contraria vnF opinioni8:qne a fapientib'’ tnta
üidicamr etia fi nó tutio: apparet.iEt pmilTia pterea
Wiob'^capitulis fedtnr q> Ínter cótrarietatc opínionú
eligéa vnampartértacfecurf’efle vídef ínpfcía.T^íí=
mo dopinioqna feqtnrnóelíeuidéterotrafacráfcrí
pturam rf oetermínationé eccne.Secndo (i feíat per
fe vel palia cui credit^babiliter rationea cótrarias
foluere quaa videt/aut fi feíat eaa alíoa prudetes c5-
tmere/aut abú'cer e ; rt latina oocebíE* ínf ra.ca.mff.
£ertio (icótcntatnríncertítndíneciuilí vel mo»líí
vt ínfra t3ngemr.i:anarto fí mente l?ab 5 ^ oeter mí^
nationi eccííe i cafuiqno oeclaretur g eam velít acde=
feereret in materia que cft pteíudícíalía tac rcftítnerc
vel fatiffacere. inulto fí fibí pto talí opíníonc fozmat
pyjpoffe bonameonfeíentiam.
f C3pítulnm.ríía.pcr quincgconclnfíonee et palia
tnanifetlat que certítudo fufficít í mowli materia no
fe commíttendo pénenlo,
, í? üíf
I
Xertíapats
*g3<Sft3tp:ot«cl3ratíone Ipui^mattñe que certíttt
Aídinemmozalétangere ttignofcttur quaídatn có-
cluftones ponere iCanctWz. ^ i^uarum phma Ht ífta .
feubítans t>c altquo an fit pcccatum moitale i ftantc i
tito oubíoaser.8 tuncpeccat moztaltter et bifcrímini M
fe cómítttt/qaandooubiü ülud eft rebemés/aat ma^ 1
gis /aut eque falté ínductt mentem credere ^ eft mot f
tale tlltdtntftcut quod di IicitU 5 . Be íllo enim poteft P
tntellígí íllud eccle.ííj.íCo:t>urammalebabcbítínoí !f
Biflimor'iqutamatpericuláínillopcríbít. Sccusatt ♦
tem ell vbiplue íRclinaturquis. i iudícatq’ eíl licitó
^ illicitu m : $ui 0 non Ipabeat vfquequacp certitndi^
nem euidenté/aut fiíam-quianccboc requirítur :t»t
patebí í. ir Secada conclufío.'W oti omnie beliberans
egíí ef bcliberatione ficnt non oís ígnoans aut com
ténens agit eje ígnozantía/icel contéptí. l^oteftenim
aliquis ^gredi in actum pzimom moztuú acta belibe
rat quid agendum: non tamen eje oeliberationeaget
fed effrctti appctíttt/T mota p3(Tionís.©ícítar autem
8 liqui 0 agere ec aliqua caufa/quando ft non eíTet día
caufa ípe ab agendo ceffaret : accipiendo agere large ,
puut ad obmitterc ertéditur.lbanc conclufioncm po
fui ppter quofdam tímozateofcíétierd quido agunt
sd ertra vel loquuntur atíquid contra quod murmu
rat ínterio; ímagínatio/rel cogítatío: putant q> tune ;
femg erteriot actus pzocedat ex belibcrationc/ quod
non cft verum. ITS^cftia conclufio quiínter biucifo? !
opiniones poctotuj ííuctuat:(t vult aliqutd ín eadetn '
materia fecurc agere : bebet certas elTe íllud cíTc bo* ,
nummec virtuti contrariam. fed multum refert qua
certítudtne.faffiícít nempe certítudo mozalís qualcnt
notauimus/et fequentí capitadopi^beclarabtturrrf
Xertíapat:0
CpRn.]díí.
fdlícet reí non fít quis in peccato bu fatít quod ín co
cfl;aut falté peccatunó incurrttnoaúE temer ítatent
eíéplumimediatepatcbttoecelebMndo/cuitts ratto
r cft ; q: tota cll ec Dilígentía pzeparatíonís ejecufatto.
■ Cuarta igitor códufio ponltur 4) ejeemplo ín mas
; teria cómunicandí reí celebzandúvbí rcdrímr flattts
gratíei carentia peccatí mortalíe . ífonduíio ígí? cíl
tfta.Taon omnís fcrupulue/aut oubítatío oe peccato
1 moztali /necp oís índeuotío/aut oeonlinatto/ aut non
attétio ipedtunt be necellitate celebwntie bígnítatér
patj.qzcertítudo motalísbequa btcef qne fnffídtcó
patiturfecúradlUtioncquandáanímí/autbentatio
nem/antfnfpttíonem feu fcrupulosrq? f?omo noníit
fuffidenter bifpo(itus/ant q» impedimento lígat^íit.
f Quinta conclulto. 3d bígne celebzandum et abfcp
temeraria ptefumptíone 1 ímputabílitate ad nonum
peccatú non requíríf certítudo euídétle Tup celebran
tía bigní tatezfed fuflídt cer títudo motalis. pat; quia
tüc nuUue ^tñennep puras et iufl^ beberet celebrare
nec I70C polTet abfcp bíferímine (i eí non fieret reuelas
tío fpecíalís. ^bí bítít q> certítudo tripleje ell ín gene
re/rna fupcrnaturalís/altera naturalís/tertia moza
lía feu duílía. Certítudo fupematuralíe íta fe I? 3 bet
q* non fíat alíquem (íc affentire 1 fallú'i t?ec certítudo
bíuídítur . qz quedam efí euídentíe clare/et íntuítíue
ín patria beatozu3.alía euídentíe reuelate ínpzopbe;
tarum ílluOratíone.': alía efl folias adberentí e ín fpe
culo et enígmate que nó euídétíe ratíonía ínnítítur:
fedauctozítatíbíuíne qualé certítudíncmfidcsb3b5
etpzeftat ín cozdíb^ fi'delíum, Ibec rectítudo oíbua fis
delibua bum ín vía peregrínantur c 5 uenít.quoa tan*
tacertitudine nebS buodedmartículia ñdeidedtotí
fecrc fcrípturc necdTe efl crcderc acttiví’l^abitu etpB
títe velí0ícttc.3Iio(iiimbí‘^ ín ft'de ínftdelís c(l:qu4
certímdíné mártires adeo babucrant vt piíus reltns
qaerct vítam §> fidem.<Eft ení quelibs tríum fupnatu ^
raliutn certitudtnátaittarq’ e nuUá ptcntia etias &i.
uini labrolutá fallan: elTe poterit/aliodn nesaret
fcípm . q^o:ro naturalis certiwdo fe b 5 íta «y no fíat
É naturam alíqué talíter alTentire / í fallí alTentíédo:
quí pbílofopbí pofuerút nobís poflibílc ínpmtó pjtd I
pds í g fe notís:cogtiíti3 fc5 eje fola app:cbcfione tcr« 1
minora rt q> quodlibet cft vel no eñ ic.pofuerat etiaj I
ín pclulíonibí’&emóftratíuísra ín confequétía euídeti '
peductíe g talíapncípía/qucadmodú nícerút matbe: :
matícam fdam é(Te certílTtma. Certiwdo vero moa; I
lis feu duilís tagíf vna cü peedétí certítudie a pbílo< '
fopbo ínetbíc.fuopncípío cui‘^ fentcntíabee elirbífd
plínatíeftinvnaquatpre certíwdincqrere fuítaeri
gentil materíc.<Eque cnívídofus efl índt gfuadentí
qrere matbematicü/t moralé oemonaranternó erara
cófurgít certiwdo moralís er enídétía bemonaratio;
nísífed ep ^jbabílíb^ cóíecturís grolTis -i fi'gu ralibos ‘
magís ad vnS gtcm ^ ad alterara. Sícíf aut inbabite
q6 pluríb:’ i matíme fapíétib:’ apparet vera.¿r ante
babítísfedwr^ínbunranísagíbílib^que tanta ba
bent varíetatcbícéte 3ríao.et teae eicperíétía q’vífn ¡
magís q- arte coaarevídeanE.fuffícit ter tía certítudo !
qualísnófemgoésfcwpulosabíjcít fedfuffídtvtffl ¡
tíñateos vel fuperet eos fie operando /quafi no fine '
vt ciarías ofildctur ínfra C3.£via.Suaícít igif certí;
tudo talís quall ín materia mozalí cófueuím^^ cepete
re et capere q certítudo appellaE moralís fea ciaíl»
3d bañe itac^ certítudíné moralé fulfícít vt plarímí
Xetííapars
^ ]?omo eícplí gratis accedensad míflam fífajlTcrít
cófcientü fuá ficut fecilTet ^ magna re lucrandataut
incómodo grauí oeaitando.t ^ no fit fibí cófcíue poil
t?anc oifcuiTioné ?e peccato mottali cú propofiío non
peccandimoualiten^infupernonnofcat fealiquod
impedimentnm legitima per ercóicationé aut credu
litatem Ijabere, Cófentio ítacp in boc cum durando
iia.fentcntiara.O.üa.g’ talia <i fí elTet ín peccato motí
talí nefciéter/ nec oe co crpzelTam ageret cófelTioncm
repoztarctvnuertiuobua aut remítteretur fibí tale
peccatñrirtute facramentúqtvidetur facercqnodin
fe efl ad ei‘^ oeletionem , THon ení oeus requirít vitra
poiTe/aut fi'eret fibí biuínitue ílluftratio 7 recogniíío
fui peccati : quatinua per penítentiam illud pílueret
quéadmodñ multís contíngerc^batíflímum cft/ quí
in ínítío fui facerdotd ín rem emoatíonc redeut plus
rimozum i occultífli mozum peccato?. Símílem ínuc
níuntgratíam illi quinouiteradfrugem melíozís vt
te fe toto cozde pzeparant.
ÉE3pituíum.)cv.quíbuo víío quís ad talem certitud
dínem refere polTit oftendít.
H ^d ^eritttr ex quib'’Poctrín{s colUgítur taita
certítudo mozalief Sefpondetur íbídem q» pzín^
dpaliter exvno tríum modozum quozü vnus ;puenít
eralterí'’3ttctozitatc/aliter erjjpzia emdítione/ter=
tius et erperímétalí cófuetudíne.Sub pzimo víimnt
infipíenteset anímales. ^ubfecudo eficientes et ra
tíonales.Sub tertío perfcctí t fpirituales.Confonat
pbüofopbus tradés tres buiufmodi maneríes ad oo
ctrínam ínueníri.^ ii^tjart^ raodus addí poteilrídeí
Iic 3 ee gratis gratis oataqua ddam faciltter agenda
toncipuint'i fcrípturastvtSwsuftíntts/ íntellígunt.
(Stuüitñ aatc gcnus tiefperatS crt adt>octríní:4 neqf
socmpoíTunt/neíp oocentibueaflentíre volát. tales
funt oifcoU plus 5 multa eje bmtís que per Ijumani
©omanE índuílriátvt canes/e^/fímee/ aaucs alique. j
fiStuo ad púmu modü mulíi funt ({ p alies erudiun 1
tur recipictes ab cís mtelligétíam faipturarú/aut íi I
nequeútcredunt falté ©tcétibusiobediúttputa^ re ñ
Ugícminlhtuenda^pncipalieaufg fuit auctoútasl
r egiminis cut imffls obedientia pUaret ^ p:c>p:íe ra L
ttoní / que ín plurüj^ ©ubia valde eft ©ebílí s táncerta j
p2eu3lere.Similitcr Ipabj l?ec auctoñtas refpectu iu
ijíozú quotóUbet ad magiftros fea parenteszqm íudí
cíu 4 )pííerattoní 6 velnullúveltperfectn babét. Ibec
T^ptagoze febole feruabant.Síc íubct oñs ©icé6.5n
terroga patre tuú i ©icet tibí maiozes tuos et annuip
cíabfit tibt.}CDato:estteUige 4 multis crpientíls em
ditt funt ín agtbílib^ bumanis quozú tudícía !3rtllo.
tradit effe recipíenda tanq» ptiticípíaízpter multa vi
dí¡re.<Ettendítur boc ad eos 4 refpectu ©íuinotú pzo^
ptcrcófuetudinéerercitatosbabét fenfuszqualesil i
ín folitudíne fibí víuere fuflfiidunt. fl" i@^uo ad feém so ,
ctríne modü per qué fumítur ín agédís fufñcíést mo
ralis certitudozqueoúturerpma eruditióc talis ñus
tritur er facrc feripture Iludió er vita ©ebíta tbeoloj
gojuzeic ingenio eleuato. ítuitu íuridico/a er cofiders
tiene círcúllantíaru particulariú. <Ej: facre feripture i
tnq’fhidioqualefuadet fapiens eccle.i4©>)^ue tibí
pzeeipit ©eus bec cogita femg: i ín plurib^ operíbos
cius nc f uerís curiofus.femel el ín feripturis fuísUx
cutus cft ©cus / 1 idípm nó repetetrquoniá fufficiéter
erudiñt'icófulunt.tantumodo releganf puro fídelít
integro cotde/non obll«tte ^ maliuoíis a ínaeátli»
I
I
'Xcttíítpats
tcncb:ofioz índc nafcitur crrozís caKgo : vt ín bcretíí
ns líquct-i vicia fus e fcríprarfoefcndétib^ . 'SlutriC
I ©ificívitaoebitatbeoloso?. fiftautétbeolo^svir
f bon‘^ in facris littcris erodít". ficut etiá fm Cícerotté
OMto: oefcribitiir: vir bon‘^ ^icédí arte pcrims . Tflon
I qu idc oe tbeologi Dico eruditionc folias intcllectus/
! fed multomagis affect’zvt ca que per tbcologil intel
ligitztraducat per iugé ru minationé in affectúcooiis
1 1 opcris eteaitíonáqmtcn^ fapiétia fcám nomé fuá
fapida fit in bonis fuauítcr x íocudc ín malís trílíabís
liter 1 acerbetalioquín tales indar v:ie ferút lítteras
Mnatíonísfue.oantaduerfus femetípos eróte pto^
pzio íudidumpluf^ ínft'cíñt ercmplo vite q» índruút
verbo £)octrínc.<Er ingenio etiá nutrítur eleuato du^
dio íurídico. Si ením &e <íbus loquímur non ita ín fo
lisconditutioníbustoecretísmemonS fui Oebent fi
gerervtquozúdimos ed/quín eterceatintellectu ras
tionéíp cófulant et íbus ptínctpiís vel motalíb^ / vel
tbeologícís otígínantur buíufmodí códítutíoncs. qj
fie colludrabu tur lamine ptí mo? ptíncipíotu.q» fi vel
nolunt vel nequcúttacdit vel ílludratís . Hccogítét
ínfuper ptedantíam humane condítíonís q ad boceó
dita cdtvttotum feníibiiem mundñ quíaoeo ptogrec
diens continuo fit vílío: ín fuís parttVtquo a t»eo los
gindott^jut ín elemétís p 3 tet.t folie x lañe lumíe té.
Surfus per fenfuum portas íngredíens ímpzímendo
fpccíes fuas x (imulacbza per íntellectum agentem a
cotpoalíbusfantafmatíb^ fpirítualíter factís redu^
cantar ín pzímu púncípiU5 . Sed funt non cómedandí
quídam morales qrétes certítudíné quos et twctrína
nnllfi lumé ratíonís mouct ad adenfum cuíufcútp agí
bilis tantummodo eís fatís vídetur fi poterint bícere
boc fe ríptum elí.l?oc talísíwcto: ín feripturs fita fem
fit: t?oc alius úa pofuit.tales fimiles funt afpiciétib^
folutn fplendo:em folistnmonttbusveríoad foiem
&o:fo quos nullus fuffictt oígitus oliendcntís? attollci
re.qr oeoríum oculü mergere folítt futit/ vbí non afpy
cítur fol nifi círcuuolutus calígine. (Sft ení natura
Ci3:nedu5 fenfíbilís fed etia ícellígibilis.vt q-to lógi^
ab ozígineptotenditurreo fiatoebiliotcrafTio:/ etobJ
feurio:, lumen igitur verítatís ptefati recípiüt circü*
uolutu 5 velutt quadam humane tradítionis calígine
«£t íntuitu ín íuper nutríí íurídico. q: quando veníen
dú etl ad agíbíhu tractatíonczopoztet rurfum ín ínfe:
riota refpícienda befcendcre.alioquín fallerentur í(h
ed ptccedentes p cótraríu fi ptínapíomm lumé habe
rentzaoeo q’conclufionu víftoneaobmíttcrétteíéplo
Bllronímí cadentisin foueamoum ambulas refpídt
•llra.'^erfectue ígíf elTet quí cú iurífta fo:et theolos
0 U 6 quales fucriint pzímipocíozee ex quotufentétís
becretalee pecretate cópacte funt . •fli'oflremo nutrp
tur ctcircufpectionecírcuftantíarum partícularium
5nfiínitam ení PífRcultatem habet ncgociummoale
oum^fequí querítur quía no fuffiat íntelligerc quid
verú fít.etquíd rectu ficut cadit fub arte traderczfed
partículatascírcúllantíaoque varíabilesfunttnccp
fub arte neep fub Poctrína veníunt círcufpicerc neccf
fe eíí.Jgítur vídeant ctíam ín pámis ftatum rcípuWí
ce cum motibus eam regétíum vt fcílícj íurta focerí
mopfi confiilíum (intvirí potentes tí mentes peum.ín
^bus fít verttas íqui oderint auarícía. neqs fitapnd
eos perfonarú acceptío.nec ínconftantía ne^ cófílius
PcpMuatií.'Slíoquin non ejabít et eís iudicíú rectui»
^túcunc^ fuerit podulatu mfípzoutderet cjcalto pe*
t
J
Xerííapars
quí per ptieroe per tiques g baita 1 g ftemoucs erers
cuit fepe tudicia íuíla te . Beruqz infinita vni accidñt
co q» «rcuníiantie infinite tnfi'nitis modis variari pof
H funtniec per cófequens fub arte cadunt aut eruditio
Pne Mctri nalú^dcirco Pe eís obmittím'’ loquí . 7Ham
1 ;pptere3 mczalís certítudo fub vita re^la tradí non
I poteft q fufRciat ín omni cafu cófcíentiá a0étís redde
re fecurá fe no pelíquiíTe,dd er euétu rerñ folet perpéi
I di fepius.Jdeo etti pílítutí funt in figura tres cíuita
* tesrefugíí fidesrfpesrclparitasptinétespenítétíela?
uacrum t ímunítatis afilum quatinus pae pturbata
per caque fe fecílTe fotmidat confoletur a refo:
metur. Serba funtper totum CancellariJ.
íCapi.íví.foluít argumenta terrentía timidas con*
fclétíasapcdaratquó fpescu5l?umilít3tc í^abcrtpc
beatrtam quoad confdctíaoepzeterítísq’ t>efatari9
»0 élucet cepzctactís quó argumenta fcrupulofos
terrétia faciliter funt folubilia • iRamc^ quidam
eozum terrentur ep regula magíílrali que oícit g» Fa-
ciens contra Pubium incidir in peccatum fefim illud
ecde.iú'.sS.ui amatpcrículum períbit in tilo . quibus
rcfponfam efl per C3p.pí.ahf obffciunt biccntesXu
tíoz Via e(lelígenda.(íbas refponlUm eií ca.nid.1fion
enim opoztct femper tutiozeravtam elígcrc.quía Hat
aliam e(Te tutam que eligí poteft. Sutíozem enim vía
eligere eft confíiftznon pzeceptí. alias enim opozteret
muiros íngredi religiones facras . ín quibus tutí^ vi
uitur ^ ín feculo.TRon fie eft fed fícut oiuerfe víe ten-
dunt ín vná patria terrena quarñ qlibet tuta dfc et tú
vna tutioz aliaznc etia ad cíuítatc celcftis patrie mul^
tis vífs puenítur tutís qua? vna tutioz eft. alia fcént
illud pral.vniuerreviet>ominí miferícotdia tverítas
fed rcquírétíb’’ tcííamétti 5 cí^ x tefHmoma ci^aiíoa
terret ^bú augu.oícétis.Senc certú i oimítte íncer
tii.q5 ddc verá eft.fed q certttudo AiAkiat l?abttu; ed
pcedcti capítuIo.lHecauctoutas Susud-píataed oí g
cta oe quolibet oubio:fed foló be tUo. tn qó quie fe po •
nít quí fanus male vírít. i ü mortturus ín íftrmitatdl
pcnitétiam pzímo podulatan talis íjabeat vcram cóp*
trítíoné velnó/qué peccata bimtferunnnec tpepeccal
taoímtíilícvtdef'iqui vltra peccarenópotcd l?oc dlL
pubiü be tarde penítétte.i níl alíud vult Hugu.vt pq
tam Q magídrú in.iíá*bt.):r. vbi bíctá auctozitaté alie
gat.afumitur ejrquodá fermoneBugPdú bepeniten
tía cuius ínitíá ed penitéte6.vbt fíe be mozíturo btdt
^ue res funtzaut ígnofetf tibí aut nó ígnofeíf.^ l?o
rum tibí futurS nefdo.igítur teñe certú i bimítte í»
ccrtu 5 .aiíí pzo fe allegát fanctU 5 l?omá quí quomó
intellígcdus nt fatís bíctú ed ca.tí • aiú bea tú 6reg
edducút.bícentéineplkadaugudínú anglozúepífco
pum.©on3ru mentíú ed íbí agnofeere culpa: vbí non
ed.Sed ad íHud refpódet beatv El^o.jctíj.q.riá . artí. !
©icendñ ínquít q» ad bonítaté métís ptínet vt !?omo
ad indicie pfectioné tédat.et ideo in culpa reputat nó
fohi 5 fíbefíciat acómuniiudicia quod vera culpa efl:
fed etiá d bedeiat a iudicie perfectione qú quando<?
culpa nó ed.nó auté culpa bicit qd pzo culpa r ecogno^
fcít.quod ad proníe médacium pertinet.lbecílIe.£on
fiderant allegantes pzefataauctozitatem dd glo. fnc
verbo agnofeere bícat. 3d beclaratíonem eius verbi
vtnouímus bícítqd dli^ poted fe bícere peccatozé:
bum tamen no credat contraríú . <Et fi obíídtur tllad
2lugud.be verbí.apn tponítur.tJCá.q.ii.fiCum buniií
lítatis caufa mentiriszfi nó eras pcccatoz ante$ rw
I
^Certtapars
ffptlQ;CT.Í.
ticrís mentí endo effíccrís quod cuitares. ;Rcfpondct
gIo.ibidem ^ nó cótraríaí augu(I,6rcgo.q: in genes
repotcll quís fe oícere eíTe peccato:e5.qui3 nemo fíne
crimine r iuit.^tem aduertant quid glo. aliotñ t!?eo:
, logoaim nícat fueverbo agnofcerc fcilicet agnofcerc
ídeftfojmkJarcetéploJobqutrerebatur omnia ope
ra rua.^nde cancellartus fuper eadem auctozitatent
cit.agnorcere inq>n5 per alTenium fírmñ.l?oc enifíuls
wmpcriculofumígfiíeret. fed fíc&oleatipeniteatbo
mopofímodumzquafí veraciter in culpa tenereS.^
de eccle. v.bc jjpícíatu pctó:u.noli elTe fíne mctu.Cuj
igítur allegatur illud beatí Brego . ^ona? métiñeÁ
íbfculpam agnofcere -ic. Bídendü quatínus fíe agnos
fcaturculpazvtnóíndifcrete ímpedíatur operario ut
fta.<ctqzquíd3 muitu fcrupulofí funtbe reb^ agedís
aut nimittédís oe futuro : be qttíbus íam pnapalíter
plura ficta funt.3Ifí vero fcrupulofí ftint be actibus
pteritís.5dcírco be eífdé notat qui fupza q» dlíbctbe*
bet t poteft fe veracíter peccatozem eftímare. qz in !?o
mine buo funt.queda 5 que Ipabct bomo a fe videlicet
eflebe nullo.ígnozare bepluríbus. baberc infectiócs
omníú potenttarñ que ad peccatum funt pzone nímis
vulnera ínfuperarame.babtf^víciozáipeccata foztc
3ctu3lía.quia nullus fitanfufficíenter cótritus fít fu
per ei6,i an in agendis aut bimittendis plurímñ erra
nerínfímilia multa oefectuofa ií\nobís (ut . Slía fút
que babet bomo a beo fola 5 , viputa efícntiam anime
nobililTimá cñ futo potentfís.virtutes infufas ad mú:
ñus fideít fpei/ífacramento? caractere6.ímo imme
diate a beo plus ^ alia creatura babet cozpus «i bona
foaune.^pter pzíoza bona poteft et beber fe borno in
«adicio pfciétí e peccatoze tímerc/i veracíter accufare
t
non tamenñrmitercreáerer fentmtíare tíTfedtqd
ínfcell. Éíéplo apoííolí quíí>idí.í.t¡?i.í.Qenítocu5
peccstozee faluos facerc/quodi pdmus ego ñim . 5u
Íhí6 ení ín pdncipío accufato: eíl fut.quí6 gloiiabitur i
Ii)údumco:fcl?3berefquí30íterítínnocen3et tnm= i
dus ego fumíquienon conftítutusfub iudtdo oci ter 1
rlbilts úi confilífs fuper filies bomínumnotitrepida f
uent.i^íopterquodsftlíct'^Jo^ aií.^crcbaromia I
opera mea fcíens quta líon pards í>elmquentí.<gt íte ]
rum.rí roluerit mccum ccntcderc:non potero refpó;
derevnum pro miik,£mccfotmi3 eíl o:atío illa eccle
fia.1floníntres in ludido cum fer.tu.ic. ^teram. Sí
íniquitates obferuauerís oominemominc quís fufti:
nebít.pfal.lüumilis etiam pfa.3ít.!@mncs íuftíde no
llrequafipanus mcílruare.quis igitur íuílidaa fuas
velut gloíificabúdus oílentauerií peo plus q’pannú
confufionis fue mulier \nrof,^uem senil® non erter
ruerit a^l}olivcrbumsicentís,7Rit?íl miíÍ5i confeius
fum.fed in l?cc non iuflíft'catus fum . £:3uram reddp
dilTc fapicns videmr cum ait fapien.iic.Cogítationes
mo:faliú timide i incerte pzouidentie noftrc. <St IWe
re,j:vú.pmuu j eíl coz bomínts et ínfcrutabile. quís co
gnofeet illud¿<Ego ínquit sominus ferutans cozda et
pzobans renes. Scio etiam ínquit apoflolus Ko. ít.^
non habitat in mezbee eíl in carne mea bonum.'j^zei
terea conílítuat fe homo ín confpectu tremendí íudp
cíj oei fapíentíiTimí quí omnia vídet. potentilT ^mí'qoí
cuneta íuíle plcctenda nouít.ín vía tamen 4 >pter bo»
nítaténaturalc patris miferícozdínimí/íbícófdcnt^
fe quantú p3t ream accufetzíta vt tellís fíat t actoz se
peccatís fíngulis,clamct pcozdio?vodb^.5(le eíl edf
fíme tudejebó <| iuflo tuo íudtcio sánádus eíl . fie etü '
I
(
J
•Xettíapacs
£Í)íhi.)cvi.
ce rattonabilíb^ fcrupulus velut granS ad palca tm
tur.ventus i motíb’ aqua purütcaf marítima t teñe
b:a lucís fuga£pzerentiacu 5 tímozís fcrupulís icípit
múdarí pfcíétía. Bn ft't q> ata que eíu agitata eíi feruí
pulozú ímpulfíb'^/velut acus tacta tute inagnetíuc
foztítudínís per fpem siuíne miferícozdie deftere ílii
deat círca polum píuíni aueíiq . Spes ígíf t>c infinita
peí bonítate talé rea terroze oíuíni íudícu &eíeetu ert:
gatne nímís oeiícíaf timo:;; fcrupulíazfed Pe remídlío
necóft'datcredendo verbíspcí certíflimisdbus pícíS
per 3pGn.Sí nos ípos tudicaremus no vtíqj íudicarc
mur . 5n pfentí ení peregrínatíonís cicílío teíie.pfal.
apud Pñ m mífcrícozdía x copíofa apud eu redemptio
jgnofeat p terca ümíco fuo reus Pe quo lodmur x cS
obferuatíone pecalogí pe petís córcraí pterítís x ccr»
títudínalítcrcredatzcertitudínc qaácjrpzdTim'^ fel?9
bere bullas no fummí in térra pStiffcíszfed cí'' d ce
lovenítnofcpadpatres celeftépícerc Pocuít/Pímitte
nobís pebita nfa: ficut xnos Pimíttímu6xc.2Dat.ví.
^bí poft Pomínícá ozatíonem etíá ftatím fubiStrít.Sí
cniPímíferítís l?otbus peccata eozií Pímittet x vobís
j»tcr verter celcrtís pelleta vertra-Si auté non Pímife
ritís l7oibus: nec pater celcrtís verter Pímittet vobís
peccata vertra-íCertifíima Penícp non fcrupulofaratíí
one tcncrcpebet omnís t 7 omo víucns : q> fine gratia
peí plnatus crtct quapzoptcr l?amílíet fe I?omo q'tU 5
poterit/x fibí vílcfcat ac cóculcet ín cogítatione fua.d
nóbaberet dd Peo Pánantí rcfpondere ^íTct . etquíd
obiiccrc Pícentí . 3mícc no fació tibí íniuríam aed pe
quod tuuj ert/x vade . quid cft autem tuum nílí pccca
tum pefectusx mendatíum; quíaomnís homo mens
dajt,aít pfalmirta t S^alem tímozé laudabílis fcrupulí
babHífielcgíwr fanctus pater 3gaton: qui moáens
8 fratríb^ interrogar^ an tímeret/t an ín cperib’fuís
cóñdereti^eípóáit veritate necg tímeoncr^ cons
fido i n opertbue meis quouft^ venero ante tieu5 . qñi
alia funt indicia t>ei alia bomínú . (Et tamc qi mtferis i
cozdía fapeicaltat iudiciñ reí; fpem in fe omino ^105 i
potell actuet.Snntañtqnattno: meditatiócsvelnt ■
tetragonus firmiffimns per qnas fpes ín te erígitur. .
Tonina fcrípturafacre úiíTio vt fpcres.Slía&tuínej) |
míflionis (i fperes . ertia ímmenfcoeíbonítatísne •
vaq» befpercs in fnís mífcratíonibu6..í©,uart3 ^ptie
fragílítatís / ne fperes ín te vel ptoptfls víribus. St
fperes ineo/&eu6iubetímiIlei vitrafcríptnre facre
locís. Sic fperes cene erít mercestua magnanímis:
tefte apolloIo 4 oícíríídelis »eus femetipm negare
no po tcltlflc t)efperes.quí3 infinita eft bei míferícop
día 4 oícít petro XDattb.rvifl.THon »íco tibí bímíttts
re feptíes.fcdfeptuagics feptíes/id efl fecundú orna
catbolicos totíens quotiens peccarequís poteritin
l?ac vita . “We ctiam ín te fperes.quía lfoíeremíe.j:rí.
SÍDaledíctns bomo qní cófi'dit in bomine."! ponít car»
nem bmcbíum fuum et a bomino recedí t coi eius. (gt
ídem Kenedíctus vír qui fperat ín bomio.andí quid
be fe cófítetur Sugufiinus li.folílo . Sp^aba iuquít
aliquandoín virtutemeaquenon eratvíttus.acum :
fie voluí currerc : vbí magis credebá meftarc/ íbt ma^ !
giscecidí-factufí® fum magm retro ^ ante . ©icebí
cnimJboc facíanníllud perficíam-fiebatep nec boc ncc
tllud.quoniam be meis víribus cófidebam. IRuncaa
tem confítebo: bomíc rer pater celí et terre-quoníam
non ín foitítudine fuá robombítur vír vt non gloae»
tur ante te finita prefumptio omnis carnís.
>
L¡
Xertiapars cpRn^í^ií.
f£3pitulutn.cví}.qumt3m rcsalam&edarat: fcj vt
quis credat fapícnttbus i cípcrtis/acobedírc ©ebeac
fupcrtoíibus ín tmbiís.
a ^íntapieterca regula pndpalís vales ad sepa
nendú fcrupulofam ofdentiam efl obediétíe pu
'mtlisimicariomodístacttstnprecedentí capitulo:': ^
' oeljocettampatttítfupza.ie.ca.'ipartc.íí.ca.vú', Il3cc
nozmanecelTaria efl pdpue fímpliciozíbus quí ^p:ia
, adinuétíoneauífludto vel gratia fpecíali fe quietare
nequeSt. ©edudtl?octa auctoátate $ ratione : ímo
et^lo notabilí antefatus . Cácella. lectione.üít'. Itbd
fui&e vita anime, boc indt vnu genérale oam*’ oocu*
mentó crederc vídelíc 5 fpedaliter fapíentiozu % bono
rum indicio, a cótra comunes eozó fententias no leui
teriibimet fozmarefcrupulos anrios et timidos-fal*
loz fi nó iubet fapiens^uer.ió.bube óducil in Pño ejt
toto cozde tuoza ne innítaris pzudétie tuc.€t rurfus
ibidem.ierii.moli trlfgredi términos antiquos quo3
pofuerunt patres tuúlboc pdpue neccfláriú e(l apud
rdigiofos refpectu fuperiop fuozü. boc efl apud igna
ros Pinina? legum . dnetiá minozes tbeologíds
litterisíbuti/talé PebentreuerentiSfeniozib^ indb^
vitacó fciétía cócozdaueritzvt vir .ppter alias nouas
pfuafiones ^tócucB apparétesgtinarvn^ feraEcito
cótra peterminationes eozódé alTertio. ^irf^ quippe
qualé babent genítá er multis erperientifs longc ccr
tioz arte iudicaf /et operatur.q^ozro iudiciu rationis
ficut obtenebzatur aluminofa eius radiado piuerfis
vicíatur apparétfls / per ínterpoíitioné nubilofarunt
pafllonó a pzauo? affeemS etiam in litteratis. ^urta
fimilitudiné folis vift per nubeszfic per pauci inflru=
ctioné intellecP’in fciét^s pfertim Piuinis caufantur
i ííí.,4
nonnang' crro:es ín ets/qut fe fofos ^uottoní frades
re credíderunt OS rolút plus faperc g» fibí fatís erat.
adpzefensetíam índucamuseremplumoe medico
cuí‘^ cóftlífs alíquandoparerc oebemuS fubpcttapcc g
catimoztalisbumcrtranfgrcflionefaícófíl^/vel fd I
mos/relíibabilíter i vebementer fozmídamiismos fj
fnebuandos-iconfequenter tranfgrefluros legcoeí. f»
Tñarratpretcrea autentica ptedicaíozúbl’lioáa que I
ritas fratmm&ídtur.^bídécprefertvenerabiltsepi L
fcopus vlitioneníis ptcfafi ozdinis frater : quomodo "
ídam frater ptedictí cjdinís bcfanctus poli mozté tí ¡
fus efl a quodi víuente eiufdé ozdinís f ratre admodú *
faupuIofo.Cuncp fcrupulofus viuus ínter cetera be
fuá a befuncto quereret ofcíétíatrefpondií q vita ftin
ctusfaerat confule bífaetos/r acqutefce cís.Símile
reperímusferc in beati Bernar.legenda vbí bicítur
«Qiuod ínter beatí Bernar.bifcípulos erat quídl tan
tís ínqaíetatus fcrapubstvt ad celebzandñ nullo pa
, cto auderet 3ccederc.©í*;ít eí beat^ Bern.poíl^ ida
' pcrcepit vade frater / a ín fide mea cclebtes.obedíuít
bífrífñjlusret faupulusílle omía perpetuo bifcenit.
y Sed bí. alíquís fcrupulofus: vtínam míbí talís ciTet
pzelatus qualís cratbeatus Ber.flCrederem facilíter
ímpcrantí.TRuncvero bum fupcríotísmeí paruam
fapiétíam cófpído:non audeo meamcófdctíamífaí
luté fue fídei cófpícerc.Befpódet Cancellarí^.(Q.uíf<
quís q íta bícís/ct fapístcrras tbeítpis. non cni comí
fídí te a faluté mam ín manusbois. quía psudés aut
líttcratus plurímü ct beuotus: fed quta tibí fcámre
gularem ínftímtíoné picpofit*’ eíli pzelat^ . (Sluaobí
rem obedías fibí non vtbomíní : fed vt beo íabenti.
fi fatnen non contra beñ pzedpíat. ^ t fepe tanta erít
Xetít'apar0 €prm.xvu,
obcdtétta t«3 &eo placétíoi/tíbííg f ractuoíío! $to eíl
lile indisnio::i cuí ^ptcr Peü non refugíe fubaci.íC3
ueas ad ertrcmü nedü qaerí s fecurítatct nec tlli adí-
pifcarís/i ín grané ruaePfludícatíóis t pfunrptíonis
fouei . crpzefTe ponít beatue TBerúM. be pceptts
í íáfpéfa. vbí pící t. »í tatoperc cauéda funt fcandala
puulozú/ Q-tomagis pielatómzquoe fíbioeus equare
qttodámodo ín vtrocp otgnaE.i: fíbímct ípuíat/t illo?
rcuerentía t cont^tum fpedalíter cófíane cíe . iSLai
vos aadít meaudíttt d vos fpnít me fpnit.Sn no ba
mc$ í?ocípm regula nollra^Jbíbet vbí 3ít.{0bedicti3
quemaioz!b‘’oebeE«>cocrbíbeE. í^uáobzcqutcquíd ^
rice peí pccperit bomc/qucd no eft certum &ífplícere
í»eo:baud fecus acdpíédum eft oíno^ fíbí pzecíperet
bens (^ntd ení íntereíl vtrum per fe vcl p fuos míní
ftros fíue bomínea / fiue angelos botbus ínnotefcat
funm bcnepladtn beus.Scd botes ínquís fadle fallí
ín od volúntate be rebus Pubíis perdpíenda/ 1 p:ed
píéda fallere poflünt: fed quid boc refert tua quí con*
idus no csrpzefertí m cu teneas t>c fcrípturís.quía la
bía facerdotís cudodíüt fcíentta/t legó eíus er p:c res
quíruntzquia ángelus bomíní eterdtuum cft.Bequí
runtPirerím legem no qualem autentica illa fcripttt
ra tradiderít/vel manifcfta ratío pzobaucrit. bU'
tafmodí quíppe nec ptecepto: crpectandus/nec ptobí
bítc: aufcultandus eíl , fed quid íta latero aut obfcu*
rumefrecognofdturzvtín&ubtüvenírepcffit.vtrum
nam bcus fit/an aliter fotte velít / fi non se labüe cu*
ííodíentíbus fcícntía/tce ote angelí sñíerercítuá cer
tam rcddaf.3 quo senícppoííí’ oíuína cófüía redren <
tur:^ ab íUo cuí credita eíl &ífpéfatio m víleríotú beíf
Jpfum^inde qué^ seo babem^ tang» seu ín bis que
i íii)
apcTtc non funt contra tieam aadire t>ebemus.Snde
£Íapmñdus:qui ínter iuríltao (tríete valdevídet fuíf'
fe pfcíétíe ín lúa fnnima libro. ííj.oc fentétía peeptí/a
tHffínítíonís 1 ejrcómnnícatíonís fíe oícít^írtusfinc á
efícatí 3 preceptí e(t quía fubdítue tenetur oe necefll J
Oate ebedíre precepto preiatí fuúaliao peccat mortali V
ter.qr aríolus i idolatra oicitur.vbí tamé fi precípíaf r
alíqutd contra oeñrnullomodo eft obedíendñ. qr tnne 1
obedire oebet quis magís oeo g> bominíb^.Sí tamé 1|
Oubitat fiíbdíms/vtrum fit contra ocu vcl non íllud i
qd precípítur ocbj obedíre ; nífí effet tale quid ín <po
nullomodo elTet ercufabilís íj^orantta. puta ártico:
lus fideí/prcccpta vel ^rljíbítíonesvel generale flatu
tum eccne.3d ídem eft 6offri.ín fumma. et ad idé e(l
B^enrioe gaaciuodli. ví^.q.)cvi.oi.Sí eflet certum ^
preceptú fuperíoría efTet cótra oeú/ eíTet conténendó:
fed ín tuibío an ftt contra oeú precepto platí (landum
efiquod t (i eft contra oeú/^pter bonú obediétienon
peccat fubdítuer peccat tamé prelatus.mü.q.í.quíd
culpatur-tn fíne vbí pttlel?rc per auguftíní verba pro
batur q: fubdítus eteufatur (t obedít Ono quando oo>
bitat fubdítus an fttbellum íuftum vel íníuftum.
^ Capttulum.m0.oeducít fertamregulam et oocet
anímofe pugnare contra faupulosetqutd fit liberí
arbitrmmargumcntum/voluntas/ratío -i fimilia.
C^<Eirta.pínderegula ad euadédú ínordínatosfero
1 ® pulos cófeíentíe eít faupulo? anímofa abíectio i
cum fcíUcet funt leuesautfríuoli contra eficatíores
alioru ratíoncs/velcótra auctoñtaté prdatúrbinon |
eflquíc^Oetermínatum ab ecelefia / vel ín feripture
manífefte contenta: vt fupra ca.]eí.fatí s oictú efl.Ba> I
iét ad bouí ínoulinatotú fcrupulo? abiectíoité ea q>x {
%€ttíapat5 Cpfnumü.
^ícta funt p:ecedéti capitalo. Undc cancellartus tras
ctatu oe poUuti5e.2DíUe furgát apud altquos talee
fcrapulí more canú oblatrantes t lacerare minantes
ipos qui volüt iré p vía oeúqnoe cóuíncere t cópefce
re meli^ 9 per contéptum neqnius.tantñmodo (U có
t^tus ífle timorata % regulatus/nó abfcp {nenio alte
ríos pzefcrtim (aperioiis cófíliptalioquin timo: inot:
dínat^facít cafum: aut pcipitat íncófulta pínn^tio»
Sunt itacp nónullia plures cf foztís funt fantafíe qut
ptercafepe tre{Hdant timoze vbiíudicát nó elíe timé:
dumztales debh innítí pftiio fuperio^t 1 pzudentñ/et
cótra talé ípo? vacillatíoné andacter operarí / fíe ení
(Herú^ vincetur abíbiti:^.i^ui vero rénuuntaedere
fuperioit et {nudentú cóítliozad tales fcrupulos t>epo
nendos 1 ad agendum ptra eos/errant multipüciter.
Ibzimop arrogantíá a foperbtam pponendo iudicíñ
fuú <1 pzudétíam alio? indicio et cóniio.SCurfue tales
vije aut nnnq> oeuotíoné l^abebüt folidam nec pacem
cófeíentí e fne 3 talíb^^.ac pinde carebít locas ate fue
bofpíte illoz&eqno ^jpbeta t>ícít.5n pace fact^ efl los
cus eíus.<Et in tractatube rcgulis moz3lib^t>icit.(C3
ftliñ falubze ellfrequéter agereptra fcrupulos lenes
et tr epidos vitado eos ad alio? íudícíázquatín'’ ex c5
fuetudíne üat bomo robudus folidus et trandUuo irt
erercitío fpirituali. <gi:emplum in bomíñeatozibus x
funibuUrds.3d idé in tractatu fuo be ptractibns fie
bicit. '^zobabilís certítudo fuffícit ín mozalíb^ vt no
erponat fe ds pículo fícut bícutboctozes be celebzans
te míflam 1 fimilib^ vbi redritur ftatus gratíe:^ fufR
cít ad boc pzobabílís cóíectura . qz certítudo, alia (ine
reuelatione nó babel pzout ín motalíb^ bicit árido,
fumendam efíe certitudínem grolíe x ñguralíter; que
ccrtítudonó remouct invita piTteccmx>bzbüitati
Tel opíníonem alteri^ partís: lícet magis oeclínct ad
íftam g> ad altam qS fuifícít.ímo fcrupulofis et fo:mí
doloíts cófáctíi'sfcpeconfiUa efl in oppofímj alTidue i
agcrc:p:efcrttm ex imperto i confílío toctomm. If?cc J
ílTe.Sd ídem efl líber be eruditione religiofotú cuíus I
aucto: f uifTe videtar Bjúberbus 4 vocat fcrupulofos ■
pufillanímes ín l?ec verba. Sepe cania pufíllaní mita
tís eflcóplerio quSetiam augent cibi/ev dibus l?umo k
res melancolící generámr/ vel augetur etiam cr freí ■
qnenti actn tímendúanget etíá eam nimíü ieíunium
vel nímíe vígílíe/ vel nimia follícítndo ftudíí^velalte
ríus modí . ibabentx ante i?anc teptatíone vtíle efl vt
vífioné qua timo: ille íntrodncít no reputet confciem
tíam: et eoipo viftoné fufpectá l?abeat q? introducta
cfl 3 timóte et fuffícíentí beliberatíone eam eramínet
cü tímo:cenaucrít.Sícuí ením íraímpcdít anímune
pofTit cemere verumtíta et tímot.€t ín bis que intro
ducítpuftllanímitas magiscredat indicio alieno q
fuo.Cum verovífíonc per fe/vel per alíü errotem cfTe
oeptebenderíttaudacter contra tale timóte poflea po
gnct.Sícuí ením tímendotímídí: ítaaudíendoauda ¡
ces efficimur.Halet etíá vt ab bis fe cuflodiat quepo
fillanimítaté augent Ibec ení inflrumcta funt bcmoí ;
ijístídeo vtilís efloro.lbec ibí . ©ocet etiá ferupuloa !
bubíofos b^oncrc/í confílía fita tencre facra fcíptu i
ra <Eccriaflící.rí:£(.vbí bídt f3píen6.Sícut lotamento i
líneum coüigatum ín fundamento ediffetí nonbífTol
neturtfícctco: confirmatum íncogítatíoneconfilíí I
cogítatus f enfatí ín omní tepote vel metn non bcpa< I
uabítur.ficut palee ín ercelfís/et fementa fiue ípenfa
pofíta cótra fadé ventí non prnanebunefte % cot tino
dum tn cosí tattonc fíuití contra impeáimémm timo
ris non r efiílit.Sed qnta multís fcrupnlofís vídetur
tiffictle aut impcflifaíle q» fcrup-uíos teponmt refpe^
k ctu quctúdam ccntempttsm. ^dctrco opas eíí ríderc
quomodo !?oc elí pofiíbüc I?3bentí vfnm ratíonís ívo
umtatis/perfectum faltcm.^'j^tocui^’íntenecm no
tande funt oilfínitioncs líberi arbítrp impertí cüis bí
ctamíníe/ratíonís í volú tatis. <gft cní vt bicit cancel
lartus t>c regulia motalíbus ítbcru arbítríñ facultas
rationís ati® volútatís/potcns íperare ceterísvíríb^
co^ítiuís 'lafPectíuts/ímo róni.'zqñípvolñtatíaíce
terís refpectíb‘^.^mperíS líberi arbítrij cílbñium ra
tionts bíctantís alídd moms/t volútatís ejrequentís
íp m ín ínferíotcs víres/rel tan^ ínferiozee í íáoc obe
dientes, giíctamcautéronís erptimíE g verbíí íudica
tiuú/vel modií índícatíuutvt ^oc di f3cíódíum.eeecu
tío g ■!^bU 5 ipcratíuú: vt fac l?oc.£tetío eíl potería aíc
cosnttíua refpectu pclufíonü beducíbílifi ex pncípfís
libera, libera fefim alíquos cfientialítcr/fcám alíos fo
lá gtícip3tíuc,G5volütas e potétia aíe a*fectíua roña
lis:bec er cosnítione rónís p5t ccterís oCb'’equalíf fe
Ijabetib’ elícerc actusfuos imanétee.Sct^ aut ima=
nétesfunt velle i nollebelibcratíí: a act’ 4dé medías
fufpcfiu’^vrergímétatüi^.'fllota pterca regulá fupza
)niíí.cs. vídelíc 5 . 1 Hon oís beliberans agít ex belíbera
tí5e 'tc.Bcmcmotade funt etíá bíffinítíóes feíctíe/opi
nionís/CTedulítari?:': fímílíú pofíte fupza pmo capíb.
fCapitulum.rií.latiusbocetídemratíonibusquOí
modo fCTupulí funtabíícíendí.
«^í^eíntellectísísitur nomínum fignífícatíoíbus
Arfacile crít vídere quomodo quís poteftetbebet
lúpulos aut contépnerenon curando autbeponere
ratíocínando.'^ío qoo aducrtcdam cfl tdquod íiícít
^uiLpariricnria ín oe ñde a lesión pnncipio q fdliQ
Pe opcrattonib'^ intellectus folá credere bella Ijabet.
Cófñebcnditnus auté picu opinan ín eo qd efl crede^ I
re.¿redere e(l ení vc!?entéter opinan . Scire ante nó I
babel bcllú^tcrfirmitaté fulmfífpp¡?ífticS:qttod w
tamé lumínoritate fuá nó ti vincitur velut nébula ^
Piflblaitur.Cogitare aüt bella babere vídctur ^pter I
cogttationeoquetpiobifltme fetngeráuquodeaídó: L
tintrnua puríirnnñeílin cogitationíb^blafpbeniíe/li “
cuta cogitatíones múde v«:obtinen£.añ 4 *Co 9 .íí.
THonq» fuffícíentesfímus cogitare aliquideí nobia
quafi ex nobís fed fufficientia nf a a Peo eltTílec miró
$pm ení cogitare voluntarium elbideo bellú babet.
Saré auté nó e(lvoIuntariú:quia efl ín ele que per fe
nota funt.a marime ín piimis íptefltoníbus non eft in
poteftate arbitríl fcire vel non fcirc ^ptcr ptonmitaí
tem ípotum ad intellectú a vehemente íptefTioné eo?
q-uís alíquo modo fcíentia volutaría vídeaE vt rtude
r e/ínfpicere libios a querereia ideo laudabilia vel nó.
Sed obííceres ficutpiímapancípía íngerunt fui fcíé
tía a certítudtnéific piíma ¿babilia credulitaté. ergo
credcre nó eft volútarin in ipísificut ncc fcire ín ilKs.
JSefpódeturfpiobabílítas q>tac5cp fít nó ingerit cre^
dulitaté feuñdéeje necelTitate botbusíntelligétibus
et etercítatis : cñ ipí certí (int nóome qd vídetur elíc
verá/ verá elTeivel etíam fimile vero eflTc verá. Jdetn
aút ell ^babile quod veriñmíle et ídé qd vídef vero.
Sapíentum auté eft tam a veri fímílitudíne a^ibabi
lítate $ 3 ficto et falfo coIoie timerc fcmji^r a cauer6
51 lud tamen verá eft q» íUe 4 crcdít piíncípfis ff llogí .
(ttceoidinatísnecefiebabeta credereconcluñonLpo u
%tttiapm cpfin.xifu
fíta credulitítepncipíozá neccfñtite no abfolata/red
c5dítion3ta.^olátartñ tñfímplídter eft et Ube^deot
;pbabíli vt et (Js credat.vel non credat qm níbü adeo
r ^babtle eff q6 no l^abea t au t mfláanoné qna pollit vi
derífalfum,autfaItéqu3pofTítrídcrinoncrcdendu5
elTc ^pter perículñ errozís . Suffídt eni fapictt cave*
rítate app:el?édcre no potdl no ílbid a falfttate a non
i crrare3t<pnófaItí.qué3dmodiiíbeIl3tozicatn boflé
I fuperare nó poteít : fatíe efleíñnó fupetur ab ípo.et
nesodatoti cú Incrñ capere non pót fi oánnm cuitct.
<£t ncputco pijtlofopbantíb'’ lene oamnñ crcdulíta^
tía 1 opiníontB errozem.f?oc cní todo todífs cffiigere
£5tendnntznef«9fnpcrenf ab crrozíb*’. Tnepzo veríta
te qui querñt accípíant fállente ^^babílitate : aut pzo
veriíimílítudine mendadá. ¡ÍTlHotandú tarrien q> co-
gitarcfí nudü eibet folñ cogitare ínfozme eíl valde et
materfalezfi nó babet alfenííonem aut certítudíhem
BUtoiírenfionc.^nde necab tpa materia fupza quam
cadít q’túcun <5 faona fit aut malazvng'fozmaf aut be
nomí3tur:nc(p vn^ babet et ea laudé vel vítuperíus
Cogitare cnt.5>tudícp bozrtbílc et q’tucuncp oeteftaí
dum malñ (t nudú eflvt bidmusmon ed malum fícut
necvídere malu.maltt eft^tucuntprífus malu fitbg
modo rídere nudú fít a belectationc t aíTenfióe. 3Ko
qutn beud malue effet qui omnia fdt 3 Videt. Ibec ille
¿r quíbuspatct q» (Jo^teftc liberuarbitríúoptnío
nem aliqua vel ratíoné vel argumenta vel auctozítas
tem parulabacere cótcpnere nollefenttre/autfuum
actfi be crcdédo fufpcnderez': fcí m boc cófdentíí fuá
ínfozmarc.ad ídem eftZDattbeus becracouia lü).be
ratícnali bíuínozñ'opera j vbí ácbídt.lboc aromen*
tom non eíl bonñ.nerdo foluere bubtú quod drcab^
conclufionéccatrrít:ígítur»ebco bcea tnbitare.raf
tto eli.qui3 magna subía occurmnt circa códuftoncs
geometricc i ínfaliibíUter oemóílratas.J té ftmilicer
circa fidcicócluftoncs.^tem efl: materia táfacili? (Jn
fubtilitcr inueíligátibus occurrát in ea q vk aliquan
do aut nun^ fo:te plcne pofTunt folui.^ndc cociufio^ j
nibus ñdei vel rationi feuarguméto que ñdei cófona ■
funt aut rationi que euidens e(l et generaliter appm j
bata vel alus cófimilíb'^ mena índubitater ad¡?ereat j
qucufcp eque vel magis euidés aut fottís ratio occur '
r3t.q ettáante afl'enfu5 plene siu ^baf . <gt fi l?oc 4dc
facerétnó tam multi vacillaréttíedquta multirolunt
ftatím vacillare ^cíto cccurrit subiú vel argumenta
qé nefcíut foluerendeo multi errotib** implicaní icu
bíís 3C inft'rmaní ín ftde.et fe fcíolos putat qó peí'^ell
vel alus oílédút.Ibec iUe.ande intuemur quaii in Ih=
ce quales fint be quib'^ sicitur cccle.rir. qui facílc ere
dit leuís cft co:de et mínozabiE . Sed quid se illis quí
pzcpter&efectú tiaturalé aut accídentalem, melécolíe
yel maníe fcrupulos ceponerenon pnt.E)e qua infir:
mítatc naturalí sictumfuítfupm tractatu iílcca,iiíf
i.v.Scfpódetur ^ oeus ncmíncobligatad ípclTibile
feém beatü!?ieronf mú.<gt ín bis q no fubfunt libero
arbitrio f m pbílofopbú tierno laudandus efl nec vita
peridus.T per cófequés talilws nec m cremur nec oes
meremur.lRI Cácella-tractatu se pollutione.oe talí
busfimilíb^ (icsicít.Siicat ooctotes ali^ quíb'^ aflea
tío tp alíquádo nó ti meritoúus efl credere ficut velle
credere nec solerefenfualíter ce peccatís ficut velle
colere t nó poíTe.^ibat p pfaLd sicít. ^efideríu m paa
pcrumct3ndiuítpñ8.p:ep3r3tíonécotdis eozúaudú ,j
uit auris tua. ^eus in^t íudicat nos feém ruperioós i
Xetííapars
rattoníS3rbitria/voIunt3téeííudícíñ.atiórc6mc3q
nobis iríuitís3t£p cótra nítcnttbuspoztío fenfualíu-
ti3 tnferto: aduebít/et pzoductt . qualia funt volubílí
tas imastnationü, t fantafiartuStimulus itxfuB car^
nis illc crcbiofus aut víncentes v3cül3tíone3.']^:etc
rea tímida t íncertc funt cogitationes noilre filé age:
dís/i fup ei3 credendís/que noftris nequaq» fanfibus
3ttingímus/i c5limtlí3.©edpuínmr etboc multí e¡c
rm^Ucibus/bíltínguara nafdctas íntar aa qua poztío
anima fuparíotagitperfenfum/etaaquepottío infas
rio: patitur abfe^ fuper iczís afTanfu-barent iddrco ta
les Tapa alíus falubze cófilíum/qui nefdunt illud pzas
(tara fíbúiSiuzrc fie eñfcb mrbam carta paíltonum íl
muí irruanttu tumultuantá/et ricalítatem . Ibec illa.
fl'íCapítulum.tjK.feptímam regulamoaclaratvaicns
tcm ad bapoíitionam ferupuíotum par apj^kapam/oi
ius pzopziatatas pominturtt octuplaje boctrina fecun
dum aam bamr:quarumtras baclarantur.
^(gptima ex eodé poiíramo regula pw fcrupulozu
•© oepoiitione nacefTaria efl pceptoui 5 bífereta apis
kcpfatío feu interptatío val bcclaratío . <Equítas ení
bídtá^ancaF.vbifupta quamnomínat pbilofopbus
eppkef amtpponderat iurís rigo:í/\>t inquíut iurífpc
riti.<E<lautá aquitas tufliciapenfatí oíbus drcííflans
ttf s partícularib^ bulcoie mífericozdte téperata. IDoc
intellatit qui bmt.ípre entm legas cu^iunt vt tura re
ganf .<2t fapícs.1Hcli affe iuíhis nímts: alíoquin fum
ma tullida fumma intuHida ñ't. Smbul3ndU5 ant aft
ín rirtutu 5 ooctrina vía regiarvt nec llrícííus liíat bel
midatú neclatí’tg' ípe mádauarit.^uísifidepoinnt
umare alíquí aut maUcíe velamé líbartatistaut ecos
traín bafperationé cotrucremen tamen oíbus omí
tempo:e 'tlocoptedícandú alíerímus omnem vtritstí
tem . <Eft igítur kej^e virtutis cóíiderare nó nuda
piecepmm fcd círcunftantías omnes partículanter
ipmv£ftientes.Bndc pl?íIofopl?tts.v.ctl?í . iEpfkej'a |
exiñens ínterpietattualegñ/meliozeil^ íutticta lega S
Ii8.^tem fcém Ipanc vírtutem pteceptaoei et ecclefíe n
ac p:el3tcy feu iudícá benignitcr ínterptari pollum» ,•
Ibec valet íí ín contraria oícatar ^ eíus eñ legé íntcrs
ptctarí-cuíascíl códere,<Efto cní vtí>ídt5ol?3.6ecás ^
baco libto.ííífl.oe ofoIationetl?cologie/Q’ ín foto caá *
farum ínterptetatío nó futficiat/nifi que fíeret a pdn:
cipe: vel a Icgif l3toic.benc tamcn fulficít vírtas ep5«
befe ín foto confcíéííetnó folum círca ptecepta Ijuma
na/fedetíam círca pceptabiuína»! tantomagia círca
bíuínaquátobe^rattonabílíoteft magífcp benignua
^ quícñc^ alíus legíflato: . Snde fcént eundé per vír
tute epf kef e octuplicó ooctrínl pfcientíe fcrupulofe
ptoft'cttá coUígerc polTum^.T^tí ma eft q> ínter ouram
tbcnígnam círca Recepta fententíá : p:o benigna eft
potíus ceterís paribuo ínterptetatío f adenda/vt^r
SuílFjelmu capitulo.ri>‘i alioo fupta patuít.íCuí*’ ra^
tío efl,qz ptecepta beí non funt ad tollendú oém fpírú
tualem oulcedíné / qualío certe tollítur quando quís
nímís fcrupulofe pcepta ínterpzetaf -i tí mí de nimia.
Wá ficut tinca vcníméto/a vcrmia lígno ; íta triHída
virí nocet cotdí. jJucr,¡rtv.É0,6 «raíTianus láíic. ínftttu
tozút>c vído triflide loques fíe ejponit. Satis ínquít
cuídenter acjjptie vimnord buíusacpernidofivicí
fpíTÍtus bíuín’ crptcíRt . ^efKmentu eni efu tincará '
Bttactñ nullíus ptecd/ vel bonefHvfus poterít vlteri’
babere cóm erdum . jdemep lignu vermib’ craratá/ ;
nonadotnatñvelmedíocrísedíltcd/ftdadpbullioné
Xertiapars Cplin.í!n. f
ígnís merebítur tieputari.^taísíttir'raítna truc cda*
allímis trifticic morfibus peuo:af:tnutíU6 erit vélvc
(Mmcto íHo pótificalt/quod vnguenta fpíríUís fanctí
f* be celo ocfccdens/pjíus in barba aaron ; beinde ín o:i
fuam roIercTufcíperc fanctí ^auid vaticinio
fcóm illud. Sicut vngucntU 5 íncapitcquodbe.tc.qá
■ befeédit in otam veflímeti cius te. Sed nec ad limeta
ram t^Ii illíua fpirínialis ate® omatñ poterít ptínes
re/cnuís Tp>auUia arcbítect^ fapiés pofuit f údaméta
bicens.Bos ellís templñ bcí/t fpirítus bei habitat in
vobis . ^no circa chtift'’ ZDatt!;>et.tí.bícit cófolando
9enite ad me omnesquí onerati efho i ego rcficiam
vos.vbí bicit beatus B3j>larías . legísbifficnltatibus
labo:antes/et peccatt fecult ínuolutoe ad fe adnocat;
ipollmodú be ingo euangelfi fubdít . 5ug5 ení meu 5
fiiaue e(i.a onna meñ lene . f Secunda boctrína fecfi=
dum virtute epj’kepe éfl nec bcus/nec eedefía inte
dit per fuá peepta obligare ad vit {wlitbíle alicuú ^In
de fanems ^bo. fup.ííd-bí.tvii' . bícítptecepta iaris
pofítíuí no fe éttédunt vitra íntétíone pcipíétis/q efi
finís pceptí.bcc ant eíl cbarítas.^t púma.íf.q.rv.bí.
IHullus obligaf ad tpodlbile . Jfllud auté tpolTibíle ad
qb nulF obligaf /vídc£ febm vírtuté eppkepe ín lege
nona q eít pfecte libertatís ínterptandu 5 non folñ be
abfolute ípofTibíIúnec be eo ctía i>ut bíctí boctozís fo
nant verba /q6 vít ell po(Ttbíle.vtpotc nímíam babes
btfficultaté alias nó apparet quó íntellígi pofltt illud
cbaflíc5folatoañ.{0nus meS leue.quó enilcucbicífí
qb multú autnimíselibifficile. ^[Certia boctrína efl
■fflecbeusnec ecclefiaíntédit medíátíb^ fuís peeptís
aüqué obligare ad boeq» fit fatuus.í. taifa peepta lo
co T tempo» nó obliga t quélíbet vbí eo? obftraantía
w
Xertiapars
fozetrtdículofa/faltcmapud Sífcreto© tbonos riros
10»atctilluda fimilíoe votiscríiuiino piecepto &co
r eddcdis.ad ^ e oeo reddéda fi finí Ihtita vt Dicút oa
ctoícs omu tjitcr nuir^ oblígaf. auctonras di ad l?cc g
latc^nnocentü ínmrc3JngIo.fupca.nouíÉocfen.e¡c, f
>* eodé titulo C3.CÚ mediciitalís.Iib.r^. JSatío pót etíí
aíTignarfqzpceptaeccKe&anf e)ccl?arítateqd faltem
ptefupponcndú dlapfumendú. Sedqó ej:cl?arítate
ílatutñ ellnóoebetcótraclparítatem militare / vtatt
bc3tU3 ©er.li.&e pcep.i oifpen. ZDilitarét añt ptece; '
pta eccñe c5tr3,cl?3rit3té (í oblígarét ad fui obferuaa
tíamin cafíb'^ eaobferuado fatuúalíquem iudicarét
obfcruantem viri boni et oifcrcti ac ocridcrent.
Capi-xíl-refiduas quíncp boctrínae ocducít.
Sarta £>octrin3.á0tui vult abfolui a oebito aliot
vi.íuspcepíí faciatín materia eiufdénotabiWvb
tra &cbitu.bcc eni faciendo do fperarc oebet fírmíí fe
abfolutu foret a Pebito.íEjccplí grafía, tcneris ej:pze=
ceptís oicb"^ oñicia'! feíliuis a fuilibus operib^ abílP i
nere.Si auté plurib^oíebus incbdomada/aut etiáre
gulariter a f uílib'^racare operib^ cofueuílli/pfertím I
vacado oeo/t oiationib*^ intendo. «i cafu te cótingat in I
pie feíliuo quidam/aut ob nccdlitaté alidd oparb&ú
modo l?oc fine fcadalo notabílí fiattte ^ppter bec gra^
oari in ofcíctía no opoitct-T^atet I?oc in (imili. "ftara
fi dsalicui tener cf in.v.folídi6:et¿ moda nueria, a.
ccntu vel mille marcae líberalíf eioaretmundd talis
Pcberet benc fupponere q» pe .v. folidis alias iblucit:
dis dtatuSjdTet.^ cním peus in infi'nitu líberalion
clcmétíoz boibus . Sd idc fatis etpzefTe efl CaflTunus
colF.p9.coir.abbatís tbeonis.ca.díi.aín multis loaa ,
^bando $ teiunia x alia t^uiufmodi pzo loco.et tcpt»^ L
fl
^erítapar0
fmianda funt et mcderanda. cSuadragcftme m«^ít
Icge qui íuftus cft atig perfect U8 nó t€ncf : ncc en^üí
i;utue canonts fubíccttone contentue efí: qaem psofe
«oültsquiper totum annt fpadumt>cUc^‘e vel nc=
¿octfe fecularíbue tmplicantur ecdeftaru} pzincipes
ftatucrunt / vt l?ac legaU quadragefimali necelTitate
-<onftricti:l?í8 faltem oicbus bomino vacare cogerens
tur : ac bícrú vite fue quos totee quafi f ru ct'^ quofdi
fucrant votaturi vel Décimas Domino bedicarerjt.ffe
teram iufli quibue lee non e(í pofita qui fpiritualib^
offices non eeigoamillam.i.Decimam partem/fed to
tum vite fue tcm|WB ímpenduntquia liberi funt a De
dmarum leg3liumftincticne.5ddrco fíeos fuperae
niens l7onefta t fancta necellitatís coartau crit;a‘udét
(lationem ieiunfí abfe^ vlla Difeeptatione laeare. non
enim Decimarum ab eis edguitas mutuatur/ quicé»
fuá Domino fno fecum pariter obtuIeruntíqucdpKt«
fccto abfi^fummo fraudisreatu faceré tile nonpo*
terit / quinil^il voluntarte offerens Deo inercufabilts
ter foluere Décimas fuas legis ncceflitate cepelíí tur,
Jllud tamen verbum eCafíisni vidclicpt. ^uadrage^
fime lege qui íuftus atep perfectus cíl non tenetur fa*
neintelligcdum eflfíc. videlicét quianon tenetur ea
fecundum litteram adeo rigideet onerofe cbferuarc
quominus ipfam feeSdú virtutem eppkepe interpres
tari valeatipro loco fctl5 et temporerDñmodo non con
traintentionem legíflatods feruarepofíitet etíá mo
derare.'^er quod quidem non remcuetur quin qua*
túcnncptuíhisDelege cómuni feruareteneatur pie*
ttptaeccleficfane intcllecta fecundum intcntionem
pjecipiétis.<e r píemtfíia ígtf patet q? quís abfolui po
tefípw tempoze a paruo Debito , l^er l?oc quide ^ in
codcm genere notabílítcr facítvitra &cbítíím9]ettne
in cafa gao an illud paran fít an nó fit debita dubitaE
f tS-arnta doctrina 9 ín dabds bono? vita dcb 5 alija »
eiTe víuédi regula/^at tactum eft fupu ca.!evi. Batió *
cft.qt tales fecandü virtaté eppk^e pfami debét
bere recta iadiciú. fl" Sejta doctrina . 5n bis i? foto Bt|[|
fant mala.q: jjbibita maltas cjrcafat / vel in toto/ve^l
in tato cófaetado.tmo ín cafíb^ ex vi rationalís ofuej ¡
tudínís pfertím íi pferípta fit efi otra ias feríptú mnr»j
totíene faciendú.Bat{o díctí q: ficat cpj»kcf a efi moí '
deratíaa vel ínter ptatíaa legutfic t oftietado efi optí
malcgá.intcrp:c6fidepofitiuís legíbasfermo fiad
<Et ín de rita ate dícít <Cancell3ríue.í0is ler humana
vel pofitíaa p5t abrogarí /ín eo ^ nó neceíTarío ptte
pat cú naturalí a dínina-bec aút abrogatío fit p ofue
tudiné oppofítI.5urt3 qó dícüt íarífic a verá e(i q> có
fiietado efi óptima legas íntcrp:cs.nec vnq» dícenda
efi cotruptela ntfi vbí legé díaínl:3ut nataralé Icdere
cóuíncítar.iftam ficat c5fuetudodící£ altera natura
ficletcófaetadínalísqaafi letnaturalis babendadl
5^tt tn abrogatío eí^ ficut aliará cóíHtatíoná p etpfí
fam aut ínterpjetatíua rcuocatíonc factáab illo quí
códendí babait poteftatem. "fit dcnícp abrogatío can
fa manífeftedanofitatís filecíftaftiarcf.T^atentbíC
omia ex deferíptíone 'iconditioníbas legie bone . qm
bonefia cITc dcbet iafia /poffibilís iurta naturam t
fiictudínc pme loco tepotítp cóaeniés / nccefiaría vd^
Iís/‘zmanífefta:vtbabeturerdictís Mdo. ^rbísto
qutde confiar ó’ tem eraría efi 1 íníqufi velle oía decrt
ta fine ecclefiafiíca fiueríuílía/ad ometepas/adeém
genté'tpatría cictcndere. ©.uoniálerq ^vnotcpoie
uutlocotautpfonis efíetvtilis efietínalfieloco am
í Xecííapars
etperfonísír^oflíibílísautoinofa . ímo velle fie oía
, ftawtailabílire l?otníná efl ocUrantíú/et quafi conté
* denriú vt oppofite legco ftmnl obfcruétur.’^-ieterea
f pofttúefttnoecrctís o.íífi. g» legesínfiímStnr capto
• mulgantar.ffrmanftctt moúbus vtentíñ appzobané.
Jgitur per augmenta a ptrarío fenfa/ fi motib'^ vten
' tía nequa^ apptobanfúlle nulIS babét firmameutíú
1 íta popuF pabet maltü in fuá poteftatc oare robar
aut toUere pzefertím ab títío. tlS-uantú aút oe tépoze
: fit ncccfiariñ vt cófuetudo vim legie Ijabeat/vel arro
garc babeat legem . ©ící mus ínquí t vbí non efi tata
tum tépus 3 legíb'^ alfis oebet fien abrogatto pzout
fapiés iudicabit/núc tardíus/nác rítius iurta necefit
taris aut vtílitatts qualitatc.^erú tamen qz cófuetu
do efi altera naturazleges afioete i quaft iam tn natu
ra verfe; no oebent abfcp manífefia neceflítate vel vtt
lítate/ vel tollí vel mutarí, Séptima ooctrín3.it)o=
mo pót informare pfetentíam fu3m.oícttT|be.ee paL
fuper.íífi.oí.tvífi. ^ vbí bomo non peccat mottalí ter
nun^ íncurritfententtí ercómunícatóís turís.<Etc5
munícatio ení oebet efle ín eccRa ficut ouís oebet efle
ínouilízquod cfinecefiaríumadbonágregís lícetvú
dea tur nocíuum vni Otti.0í enf ouís mórbida efi: cus
remr fi poteft.fi nó poteft etpcllaf ne totus grctínft'í
cíaf rt fie vt ouile cbzífií fit fanú non mqzbídñ quando
vnaouís moztalí morbo labozatzmonítíoníb'’ monea
tur . Sí auté per contumadam appar eat ínfanabílís
plaga eius : tune ab ouilí abfieícnda efi/ne cótagíone
peftifera plurímos odat. Snde aptb.tCozín.v. <Ego
entbuíufinodi tradídí fatbaneinítcrítumcarnis rt
falúas fíat fpírítus eius fcílic 5 t alíou. St quo fedtur
^etcómunícatíonon nífi pro mozfaK peccato oebet
^ k iíí
(
Inítsirqi üle folus iudkio eccñe pfcídédus eíl/qtií ia
dicto oeí crediS ptecifus. Bnde cú fentétia iurís no fit
íniuíla polTet bomo ifozmare confóam ful q» vbi l?5 i
na peccat tnoztalítertníí^ incurrir fententil iurio qr Á
tniuria oici£ etTe no iure ñ't. IRon auté pebet Snde 1]
íuranafcun£:indc nafcí iniuriofa ercómunicatio. v5 fl
cu fit iniu ríofa CKomunicatío que fertur fine mortal l|
litideo n5 eli fcntctía iurís vbi no eíl mortale peccatú . j
^^tauaptcreaboctrínapótaddúquátradít 5ol?d Ü
nes oe camba, in libro oe culpa ct sratia.q.rv.circa fí T
nem matcrie tertie coclufíoni s, abí córra eos qui oi '
cunt eeoiuetudine teneri quélib; poli peccatú mozta
le etía cótritú cóúterí ante eucl^ariíhe fumptioné fie
bícít.Sí inquiteiretpeboccófuetudo etíasgeneraüa
% vim legis babés: tamenilla vím legis nó excedít in
obligandovcl in artando.tSt ideo in quocúc^ cafu pte
termittens faceret boc let íponít poíTct eteufari a í
pcccatorputa fi boc faceret fine cóteptu x per virtute !
cpikej^e : qua ratíone periculí alicuius cóíldcrari pót .
quandocp fierí cótra '^^ba legís fcóm q» pulebte seda
rat fanctuB Cbo.ú.q.Kvi.arti.ví.et.íl.íí.q-tít.arti.í.
5n codé cafu vel cófimílipofTet ptermittitalíscófue
rudo abfp pcccatorputa fietilpzetcrmíttcrcE abftp
cortteptu t per vírtuté cpíhcpe atiendo periculú anú
me ratione nimíe ínuolutíonis erronce cotifcíentíe.
9nde et be confuetudíne Ibollí.ca.i. circa fi nem oicít
íic.Seneraliter tibí trado vbícunep confuetudíne fer
nata anima períclítaretur nó valer . Ibec tooúi quod
potellfntelligí fimpliciter; velincaluquarctc. Ibec
5ob3rt.be cambaco.
f Capitulum.rcú'.ad fcíédumquomodopzccepta&b
nina Rumana lígentbüfiniuntur leges bíuinezet per ^
XeríiapatB <cprm.;:ríf. • * ^
nouetn conclufiofiesfit p:ecepto:um aIíquo:um ín<
|terp:etatio.
^-r<Sram vt fcropulofi per pzcccptn nonvltra ^ ne
ceñe fit fe artari putcnt . oc cífdctn quomodo lis
gent ^mmrquando vbi et qiialí ter notande fu tit p:í*
me oiffinúiones legum feu p:ccepto:ü.ÉC3ncelP.oein*
dc.ír.concIaítones etiifdem.<Bft igttur Icr multiplerr
quedam eterna fine p:ima:alta naturalía fjomiimrat
alia oüiina Ijorninurntalia púuataralia pofittuaralía
dutlís et tempotalia taita ciuílíe et fpíritualíd : alia
d?3ritatis.%exeniín genere eft recta ratíe ^acticat
fecunda qucm motus i operatíones rcrum ín fuos fi
nesooiínateregulantar. Belefttpa talís regulatio
ín quocücpXei: eterna feu puma eft beneplacttñ / fet»
voluntas fuptema oominí t>eí pzeíMtuentis rpbusa
fe condttÍG fines fuos t motus t operatíones ad illas.
3let naturalís l?omtnum eíi Dictamen degís ptacttcíí
quodnatuseftljaberequílibj bomo non impeditus
ín vfu ratíoní s/ncc sífpofitíonc cotpotis/ncc cr oifpo
fitíone vícíotum. íLex oímm^pzieeñmhominibus
et efí ler per oiuinam clementíam accepta ad regimé
plurímotumpzo ftnebeatitudínispuncípalíter oidi^
nata . “jj^timu m ponítur ad oifFeren tiam legis ptíiias
te.Sllíud ponítur ad Diíferenttam legis iudícta lis ín
antíqua lcge.2,ej: ptíuata eft per eíuinam reuelatio;
nem accepta ad regimen perlone'fíngularís vel pau=
co:um.<gíl auté&íuína reuelatío íllumínatío buma^
nenature ratíonalisad quambabédamvelmodum
babendí ipa t>e cómaní curfu ftbí índito non attíngit.
2,et humana ftue pofítiuaell lev per rationem er le=
ge naturalí ocducta ín confequétú's ;pb3failíbus ad ñ
nem ocbítfi humane crcatu re . Bicitur aute Rabile
K üii
qood plarünis t maríme fapícntíb’ apparet veram*
¿ejr cíuiUs a tépozalíe eft lee l?umana ad ftncm natus
ralcm fodalís vite betie regende ímedíate vel piínd /
paliterotdtnataper tllu 5 quí curlcómunitatísgertt i
ibífidenter^jmulgata. Sed lercíuílis et fptrimalís
eltkf bitmana ee púcíp^s creditís vel ratione notts
;pb3bilíteroeduct33d finé fugnaturalem ímedíate a *
pancípaliterozdinatatperülñvelíllosquí caramba
bent communitatis fuíficíenter pzomulgata. 5n bis ’
om&ttspzore^latenendumefliyomnís oblígatío '
fínaliter reduettur ad bictamen liberi arbítríf. oíuíní
fie volétís obligare creaturázqó oíctamé nobís innos |
tefdt vel ín lamine fidei a gratíe ínfufaru m/ vel ín la ;
minenaturalí fignato fuper nos.Bnde practica tadú j
cía ratíonis babemusaatg lamina fcientía? tam Di
uüiarfi ^butiana? eeouplicí lamine pzíozi emanan
tíam: aat poftremo g erperietíe maltíplícís lamino;
lum oocamétum per quod fit vt tam virt^* ^ are cer;
tías operentar.igfletíam bícadaertendü <y ín pzincí j
pije mozalibus fit ^celTus qaandocp a notiozíbue vt ;
quafi a j»fteríozíbus: vt ex pisque vtdemfín huma; j
na polítía alTargédo ad biainam legem . quandoíp fit ¡
econtra a pzíozi cófiderando eas legee q natara funt
notíozes qualís eli lee eterna. ^Ibíe pzemíllis efi b^í
conclafío pzim3.Solus oeas/a nallus alias abfip có-
mtíTionc eíus potell oírecte et per fe obligare alíqaé ,
boiem etiam fibí fubdítum abfcp eíus cófenfa libero ^
ad actas interíozes i latetes babédos. Solue quippe ¡
bcus poteft oe talíbus íadícar e.alij aatem non nifi ei i
cías mandato et reaelatíone fed tanta oe eeteríozíb^ ’
Wotanter vero oícítur oírecte t per fe/t abfeg confem .
fu libero.qaía índírecte et per accidene: vel ex confen J
Xeríiapacs erprm.^.
fu fubdití l?ocpotefl fícrí níftab mtmoá p:occdat.
f Secúda3dufio.^uonÍ4 raticnabxlc eft: vtnullus
I bonxo aliqutd p:ecípíat/mfí ílUid &e quo poteft asno=
fccrciudiciaUterfcémmcdmn fuainfo:ofuo.5dnri
co finís ct íntentío Icgíflatom non cadunt fub obliga
tíonc fubdíto:S:fed tantumodo opcraííones ettcrios
res precepto?. <Et ita tices botas aut ícíunans ín pee
cato mortali aut íntcntícne finíflrarvel abfcp íntétíos
ne.abfoIutt fe a precepto eccKe/fed non apud ten.^e
negligentíaautem puerfaepíntentíone fepius exea-
fatur. ^Xenia cócluíio.^ífpéfatío prelatorS que eft
íurís cómunis quedam relajeatío feu mítigatío locu5
babet pcípue círca ptículares cafus etpfonasfínguí
larcsrqm aliqua flatuta funt 4) cómunítate que buíc
perfone reí íllí a ín iílo cafu vel ín illo nó íta cógrue tí
nofeuntur. f íS-uarta concIufio.Confentíre cenfendí
funt fuperíores faltem ínterpretattue iabolitíonem
legu fuá? pofítíuarúrquando paflitn eas tíu no obfer
uarí fciunt aut feire poíTunt/ct nec verbo nec facto re
clamant.fr Quinta conclufio.2.et non ínílítuitur ní=
fi tu .pmulgatur/necB vigoré babetnífi cu5moríbu~
vtcntium approbatur.i boc fi fit ler puré pofitíua ad
populí regímen.fecuste tíuínaattpnaturali tícere
tur contra quas non efi preferíptío vel ad oppofltu c 5
fuetudo fed tantú corruptela, Sexta cóclufio.^n oí
lege^túcuntp pofitíua beneifiítuta aliquídcflte íu
renaturalit tiuínovt q’cjrpedít bofes legíbusregu
larí q> quí poteftatí refiftít teí ordínatíoní refiíHt -t ft;
miles . fT Séptima cóclufio.^ífccmerc íus tíuínum
inaturale a pofitíuís ficut efttíffídle: íta maríme ne
cefiaríu efl i vtíle ín omi toctrína morali x política ct
boc fieri pfectc nequit abfqs facra fapíétíarque Icgíb’
XetttapatB fcmm.
etcmís ínnitíE atcg f undatur «ic. i0ct3ua conelufio.
ücccftalhd piclati rcfpectu pcepto? Omino? -i regule
euangelice nullomó condítozea funt fed oútarat quí'
dam ínterfKCtatoies/erpofttoies/pconea ooctozeícg.
^■tflona condurío.^nterpietatío x ümítatío vel erpp
fitío pzelatozú in lege omina ^díu pzelatí non cpgnoí
fcStur abutí fiza potcflatezfufcipíenda cft rcuerenter
tang» Ies oei . Sbuterení auté fi manifclle iponercnt
oneranimísgrauia ceruícib^populí cl?zífti3ní:vt(i
ad felUnandumquotidiével ad datura qualia l^abct I
reí giolt omnes padínt rcllríngere quererent.
f fifapítuIum.ssíd.occl3rat pctózam moztaliú et vp
níaliam oifFcrentiam t oiflFínítíonem et jppzietatem.
IRpínde quía tímozate cófcíentie feíre vcllent ín
«*:: quolibet cafií vbí eiTct peccatñ moztale et vbí ve
nialc vel nulln.^dctrco cjd oc boc fentíédum (ít refiat
ocdarandum. Úbínotanduj fm fanctñ Kbomamet
alíos drca oí, ssüd. fc6í.^omne peccatñ cft oeuíatío
abalíqiza lege ñaturali vel oinínavel quacunc^alia
lege recte pofita . ¿tqz oís Ies babet vím cóactionis
per peni, aííodn fradra ferrentur leges fi eas líccret
¡pune trlfgredizídeo fcdm vniquiqj Icgem illudpecs
catñoídf moztale/qñpena moztís olnatur. teníale
veto quod leuíozí pena puniC. Un Sugudinus omcf,
vfi. fupcr 5of?3n . oídt q> crimen ed quod oamnatio;
nem meretur . lícet autc pzopzíc mozs fít pzíuatto vb
tecozpozaltsrtamen ádquandí fimílítudínépzíuarí
finalíter oiuína vifione et tncurrere penam gebenne
mozsoidtur ficutet ípa vífio vita oíciturper cbzidS
^oban.svfi.fóec edínquít vita eterna vt cognofeant
te.vnurquífcg ením oícít vítam fuam confidere ín eo
in qup oelectatar ; ideo ^pter fu m mam oelcetatíonE L
Xertiapars cprh*.wá£f. < • ^
<jae ell ín Tíftonebc3ta.ín ípa bítítur vita noUra cort*^
fiftere/et ín eias p:üJ3tione cum affitctíonc gef?cnnc
nto:s.0ic igitur quo ad tl?eo¡ogos quo:á ell conñdef
rare humana opera quatinus re^létur lege oiuina
peccatummoitaleoiáturquo quía meretnr h^nc pe
nam.0unt auté quedam peccata moztalia ex genere
acms:queda venialia ex genere actúa votando gen^
actué ratíoné quá fo:tí£ actúa ex materiavel obiccfo.
fie veníale oifKnguitur c5 tra mottale iucta oiihn'
ctíoné materíe ín qua peccatur boc modotquía pecca
tum eíl quedam ínñrmítas aíe . <st ideo fícu t ín mo:=
bíemotbusiUe oícitur moztalíaqui tnfalltbilíter ín=
ducit ptíuatíoné vite cotpo:ali8.@ic ín peccatía íllud
bícítur moztalequod inducir ptiuatíonc ptíncípi/ fpí
rítualía vite.Beniale autem oicítur íllud quod tale 3 ;
ptiuatíonem non índucít. ‘^tíncipíum autem quo vi
uímue fpírítualíter eftd?aritae per quam homo otdí
natur henead oeumetadpzocimumetad feípm: et
ideo illud eftpcccatuj mottale ex genere fuoquod rc^
pugnar ptlcctíoni bei ^tímí aut fui. ^et vt facere có=
tra fpem/ftdem/a charítate/periuríum cómíttere ct
fimílía quo ad tempua/t alia facra q pteciptanE ín pti
miatríb’ mandarte oecalogíT^jojrimí ficutbehono
re parentü/bomícídio/mecbía'furto /ct falfo teflímo
nío/a rímíliü q funt ptra ^rtmñ. Sui vero ín actíbus
ínterioáb’ 4c5ptc!?endunf in vltímíaonob^ manda
tí e.f.n5 concupifcea r em ^cími mi au t wotc te. Ifc>ec
enÍT rimíliaperucrtut bebitfi oidínc fubiectioníaad
beum ct fedua humane focíctatíe ad pmrímum: p:o
pter quod et genere Tuo funt mottalia peccata.quan«
do vero voluntaa peccantia fertur in íllud quod in Te
quidéconrtnetquanda inotdinationem; et taménon
cótraríatur Mlectfcní t>eiaüt ^mí tiec tolltí o:dtné
oebí te fubíectionis adoeñnecfedua humane fodeta
tis ad ^jeímñ:(icut verbñ ociofum tifus fugfluus a fi
tntlíattalíaoicútur veníalía ej genere. Sd hoc vídeí
accedere í>íau Eid?.»c fancto vtct.Ii.oe oifferétia pee
cati mottalisa venialis vbi oidt. XDoztalc peccatum
cft qó a quouis nonpót cómitti finegradi cotraptióc
fuufine graui leftone .pidmi >1 fíne magno ^teptu oei
iCetera vero oía videntur mihivenialiatfuper quo oi
cit 3 urcoIus quodli.fí.q.yv.<g)c iftovidetur polTe acci
pi cp moztale efí inozdinatiográdie valde t ac per hoc
q» oppofíta otdinatíói no parné f5 magne t necefiárie
ad finé confequendú. veniale auté oeoniinatio leuis t
parua efí.et per hoc oppofíta onfínationi vtifí fíne c 5
grue vel accómode: no antead attingendñ fincm ne<
ce(rarie.ad idé videf efle fanetns gTho-fnmma c 3 tra
gentiles li.í^.ca.mü.fícz>icés . T^eccatnr mottaliter
qñ totaliter intétio métie abrñpítur ab ordine ad oeü
qni efl vUimns finis bono:u5 , jn eo enim qni peccat
mottaliter oíno anertiE intétio volñtatis a fine vltío.
Jn illo auté quí peccat venialiter manet intétio cons
uerfaad finé fedaliqualiter impedítur er boc plus
eebitoínberetrbisquc funtad fíné.lf?ccEbo.<Et ibi
eje intentione conafur tradere oifferentil peccati mot
talís a veniali. ^fferñt igítur mottalia peccata 3 ve^
nialibus fímilítudine multotfi actuó alíotu befectuo
fotñ videlicet fícut cómeftio dbi mottifer i a non mor:
tíferorficut vuln'’ letale'iincurabile p naturia curas
bilí p natura, fícut infirmitas certitudinaliter mozté
inducens ab infirmitate vitl no ptíuate : fed fanitaté
Xno parte adímente. fícut ofiénfa p qua dsab altqua ,
cütitate perpetuo ejeílio et carcerí oinatur aut motte ;
'2Cettíapat0 <‘7
picctí tur 9b olfcnfa que tcpotaíej pena mcretur lícut
actus quo omne lumen oculíe rubtrat?t£.ab actu quo
oculi per medíú fubtíle lumé intuentur.ficut ínfectío
radíete arborísalícuí^ a lefionc ramufculíalícuí*’ ín
eadé arbote.T ficut curfo: ín vía vades ín cótraríü ten
mino ad qué ad eumquí verfus termínS adquem va^
dít daudus flans velpaulífper a vía beuíans.
Capt.míd.q' perpeccatuj mottalecljarítasperdíí
tUM q> feíre non potíumus femp vbí fit peccatú mon
taleúmo $ perículofum fit íllud Oílfiníte ofiendít,
£1 3f ptemíffis'ipK) com latiou manífeftatíone poí
'^nftur cóclunones.f T0iáa cóclufiolyabíp’ cbarí*
tatís eft vita aníme-patetper auguftínuj. íííí.í>e tríí
nítate ca.í j;.t>ícentem.Xl?ozs fpírítus efi a beo beferí.
mozsauté cotpozís afpírítubeferí.’Wec ítellígasbeú
fepararí ab ata 3bfolute.éft ení m aíiqualís ptefentía
beí anime ípí ettam peccatrící.fed non fecunda illum
eífectum beí fpirítualem per qué bcus anímam víuíff
cat.talís aüt cffectus eficbarítas.qz nullus efectúe fi
necbarítate valet vt bícif.í.íro:íntb.!eía.Sep9r9tur
autem beus cB effcctú talem fui (ubtrabít. Secada
conclufio . TRullus actué be genere mo:is ín babentc
vfnm ratíonfs efi fimplícíf er índífferens/ netp quo ad
bonf taté mozístnec quo ad merítú vel bcmcrf tú/falté
boní tépozalíe-fatis^tet g fanctñ tbo.pííma .í(.q.ie.
5deo d mínima ncglígít 'paulatí m becídít / 1 ín maío
ra fnolabíf .THam veníale peccatú -i finó perí mít be g
fe vítam gratíe/q eú vita ptímaúnfírmattamé opera
tíoné eíus /que elí vita aníme fecunda-t ad moztem fi
multíplicetarbifpqnít.retard3tcp a^fectu merítí /et
ab acceleratione vi fíonfe bcí.^n vía ením beí non pzo
grediregredí cíLCS^crtíocóclufio. &ensvit4abab
• >-
non fubtrabít ntfí anima |Kins vnl befcrat^ibaf po*
;3ugufttnü in oe vera i faifa penítentí a : oícenté ante
fincm.S>cu6£ñíncipítfcmclbencf3cercnifi&clínqre
mus enm etufde benefíctñ/ quod omino noib'ú dl/cñ
pno:(itinfpirando:cogimr ccnecdlitate ínfle mtfert
co:die neminépofTe pzius reitnqre. IRó enim fui efl re
liHquer,e nifí relínquenté fe . Jtcm ín oe natura tgra
tía. ©ens non ocferít nífioeferamr/ vt píe inflec^ vi^
uatur,<Btxíii. be cí.£ieí.ca.td.Siíquando anima befe
rítnr a vita f ua/que íHí bens eñ/nen beferta efl vt bCí
fereret:redvtbeferefbereruít.ad malúením pzíotefl
volatas eíns.ad bonú vero pzío: efl voluntas creatos
rís.^ «^arta conclufío.^licet ín multís feíre teneaf
quís vbí cómíttíf petm mottale: nullus tñ tenef feíre
nec feíre potcflfpeeialíter ín cHjus bílficultatíbits/an
íbí'fít peecatú tale-T^tí ma pare patet et pzíma parte
ca.ííd<t.v.alías ením ignozans ígnozabítur . Secñda
pars patet be multís materas : vbí boetozes cótraria
opínátur.|llIudetí5 fentírc vídetur auguflinus.rrí.
be ct.beí ca.vltí.bícé8. éSIuís ííle fit modus.'i que fínt
ipapeecata queítaímpedínnt peruentionem adre^
. ^um beízvt tamé fanetozumamíeozñ meritís ímpe^
trent índulgentía biffíeíllímum efl ínueníre períeulo^
fifTimum efl bíffínire.iggo certe vfcp adboc tépus arj
índe fatageré ád eozS infatagínem puenírenó potui:
foztaflis 1 íiptcrea latétzncfludíá ^fícíendiadoí^
uéda pcceata pígrefcat . qm fi feíretur que vel qualia
fintbelícta^quíb^etílEmanétíbas nec^nectu vú
te melíozfs afliimptís intereefllo fít inquirida faneto
rfiarpcrádazeísfceura feobuolucretbumarta fegní*
cía nec euoluí talíbus ímplícamcntíszvIlíHS vírtutís
e;rpedítióe curaret.^ i^uínta cóclufio.^aIde perica^
\
’2rettt‘apar0 lí”?
lorumefl&iffimrcaUquidcnc peccatam mo:talc nííí
poc cóftet multu cuidétcr.'i^atet l?ocpcr p^fatí Mu
guftint 3Ucto!it3té.Tbi t>tcít.^iffíciUimú eñ inuenire
periculorifTímá eñ píf iníre. Hñ fctús tl 70 .(^odlt.rtd>
q.j:v.&idt. tBisqueñío m qua pe petó mo:taU queríH
nift ejrpzefíe neritas babea? pículofe Petermí3?.q: crs
rot quo non credi? efle peccatú mo:tale quod peccatú
moítale eñ cófeíentiam non orcufat a toto:fcd fozte a
íanto.qnodíntellíseívt capítulo fci5opíctúcll,tt p.í.
C3.üv)*a.v.<£rro:veroquo crcdimrcfTcmoztalcquod
moualenon eftzconfcíentíam Itgat ad peccatam moz
tale. 'Jp>:ccípuc vero gtculofum eñ vbí verítas eli am
bigua.Snde íCácellaríuspe vita anime pícít. i^octrí
na falubus p:o Poctotibus tbeologíe elhvt no (ínt fa=
ciles aflerere actíóés alíquas aut omíflíones enfe pec^
cata moztalía ptefertím fub verbo vníuerfalí z ct puin
pzedicandum erít ad poputum.9 lítteráto ínquít i eic
perto viro accepí pernícíofum cfTe ín omni arte vel pó
ctrína aflertionem audacem a ertremam maicíme vbi
obferuatio c5munísomíttiturobaíatc5.5t3cp pebet
quílíbetnun^ obliuífdq'inccrtaeft fcíentianoñrar
íta vt ídem bomo f^e bzeuí momento tépozís núc ín
bañe nunc ín oppofítam feratur fententíam . ^ít p:es
terca quadoep vt per tales alTertíócs publicas nimia
Puras generales t flríctas: pzefcrtim non certiHImas
nequa^ eruanturbomínes a luto peccatouimzfed ín
lllud ptofundíus quía pcrperatius ímer^ntur . Baá
rú ptetereacarusfuntetquariinfinite drcunUantíe.
1^:o quanim piuerfítatc píuerfificari Pebet íudidñt
ita vt vic podit alíqua ín motíb^ regula tradí : que ín
partícularíb’ cafíb^ erceptioné no admittat . ^eníqi
geiierátur ef^ínc fcrupuUínquietíai. cófcíentía^iün
plíciü vt i» cf 6 (íí folídíí níl?íL Wam'<t fi bcat^ c(h»ír <{
femg dlpauídusiquí vercf dmnía opera fu3.obfcrí
uandñ tñfummo opereillnd terétianñ.quídnimis . <i
vt idcloquíf neín arpo nodu queratrnc quocp eí íp:o
pereí íUud etufdé.(]^uíd fi cclu 5 rnat. ©emum qnocp
qmdpzodeftnmmo quid nóobdl coartare plus inflo
mandatn 6eí efl latu nímís.quid ínfup eicpedít amas
Tíus grautufep reddere íllud íugn5 jcpí quod fiiauc efl
<t onus cius leue.1Flam<ificótentus ex bac laratíone
epudquofdaíprobcs maíot otiatur babétes vclamé
malicie libértate. Sil apud altos bn ínflítutos gratis
rum refonabut actíones. pteílabitur etiam fedulius
obfequiú oño.a patrí tante m|fuetudínís.cui^ madas
ta grauia nó funt.t d vultnos téptarí/tnógrauari fu
per illud quod polTum^. Sequíf ex premiffis q» flulte
querutquipetattsiflínctíonéaut Pifferétiam pcccati
mortalts a veniali jper regula generalé/facíenté partí
cular iter t infallíbilif feire t>e quolíbet actu (i efl mor:
talis aut venialíspatet erprcmifTis. <ct illud ftcoflen
dit Cancellaríus vbi fupa, Z'alesínquit petunt aeft
qrerent a medico ooccri fe vito verbo regulas genera
les &e offiibus motbis t renenís t cíbís ívulneribus
quando a quomodo nó mozte ínferrét. <Bt certe ad fin
guiares circúflantias/iadpartícularía legis peepta
tiligens nollracófideratio oefeédatopoztet : quibus
perpéfis Icquendú eflrt fapics íudícabit.^dc cíb’ eré
pli grana nonne qfo pót vni mozte certá/álterí leuem
egritudinem iducere.Híde g» venenó foztifTtmS mo:
tis inductíuú ípi compofitozes tpríacead moztís eua
lionemconfíciut.T|>ozrotiiuerfis bomínibus/tmo eis
dem bomini varifs tepozibus quisnefetat eundem cí
bum nunc falutiferu fieríznunc mozté celcriter opari
' 'SDecttapacs cpan-^^v.
f £ 9 pítulum.Kcv.t> 3 t fcc re^Us vniaerfales ad co^
^ofcendumpeccata moUalta.
(js-fid quereres, quid igimrpzoderit&octrína vnú
uerfalis fup taltb'’ cognofccdis. Scfpondefnr ^
plurí iníj4)defl g omné modií.TFlam regule generales
fundamétaliter tradite t>u ad ptícularía vétn eft oitcí
dunt quid oc fingularib^ tudícandu5fit. Singulares
qutppe ad regulas illas vniuerfales refoluere conue
nítrquo fació veritas illucefcit . £arensauté noticia
^uiurmodí regularú vniuerfaliSquando precoz pote
rit bis reftilutionib’ vti.quomodo menfurabit ad re-
gulam qui regulas nól?abct:pzoderittamc' no nega*
mus circa fpecies peccato? realas apponere fpeciai
leszfed bocalterius cóftderaiionis eñ. IRunctamen
fuper regulas miuerlalesquarda tactas pcedética.
et.xiií.ac.xxi. ponentur adbuc alíe.n>.a £ancella . et
ab alijs tbeologis notabilibus pzodite . fl" <E(l igitur
fcdtn Cancella-pzima regula cp nullus efl petm moz?
tale actúale abf^ confenfu libero rationís vere vel in
terptatiue.Jnterptatiuum aSt cófenfum bicinf^ eflTe
bS babuít ratio tepus beliberádí ct ref ugiedi ea circa
que vitada puigil eíTe tenebaf .qualiter bicit lex fozen
fis q? qui tacet.cófentire videtur búfcilicet repugna^
re beberet . íTonfenfus tamen folu in actu5 venialiter
mala efttantnmodorenialis loquendobe venialtcjc
genere fuo vt efl verbum ocíofum. Secízda regula.
Tfloquilibetteneturfcírebequolibs peccato moztalí
an (ít tale.licet crpediat.íllud inquirere ct feire iurta
vniurcuiufcp vires z ffatú. zplus ecclcfiaflícos §> laps
eos . <£t Ínter ccclefíaíKcos pzclatí cí officío ten entur
9 fínt paratí omni pofeentí reddercrationebe ea que
,ín eis ell fide zfpe. fl^Eertia regula eft f? comparatio
peccato^ ad ítmkm fciSm grauítaté maíoté i tnínozl
generaliter fumt nequir nífí cóparenf in genere fuot
ceterte partbus.£^uoniá red m altas círcñilatias ptk
calares fel^abent plurímum vt ejccedentta et epeira.
^ fi^uarta regula quantificatío peccatozñ a poderío:
rí fumítur a pena Ucetnon fuffícíéter víquequá^. i a
pttoti penes genos obíectia intentíoné fínie/ a líbídú
nem fea conato voluntatís matóte vel minoté et cau:
fam mottuá tépus x loen apenes Pana índe fequentía
que peccans puidebat aot puídere tenebal^^utn:
ta regula bonitas motalís fumií ep obíecto. led tota:
lis bonitas motalis fpecialiter oependet eje ctrcúflan
tds finisx alioui5 fimul adunatis. ZDalicíam vero tK
vnius aliará circudantiarú carétíaponim^ refultare
£eterá bonitatem gratuita a meritotíá gratia grató
faciée operaf. ÍT Septa regula.{0mí6 actos cuius fi:
nis intentos edpeccató mottale: mottalis ed due ins
tédatur acta vel babítu.quod feitur d operaos ínter
rogatos oír boc facis a adoertens tándem rerponde:
bit adbonc íinemfeci.^Septima regula. Setusqui
alíonde non efíet mottadsta dtptopter ñ'nem veníale
vídetur edé fol05 veníalís níd fotte p«ditua i finís ib
levt vltímus aquíctansa no folñ vt incídens a min'^
ptincipalis acto vel babítu. e^ctaua regula.'MuUó
etiam oefíderíum reí íllícite fiactú tan tnmodo fub có:
ditióeactualitervel bu&dualiter adbibita edbeper
fe mottale oelictú . ^e per accídens tn .ppter appe tt:
tusfenrualíscómotioné nimia qua fcíenter pimittií
inualercere ep talís oeftderti cótinuatione Itbera póf
ipm ínter mottalia peputarí . IHona regula.Si 4^
mouetur occafionaliter foló cp pcccato mottali ad ali
quem actom faciendúnon opottetilló actóciTe pee:,
%cttia pars
rpíhi.jw>.
catum mo:tale.0ecus fí cauta pzindpalís \?uf^ actúa
dTet moríale peccamm. fSectma regula. <E)ípoí
nerefepericulopeceati mortalisren moríale pecca?
tum vel ítcagcrc íBcerium t oimíííere cerí u in m ma
terta moraiteflpeccacñ moríale: ftíalefíí inceríu}^
ftí moríale:níon folum per cótecíuras leuee auí et (u-
fptftoncíreptdaífcrupuloíaproueníeníe ee nimio fi
motecadédtin vía oei.fediníelltgiíurmim tale eft re
l^emeníer i probabílií er incertú ec^e ficuí oppofiíU5
reí magis.íñc enim illud quod agimr nó caí ebií mo:
tali culpa aliíer non oporíeírtíacíó fuif rupraca.|í.
cí.íáq.^^ndecima regula efl. @mnis agens coníra
confcienciam edificaí ad gel^ennam reí moríaliterít
córcieníta fií fíxa.q^ id quod agiíur efl moríale reí re^
nialiíer Tolum ^íum efl eje parte rnüio circundantie
(^e ed faceré coníra conrcientiamifi confeientia ride
líceí folú illd ede veníale. f duodécima regula. VluI^
lus ed actúa adeo mortalis quin ipe vF fibi dmilio fit
non mortalisrlí oifplicet reí d nó placet cemíenfu per
fecto et oeliberato. 0ímílíter nuUum peccatum ed a
tieo reñíale quin tpfum reí Tibí dmile dat mortale oú
placet: boc ed oum confenfue additur . ft tamen illud
reñíale erat actué mortalís ejegenere fuo: et er co q6
non debater confenfu libero et perfecto reníalíe red
debatur.ffCrídccima rcgnla.Z¿^lta et genere morí
talla funtquoru dmilia poduntenwbona oS trabun
tur ertra rationéfuá. qnéadmodu 5 tolere oetíberate
be bono alterius ed mortale belíctií. Sí vero boc dat
pu) 5 eIo iudide boní cóio cui cótrariñ ed male bonum
íde bolor rírtue eríb^lerScp ctíl multa et gne bona
effentquecr aliquactrcúdantíaperuerradñt malar
I tí
fpccícm mo:taIÉ imitantíA , ©ccf maquarta re0ala
'Klíbtl edadco confUiú ín lege cuá^cUca quin tn cafu
polTit obligatoafi enc.a íta 4libeí vtens róne tcnetur
fcóm pparatíoné animí ad quodlíbet cófíliú. vt puta
martfríú reí bimíflioné omnífi fuo? i fíniíliu.fi et ibi
necefTitaetmineretipocagédí. ©bligat ínfupquodlt:
bet cófíliú rt no conténatur.tanq» nó fií falubno: fetí
uatío et*’ ó* oppoíití . <Bttñ nullue íta cófíltís fuádts
Bftríngif quín ab co aut polTít aut ftebeat ín cafu eom
obfcruatio rerbalís quldoípptermíttí.rt t>c non ba*
bédo nuas túnicas i tie pbendo pallío túnica auferen
tí 1 nmílíbus.fl'^ecímaquínta regul3.q: ars nó eclíj
bcrat fi ex rírtute agít alid? quadocp quaíí fubíto fit
ex pucrfa alTuefactíóc vicíofus: quafi repente pcipía
tar.<Bt íta male babítuat? ín rícús/ rt ín iurido/scu
pífeédo/odiédo/ín indicando t fimílíb?:ferc semeref
cótínuefícutrírtuofocótínuomerces accrefeít rtre
rú íit d ín fo:dib? eñ fotdefcat adbuc.t íuft? íullíciá fa
cíat adbuc. ^ccímafecta regula eíl be permiUTonfe
bus peccatom t rclaieatíone penarum rídelícet q> pe
ne funt rcflríngendc/ fie g’ abftprtilítatc reípublíce/
vel eíus cuí ínflígútur/necínftttuí neciftitute erequí
&cberent.'ipcccátoppofítúfacíétc9rclc3s cum indi
tuerínt nó tollétes.Jfn omni auté república tollerari
poffunt aut bebent r ítía/que abfcp fceteríon perículo
neepeotrígí neep extirparí ralercnt.quando autem il
lud efttquandonon ©ífRcíle efirt PepeímpolTibílc ge*
neraliter bíffíníre nífi p:out circundantvís partícula*
ríbus ínfpectís ptelatí fuperiotes t fapiéttozes beter*
mínabunt.iSitcniplnm efibe mcrctrícíbus/rfurís/ct
fimílíbusrque quandoc^ permittunf.'i íta be concubi,
narús p:o loco et tlmpotc fiaret fo:te efie facíendunu^
Xecítapacs <tprm.wn;í.
ffCapítuIum.Kcví.oocctqttaRdo alíquíd íítpeccas
tum ín resalís relisiofoMmntn alqs ñatutie ^uma
ní3/ct quid fit contcmptus.
Bnc etii alie regule t>e qbufdam pctís que cóí ífi
gerepoiruutcírcavaríos 3Cf^:vídel5 se fcandalo
igno2itÍ3/T c5téptu:t'e ¡íbus fit l?ec pma regula. TfluI
lusagésbenefcóni oes drcuftanttaa &ícíoebct &3re
fcandalú alteri ^túcurn^ rc3ndalí5££ ali^ Scandalú
ent eíl sictú vel factu mín^ rectú ptebens alteri occa^
fioué ruinenani in vía oíno recta fí (fs occíderit no et
fcandalo víe fed ex 4>p:io oefectu ^uenít . Solus aút
illc fc3nd3lí53t actíue:(i aduertés vPaduertere oebés
alíos ^níotesefie ad peccandum er modo fuo agendi
quí fibí nó efiin pzec^to:ní)?ilomín<’ ipc operarí non
befiifiit. Secas ín cafíbusl^ícerclufisvbí malicia pto
pzía eft fcandalú gratis acceptú. ^bí pzeterea non efl
aduertétía nec elfe ocbet De fcandalo alteri*^: a vbí (is
ad illud operandú teneref . ©ícítur vero ílle ex mali-
cia fuá peccare ct fcandalú m accípere/nó ecactu alte
ríuszqui ífozmaf’ fuf ícíétcr í»c bonítate Ijuíufmodt
actus nibzlomín"’ in ruínam vult cadete: vt fí ex voto
religíonís emilTb patentes pofi fuffícíenté oe rcligíoi
nís pfect toe infozmatíonc fe fcandali53rí cóqueranf,
Scandalú efi buíufmodi non pafíllozú fed pbarífeo?
acceptú fc5 et nó t>3tum.andequílib5ab omí acta cuí
nó efl conftrictus alínde tcnef oefífiere quando timet
vcl tímete oebetfecundú vehemente coníceturá fcan
dalñpufillozúquoufc^oe ífio cópefeendo oíligétíam
cópleueritnífí fozte pzo cómuní vtílítate vnctío fpírí
tulTanctí&oceat íllud túc 3gendu5:vt d?zíílus fecít'ín
publicatíone verítatís.CSecSda rc^la efi &e ígnos
rantíst Jgno»ntí3íurisoíuíni fi fitculpabílísnon
(oiit in fadenttm Hlod qnod in fe eíUqi fcüíQ takm
l^em &e necdfar^e ad falutéqaevtres fuas eiccedát
t>ocere f medíate parat^ ell&eue . ^ta etíá ígno»ntia
ínutncíbilis ejecufat ín císrpfcrtim q funt factt no au
tetn cralTa vel Tupína q ^uenít cjrneglí0étí3 fdédí ct
faáédt ^ ín fe efl. ^íctf auté ínuincíbílíanó dn vtncí
portít/aut q'nccefle fit eje ea tune operan : fed q: ope^
ralis fufFiciéter fecñdú cafue euentú oilígentil appo^
fuit fdendííUudqdnercit.^eígnozantiavero turís
bumant fuffíciéter ^mulgatí tenédñ eft ^ nó líberat
fubditos a pena ín foto ertertotí: lícet frequéter quo
sd t>eú ercufet 3 culpa quofdá ígnoútes. ^nfup fetén
dú oans opera reí Ulícíte ad fe nó fpectltí; nó ercu^
fatur per tgnozáttam &e peccato fequéti . 'Bbzcfertím
qup ad penas ín foto erteriotí tie rtgote foluSdastfed
fed apud oeú non ímputaf ad nouú/ vel ad maíus
catqmtfícut ínterfectío bois p cbtíS nó vtenté ratíóe
nó l 7 ab 5 culpl matóte ^ fuerít talís ebtíetas.^e ado
rante ^o adotatióe beo bebíta abfolute ídolú vel bf a
bolií tranffigurantéfe ín anselú lucís feu cbtí(H.btcé
dú cp talís a mottalí crimine nequa^ ercufaf : nec bic
ignotantía inuíncíbílís locú bab^ (5^b3ndí funt fpús
fi eit beo funt.Secus lí fub códitíone íplidta vel erplf
cita bec adotatio ff eret vbí ^babílís con iectura be fie
agendo otíngerettqufadmodúbofKI nócófecratam
imo lapidé boflie ftmílé cafus alíds lidtefaceret ado
rare. ^Xer tía re^la eft be contemptu bec videlícet
conténensauctotítaté fuperiotisnonejt paiftonevel
fra^lítatevel ígnotantíatfed ec conteptu quí eft^nd
palie caufaaut finís tranfgreiftonis (tietreuepecca^
tí mottalís eríftít: vt bum quís bídt fuperioií in eo
fuperíot. ego tn befpectú veftri boc agá qd ínlpíbetis
\
Xertiapars
«lías non acturue. cutas verbíínteUectunof
tat 3 nttfi.tn fumma gp contéptue tribus nutdis fícrí
pote(l.ano modo eftappíectartremmín^ tullo.^lío
modo di rem neglisere/t oc canon curarc:vt cu pee*
cans t?abct círcuíiantias rctral?entC 0 fed cas non cu*
rataduertere.Cl 3 tiditquo(S oculos quodámodo et
vertí t tergu5 ad cas. Certío modo eft trafeí reí tany
vilín cam arpnarí.'^zimú di malá:recfidú efl peíus:
tertíú pcfTitnú . ^ícam^ ígíC q> in omí peccato ctíam
veníalí cómittíS contó>íus bei ptímo mpdo veré vcl
ínterptetattuc. 0 ecutidus contaras ínteruení re ps
tefí tám ín moztalí ^ín folo veníalí.Certíus contení
ptus cótra beñ ptectpíenté t cótra ptelatfi fuá ín^tu?
pzelatus eft: nó vídetur vn^ ñerí cS belíberatíone có
pleta abftp peccato moitalí/t boc vocatur ^piíe con*
téptu0.1©íligenter tamen aduertendú qf refertpluri
mum bícere altqutd ñeri eje contemptu/ 1 alíquíd eíTe
cum contéptu.ftcut refert alíquíd fferí ígnozanterzet
alíquíd ec ígnotantía. S>ícítur quíppe alíquíd ñeri eje
con típtu qu ando conte mptus eíl ptíncípalís caufa ta
beaaioníefíc qr íllo nó ecíflente nó ñíeret actío . ^ta
quís operatur eje ígnozantíatqá ida nó erídétíe nullo
modo fíeret id quodfit. pumenít autcactusnónun^
cíí contéptu vere vel ínterpzetatíuernon tamen er có*
temptu.quía contemptus nó efl ín caufarfed vel ínfir
mitas aut behilítas / aut ígnountía/ aut atfectío alí*
qua víciofa a Ubídínofa bomínatur.ficut peccat alids
quandoc? ígnomnter íta tn ^ nó mín'^operaretur qó
operaííiiüudcognorceret: ideo pala e(i ígnotátíam
túc non eíTc caufam agenté fed circñflantem . <gr bis
Omnibus pat3 qz non vídetur regula generalís polTe
fumi be bülínctione ínter mottale penes boc quodett
•“22
t
«ITcvcl no eífc « contra quoní I íí cspíaí contéptas
pmo modo non ell neceíTe ocm actñ factñ ejrcontcptu
efle moztatc oú fctltc 5 oeus pzelatus appzeciaf minus
inflo folñ veníalíterz'i eje cótéptu tali métttur alíquis
autoáofeíocatar/aut lente reññít pzimísmotíbus.
Símilítercc fcdo cótéptu potefíenenírcg'Utsnó íta
leníter nccfreqncnterífed actns fí ^uenit oeliberate
ejcoelíberatíonecóplctaejrtcrtiocótemptu femp ell
moztalis.lboc ení fit quido peccans atíédít ad pcipíé
tem tad pzeccptú eiuslícítñ fíne fít oeus aut pzetat'^
ct^ipter vílípéíionéaut afpernatíoné pcípiétís fui<p
precepíí aflür^t efrenate ad talé actñ f3Ctcndu5/ vel
omíttendúzalíoqutn nó facturnsvel nó omínar‘^.l?oc
;ppzte efl agere eje contéptu tan^ fi oicat altere ego in
oefpectñ veflríti qz fie pcipitts agí oppofitñ nó tamé
omeprtm moztaletalt velltf circñllantía. <6gídí<’ :^o
quodli. ví.q.ra,vbí querit.3n relígíofus frangene fi
lentíñ agat otra conflítutíonea peccetmoztaliter: t«
fhnguít oí.(Er contépmpeccat (js &nplícttcr.l0zimo !
fíf?oc íóo q: boc reltgiofo pctpt potefl ípe vult contra
ríum faceretvbimarímeapparct cótéptno fícntoicc
retar alído ín contéptu i ocípeetn faceré jotra aliqné
qnando vídereE facere ea q fibí funt ptrarta. Secado
Picií facere in contéptnm rclígíonis quandonó tenet
fcad finé relígíonísz'ireligíonénóreuertefnífi^tus
tímetvel^jpter alia caufam cui^^ratíone níbilcurat
obferuare oe fiatntís relígícnís-fícut Picímua q? alú
qaí3 cognofeens vrozé fui pcccat moztalírcr fí cogno
fcat eamrnóqz vroz eft fed qz fcmína-jlle auté cogno
fcitvjcozé fuamvtvrozefizquandonullomodoalñ fe
vcnctcótangere.^lleañtvtfemtnam;quíconíungít, ,
fe eí nó l^abena btfferentiam cut fe cóíungat an vfozi. \
^crttapars cprm.^ví.
an 9ltcn.Sic i miUtí íti relisione viuút q: no polTant
velqutaverecundanmraliterríuere.'t nponTení fute
verecúdU: libcntcr colla ab oncre religíonis etclude
rentXalesvtplunmümanétetalívolátítereueren
tí3m8drelígíonén51?ab«nt.antale6pu3ncanrrelj
gtonís flatuta ex contéptu : q: religioné contenentes
nibil curant oe rclígíone obferaare nífi qua ten’ pofs
fent t reltgione toUerart. €t ergo fie frangiTfilentíu
^franges in nullo frena religíonís babeo libéter in
alije cótraíret fícut cótungaf tn nullo frenú coniugí
babee libéter alíle coniugíe cómífeeretur: poteft cITe
peccatum mottale.Sed fi quis ej: focíetate vel alíter
fine relígionís contéptu frangat ftlcntiS vel fit pteua
ricato: eoj? q fc6m fe no funt malarfed funt in rcligio
ne vetata folú 4 >pter obligattoné ad penam no ad cul
pamrnó sicim’ q» mo:taliterpcccet.lf?cc (Egídi’. Sa
ti3 ocotdare videtur «Cancella.vbi fupu vbi ficoícit.
Si relígiofus contépferit regula fuant a fui fupíotíe
auctcnííaté etíá tn bí^ q appellan'jus monitíones feu
moniíozía.et p:o quib’ folaoífciplinaotdínie fiatuta
autfupiotíeé arbitrio oerelicta lile peccatgrauíter:
qiet mohitS conténitt remedíúrvt ©ernar.ínoepte.
ait.'^taítspatnma abfqs ptenfo qualiflib 5 ignotantíe
vel f ragílitatís velo, fed fola libídine tranfgredíédí q
mónita funt relígíonie eífrenus eft ad oía relutrnue
cc fecularib’zpalam eft q» centéntt pfertím fi fup bíe
ipfeaddíderilptínaríamquerecttfat oífcíplinl.Sic
Bccípiendñ reozillud beatíKernar.'t alio» cómuníter
' Picctiurntalíaeirecrimínalía ficontcnenfrelfi'iant
ex cótcptu.Carét aüt boc contéptu quí cc f ¡ aa^itatc
humana vFquadam Icuí curialitate frangíjt filcntiú
aut alia agút oppofita bis que mónita funt vel fct5ni
^ertíapats epon-mn, i
SBernar.facttua p:edpue quta pamti fant ad &trdt>l{ j
nam oiditiís : oum tila iulíc requírítur ab eis confo:* |
tniter ad resularem innitutipnes et cpnfuetudinem
bonamtntalibusobferuataiTu i
f £apítulutn.]i;jCT0.pocetqu3ndopteceptam píutnS
lltobltgans ad moitalepeccatum etquando nona $
latum fit médium virtutie iécundú virtuté epikef e>
maiozem auté oeclarattoné que Trnt pzece^a
ad moitalé oblisantía et que folum ad vcnialia
pu> ftnali concludone buíue tractatusnotandum ed
fecundum piedictumcancellatium^quía peí mam
datum di latum nimia Smprálmidam.^deoin pte^
ceptis quibuflíbet attéditur quadrupIetlatimdotvM
dcIiQ magna parua miño: mínima. Zl^agna ín^ par
ua fecundum quaa mbztaliter etventalíter peccare
polTumue.iíDinot tsero vbialiquidedeonfílium folñ.
Sed mintma vbi iam edednfiímtnata iudicia quefo*
lum babetur in patria pe qua augudínue Pícit pze
ceptum pepílectíóe pei ec toto cotde folum in patria
perfecte ctptoptíc adímpIctur.IDagna ígitur latitu
do ed infra quem coniidit iudicia: qualem a nobío re
quirit peus dtb pena incurrédi odiu m fuum cum rea
tu mottís eterne-tErtra bañe latitudínem tió dat reí
ctitudo qué qui traníít et egreditur agendovel omití
tendo ipe in tottuofttatem peccati moztalis femper
labítur. If?ee latitndo magna ed medid virtutie qum
le pofuitaridoteleaedevifibile tan^ (Ignum ad fa:
gittam.Confótmiter ad |?ocloqui£ 4@tatiue.(Ed mo
dus in rebue funt certi Pcní<B finee . cutios vltra ce
trazp nequit cófidere rcctum . alia latitudo drictioj
« parua edinfi a cuius límites coniidit iudida feo re^
cti tudotqualem a nobis requirit pe^ mediate vel inu y
Xcttíapats cpvm-rnif,
medíate fívolttmusvitarenofttdntamodiom fuant
cum team pene eteme fecñdum legé fed etíam
fam eítts quálibet/ant nó retardan a vita eterna/aut
co:po»Iíter nonpunirt. ^torbítatíoab^ac latitudú
ne conflítutt aliquandotantummodo peccatumve^
nía le dumvídelícettteuíatíonon tñ tantas e;teatpd
mam latíhtdínem/ necíta paruaq' maneatínfra íef
cundam . Certum ením eft q» ín puerta et ínfirmía et
alíís non i^abentíbuaplenítndtnem vrusratíonis fes
peveníalía ftintque apud vires grandíotes mérito
crímínalía bicútur.ftcot etíam queda er genere mo&:
talía/funt veníalíaín alüsl^omíníbusejcoefectu pie
ne oeliberatíonis/et confenfuetvt funt cogítatíones
íUecebtofe non metofe . (Scemplum oe latítudíne pte
fata tHiplíd In p:eccptí6.Sít ení íllud pteceptu bono^
ra t)eS t parctes.l^oteft alíds non bonotare parétes
mulfíplicíter. ^nomodo quia pro'tempoie x loco quís
bus bonotandí funttípe oú cogitar »e eis fpemtt eos
córenfu pleno t belíberato/au t fcíenter cum telíbera
tione perfecta : ida tune omíttít/que ad bonoté t)ebí=
tum pcrtfnct.<Erít ent beclatítudopzeceptíncerplí:
cabílís. Ibonoza t>eS et parentes loco a tépote quíbus
cogitabis t»c eís : fie q> confenfu perfecto et odíberas
to/eos nec malígnáter ínbonotesrnec bonote fuo vos
luntarte fcíenter at^notabílíterpziues . iQuífquis
erterít boc medífi Tírtutís/eá® latítudínemzílle proí
fecto tenebíf reus oeuíatíonís tomiofe t crímínalis.
3t vero quía contíngit alíter ínbonomre beum et pa
retes . <Erít rurfus alta latítudo pteceptí fumpta per
epikevameraidsdrcnndantfis.'j^oted ítatpínboí
notario talts conttngcre/que non erítnotabüís malí
de íngeoere fuo: vt leuis gnfl^/'aut rífus/ aut verba
i
slíquod mínus robziú ín pzefentía fanctop bei aut pa^
renta fuo? etiam cu ^eIíbcratío^e.<E t £>a acmalís ad
»ftal?3be£ coiifideratío: poteftní|?iIomin’^ talísínbo
notatío reperírí t que lícet ey fe fit notabílís caret tñ
cófcnfu pleno motofo t oelíberato ob etaté. ínfirmita
tem/ígnozantiam furrepttoné nó facictes,i^zimam
inbonozatíonéciíitamé abfcp fcandalo ft'at alío? quia
auderet culpe moztalis argnerefSecúdam fímíltter
nullue optnoz moztalé accufabít. Jta í« omí fere pzc
cepto reperíre eft-íErbinc etiam elicií euídéa necelTií
tasvirtutís illiua quá ariílo.epikefa appellatXuí'^
ell cóftderarc neda m pzeceptñ oe fczfcd circallant íaa
oés particularíter tpm veílíentcs, ©e quo oictum e!l
C3pi.icí]e.fupz4.<Ej:bís cófequenter babétur modí con
cozdandí «gozó íuíiícíe atcpfcucrttaté&ífcípltne cum
leuítate mífericozdie et fauozabílís índulgcntieámo
neccITc eít vt ín omni actu nofiroví alterutrum cante
mu? Peo iudícíu ct míferícozdÍ3m.aiíoqn iuílícía ín
íníquttaté/T feucrítas ín crudelítatc conuerteretur:
quéadmodú fi qui? paruulum fíliú fuú Panare veliet
ad carcerem . quia pucrtli ira motus matré perculTit.
5t3 Pe cbzío fatuo aut ínaduertente quís non cogno^
icít bañe peni efTe íuílinímlzquaínalíu grandeuum
fobzíum 1 pelíberatu licerctinferre. liS-uare cecludif
g> pzeceptU5 fi fub pzima latitudine erplicata cogitef
áliter oblígat §> fub feeSda. '^zíma latítudo pzopzie
vocatur pzeceptum. Secunda vero mandatu ítatutá
ozdínatío/vel magia aptevocatur monítíoquod fos
naí vt ratío (it peruígílzvt nec veníalíb^ pcturpetur.
Síc eti^m pat5 q? elí quedam ler ínter pzcceptfi i con
filíu que ler plus lígat ^ confilífizet mín'’ q> pzeceptá ,
tan^üpiceretmzsinomnipolicíaillamlegépútajcat y
■3Cettt'apar0 cpiín.íp>i(.
efTe ptcccptá cutus trárgreflío fc6m oes círcñllanttaa
penfatas ertremo mouísfupplícíoplectéda céfetur.
^llívero legí monttíoms noméapptopaatcsícemua
cuí‘^ tráfsrcntócircuftantíísoibus ponderatíe venía
l?3bet3ut tempoailcin foíl punttíoncm ^cmc^et^r.
Á'á^apitufum.íívift'. fimílepocét&e votts iuramens
tíe et p:cceptís com munibiie. '
f <H quitar ex pteJpabítís hec .ú regala generalts.
Sicat ín peeptí 3 íta ín voris falte cómanibas et
ín íaraifiétísacinobedictíat'apIeríUa latítudo pdú
ctaíntellígédaeílfic^nonomi voric3mants:aat iu
raméri vel alia trSf srcITio efí pcccatS mottalc . "^ara»
menta enía vota taha íta nung> pteferútar abfolate
quin interptetattoneecódítíoncsglofas aut cíuíleg
íntellícféíías fafcípiant.vt fapiens eppkes íadicabít.
boc ení íam faptaptobatajeftcapitulo.rít .Sd ídem
fontíara piara, adídéeü róetfacra feríptara fúpta.
Cíj en{!?ní?oí3 Icgísfit cbarítas fc6m apFm.í.tbí.í*
ÉCñ ptcrca religiones lauctoritatcs pselatoiajoate
itnt ad edifreatíonem cozpí s tpí m^cí/nó ad fabaer
fioncm et illaqueatíonéfidelíá fe cís íubmíttentíum
quís auderct bicerc aat cogitare q> fanctí vírí fancto
fpírita plcní fapta íagñ cbtifH fuaue/t facíHtatemleí
gt3 fue ad ücere volueríntonus gr.íde tot i talíum c5
flítutíonn fubobligatíóeparí adpccptapareoíuína:
boc cll fub reata et pena oínarionís etcmcíS>íctá efl
añtín votiscómamb’^ notáter. q? fcc^ cfloc pticularí
basvotís qtvota ín cómunítatíbasínterptéda funt
magísad íntentíonécómanem que íllíc babetur aut
baberí pebet ír ad p.irricularc íntétionc vouétís. glo
OésaStpartícalarítcrín rc^ipzía ficut eftactotvotú
fta cft fu^ ínterptato: eje íntétíone^prfa.^is íntétío
' Ti
Ci (tt pall errónea mt (taita peccetrcerte nec ad vott U
0atimpletíonétmo)^rupto:tauctotitah (einp refer:
uetttr í^abetvrusvñtuenalteeccfte. fl" Becada regas
la generalts.Sicut non omts pwficen s euáge lici res
guiamveUegétadobferuationé ruifeobligas quod
fit tn baptiOno peccat mozcaltter in omt trifgreflrione
cutufcanc^ ín eadé lege r •ntentúiic nec omto fiñtens
sltcuíusreligtontsregü^mvel inris (latuta alicui^
cómunítatispeccatmoztalítertnomt tranígrelTione
cuiorcúc^ contentí in regula vel (t3tutis3atio efl.qt
ficut in veteri lege/ítc et in ñaua funt multe traditíos
nes que qa«^ pcepta quandocp madata/ quandoc^ íns
ftitutiones/qnc^ leges biuine nominitur. i^uarú tñ
alique funt Acepta (Iricto nomte.alie monítióeo/ imo
alte cófília folú/t alie iuflícia cófummata. eodé modo
e(t in regulie et flatutio religionum. ^<£(1 igif tertia
regula cóíolatozia l;>ec. g? inflitutioneo ^mane non
bebent tales interpzetationes arpemariquatcsiura
méta 1 vota fcdm concozdé ooctop fentétia recipiunt
eti ioñ ^íerñtur abfolute. Slioqutn enim in lateen;
í magna falutis oírpendiú verterenf . Sed argueres
fic.> 0 mte vtolans iuramentum aut votñ peccat mot
taliter>quia periuriñ e(l moztiferum.Sed ^ol^annes
mon3CÍ7ii8 iurat oiüta femare que funt in regula/ nó
ení fecít erceptíoné/ergo ín omi tráfgrellionel?uíu(í
modi vott t iuramétí lobedientie peccat moztaliter.
^erpódetuc concedédo m aiozé fed negado minozé vis
delicet q>iuramentU5votú cadat iflo mó fup oía q in
regula continétur.Sed quereres fup q cadút a fup q
non . Recipe be boc regulam generalem bác q» fuper
folapzeceptapzopziebíctaboc eftfecundum pzímatn.
iatitudinécóftderatacaditboc modo votú atnramés^
%tttiapaté
ium p:oñtenttd regulam. i quícqúid regule verba fo
nantrtamen interpzetatío talts Ipabénda e(l. tom per
recta rationé. tum per fupíorte trtfcrettoné . tú benic^
per legéque maioteflrlegéin^biuiná'i legécbahta^
tte . Dtceree multí fimpticea ímo et Utteratt fots
taiile putát fe voutlíe vel íurafíe regulam aut (latuta
feruare t omitía que illíc fcrtpta funt fine omití condí
ttone aut ct:eeptione^;Kerpodef fí bomíleo Tunt (ícut
elTe oebent non íta adberent fenfuí fuo quín erplicíte
vel tplícíte actu vel babítu paratí ñnt liaré in talibua
sd ínterptetatíoné't íudicíú ptudentiozú . ^ta bícítn^
béomntbus flatutío collegíoát vniuerfítatú acapíta
iotum cü bícírur alkuí.^ turas feruare inuíolabílt:
ter ota ílamta. mra puílegia libertates cófuetudines
laudabtles: nec ípís quomodolíbetcótraríe clam vet
occulteinrecte/ vel indírecte.-i obedíes taíí vet talí út
E ertott tuo ín otbus lícítísabonellís.^ebílicpartíctt
tría talla íuraméta interprenda funt duíliténaut in
íllís modo fupuidícto (latuenda efl latítudo magna
feu ínter j^atío epikefe.tElleutem ínterptatío t^ec
vel fimilis: g? turans feruabít ea fícut a Icgiflatozíb^
otdínata funtiaut ordinarí bebuerurit . trpote p^ce^
pta ptcptte bíctarvt pzecepta monitíohes: concilla
cut concilla. ^ ínfuper obediat in omibus lícítís t
neíhs rnpioti fuo.@ erbigratía (U lile recto: . obediat
ín^ in cisque ad of tciñ rectozís fpectant/ique p vtt
lítate manifeila poltcie cui pcll fibi pcepit fcSin indi*
tutionesa ofuetudineelaudabíles eittrdépolície. £t
mftvaleat legitima ercufaríóe vel ejereptioné fetues
rt.vt qz plus altis gratis cneraf. vt q: ab aU'fs v:gen«
tiozib^ ímpedítur qr fí nó poiTitíta niransbocerefiilfl
dáer {«{pedimento legitimo , lile quidé pimtcf pár
Xerttapars
Cplhuíró
rccto:em duílíter p:o ínobedíétía . Ccrtum &cas quí
co: intuetur eundé líberabít.<Et fie oe regulie genera
libus peccatoium p:o cófcientte Pírecto:ío bítílTe fuffí
ciat-Warn &e fpecíaltbus vídeanf fumme oocto? i có
tractua moderno:á.fpecíali3 tn pcccata tn multis eos
gnofeí poíTunt fi regule pfate vníuerfalcs vt opoztet
applíccnf cafibue particularibus.<St oe l?oc vide tra
ctatum quem coUegt be lepra aníme.
^ Cpfm.mtbocct qué in opinionib’ be ffdc / boctozí
bus pría tcnctíb^ fcrupulofus tute fe !?abere valeat.
*^<Enultímo nuc qucrítur.atru boctciiV in mate
Ar ríafidcicótraríátíbusquispolTit fequívna epis
monéfinepículopeccatí moztalts ficut multíbieunt
in cafu fimili be mozalíbusf ^efpódef q? beatus “Bu'
guflinus líb-fi.bepzcdeftí.fanctotu? bícít. ^ntereftin
quitís 1 ín quibus rebus erretur.i q? facíle fe ijfquts
cozrigat vel quáta ptínacía fuá befendereconef erro*
rem.ídeo multíplící bífiínctíone tn l?is vtendu eft/i fi
miltbus . ana be materia rírca quá boctotcs varíanf
tn opínióibus.SIía be ípos audítotibus . i€tuarta be
modo adbercdicpíntoníbus ípís autfuoy auctozib^.
iSluínta be efficacia motín ozu tn auctozítate boctozuj
rattone et argumentís. i^o ad pzímñ notádum qr
materíe circaqnas varíantur boctezn opiniones/ tcI
ptínét ad fide vel bonos motes aut nó.fed ptinent fen
funt rírca materia facultatfi artíU 5 ' puta grímatíce/
logice 'pbílofopbie/m edírínc/metapbífice ic. Sí pzb
mo móadbuc bífiínguendü efi qz ca que ad fide pertí
ncntauterpzcfieetmanífeftebabenturín facra ferí*
ptura vel er auctozítate ecefie manífefie fidelíb^ tl^
crcdcdafunterpofita.3uttalíaquo9nec tcIhmoníS ,
manifeftfi facre ferípture bsbetur : nec eeptefia ecefie
«■Z7
^Cettiapars epM.nif,
vntuerfalís Doctrina t>ed6 altídejcplícítc Docct^^
includátur m eis quomm ej^lidta ñdes necdTaria tñ
vntuerfalte fiddib^ , Sí De pmis fíat fermo 3dt?nc cft
Difíinguendñ vtponit fctúsSI?o.q.Dc.ve.í]c.vídd5;^
ad fí'dc alídd Etinet Duplicíter. ano mó Directo 'ipnci
palíter ficnt funtcredtbilia ín artículo fídet et^ltcíta.
Scéo mó ídirecte i fcóaríe fícut funt ea q ín Díuía fcri
ptura fñt reudata. ficut q? ab:al?á l?abuit Duos filíof
^Scda pndpalío Deínde Dífhnctio efí babéda Doctor
arca quos rcfpíríéda eft qualítas i ^ titas Dtfcreta .f.
qualítas ín^ vtpote d4> vna ptc funt opíníóís an fínt
Útterís famofi ín facúltate fuá ejcperti. ct morú bonc
fíate ac cófdétía graues. ne fíbi querat alíquís ad fui
appetítus fiueerro:ís coloiatíonem prudentes auri
bus.©e quíbus propbetauít fcóe tbí.ufí.3pFus.<Erit
quídé tepits cu faná Doctrina nó rufíínebuntfed fecú*
dum fuá Defídería coarceruabunt fíbí magífíros pui
ríétcs auríb^.glo.d ea Doceat q rolñt. Sales ení qre^
re non eft qrereveritatísfinceritatemtfed Defídcrare
mentís cecítaté i ^ríam affectíonc.q>obzem vídendt
funtDoctozesbifwtíusquí fanctczu Doctrinís patrS
ínberent.Smplí^ fcóm íUud eccHe.vífí.THc Dcfpicías
narratíoncprefbftero? id eftDoctríná fapietíum Do=
ctoru. 1 ín ^uerbfís eo:á conuerfarc id efí fcóm eomj
Doctrina víuc.?lb ipís ení m Dífces rapíentiá.f.De Díuí
nis.cuíufmodí funt credíbHía ct Dortrina íntcHectus
vídelícet De mo:íb<’ quíbus opa vefííméta funt. Sídc
da irrfuper efí Doctorñ fritas Dífcrctaquod víddícet
fínt Doctores p opíníone vna iquot ^ alia, quía ^jba
bíle cftmagis verítaté contínere Dictu5 multorú ccte
ris partbus ^ Díctíí vntus velpaucorum. 5 deo eede.
vi.6r.5n multítudinc pl'bFterorujprudcntíumfta.et
tn.b
fapíétíe íüo? «í co:(Jc cóíSstre,f Vertía bHUnctio e(í
«trédéda et parte audito? fiue opiniones ^fequétíü
quia quidcfuntfimplices d nonobliganC fcire multa
ctplicite q tcnenf alíj qu idé fcire . quib'’ et officio vel
abunde íncúbiírationisvomercterrá fcindere facre
fcripmre.quaten'^ inde fimplíces pafci polTint ^uxta
íllud ^obád.Boues arabant i afuic pafcebaní iutta
illoa . Hnde etia quibufdam masisíncñbitOudio in^
tendere.! etarnéboctrinc variarum opínionü audire
^'incñbat alvf s d nó íta bono maioús indulírie t iltoí
niinationi6tnteliígeníiet>el3ltio:ís gradas bignita
teinbei cccRafuntfubbm3tí.f Cuarta bifíinctioeft
capiéda círcamodum adlperédiopinionib^qraliquís
adberet vni aut pertinaciter/aut nóí fed animo para*
tus eñ cotrígi veníate fibi oíienfa. g>c pertinaciter in
beréte bicit 3ugnil.!ponif.Kríid.q.ííí. ^aí in eccla
fiacbálíímoíbidualidd pzaufitp faptunt fi correctit
fanu rectñcs alíquid fapíantí rebituunt nibilominu»
contumaciter fuacp peihfera et mortifera bogmata
emédarc noluitrfed befenfare perfiftút beretid funt.
^e’nó pertinadtcr adberétib'’ bicit ídé . t pontf ibidé
in ca.bicít apfe . ^ai fententía ful ^uis falfam t per
uerfamtnulla pertinaci atoiítate befendunt: pfenim
qm non audacia fue pfümptionís pepereunt: fed a fe
ductís in errozé lapfisparétibus acceperüt : querunt
tanta folitudine veritaté cotrigi paraticú inuenerínt
nequa^ funt ínter heréticos computandí.fl'iíStaínta
bíftínetto eft accípíéda ex parte rationú i motíuo? bb
nerfarñ opínionü funt ení a quíbufda quibus boccóí
petít etaminanderatíones! vírtus eftargumentodi
penfand3.quia in rebus bubOs non be fadU eft pilan
dus aflenfuaquinimo vt bicit beatus Buguftí.ii|.be
Xerrtapat0
Cpíhi.]»*;
í>ort.cb:ifti3na.íCófulcret)ebcí 4® fíSuM fi'dcí cjaam
tK fcrípturarñplaníozibua locis i ecclefte auctcattatt
pcrcepit. j^deo 5ob.ictic.Cauf3m qua ncfcíeba oüigcs
nlíime iueüigabam. Bcrtpturainfup Ptctt. t^ui cito
credtt leuts elt coide . et pzouer. mii|. ^nnocene glo.
Scultus credit omí verbo . Beams quo <5 Smbjofi*
Itoeparadifo oiat.Mcmo&eb 5 fe alteri facilc credcre
nift cuí‘^ vtrtuté^baucrit.l}?is piemiflie Díflinctionú
bus ad quefitú refpondetur per quitirp cortcluficnes.
T^íma.Jn pnmís materús ad fidem i bonos mo*
resnópíínétíbus fedad facultateeartium vel natus
raliü poteflquts fequí abf^ pcrículo peecati^tujell
crparteobíecti feu materíc optntcncvní'^ rcíectaopt
níone a^teri•^.^|^3íct qz nuUu fcqu iC periculñ íbí . cuj
nec ad fídi nec ad mozes perttneát z fecundum quozu 5
i^abtt^ vel carétias folú peccatoze aut boní adeo iU 2
dtcamur. licitar autem notanter quantúefl expurs
te materíc opíntonum.quía quantum esparte íntcHí
tícnis quis ibt peccare polTetzvel es inozdinattone af«
fectus vt fi esínuídía odio/amoze/ pzcdo / vel inozdp
nata volúntate pottus fequereturvnam opinionem
^ aliam . ^ 0ecunda ccncbifío . Ctrca ea que funt ad
fidem pertínentia pzimo modo nullus rattonís capas
eecufatur a labe peccatí mberendo alicu i opiniont er«
noneecontra ea vídeltcet que oirecte et pzíncipaltter
ad fidem perttnent pzopter opinionem contrartam m
faiinfcuncp magíftri.quia tenetur ad credendu 3 espita
cite dlibet fidelis talí3,(Cu m aplUs oícat ad bebfir.sú
fíne ffde impofTibik efí placeré peo . Shas vt fanctos
bo.oícit quodIí.tfi.5Snozitía escufafíet eos qut fe*
cutí funt errozcs arrü/ncftozíj/ct fimilüLTHuü^ ením
potefí ab errozts. vicio escufari / quí afíentít opiniptil
m 4
f ri
slicutu 6 masiflrLvt íbí códudendo t>idt fctue
cótra manifeOú fcripture tettimomú:ftue etíl contra
id quod publico tencí fc6tn cccRe auctotitatem . vbi
currtt íllud ci?:ífli verba eulgelti . Sí cecus ccco ouca
tum p:e(lat:ambo tn fbueacadSt Certíaconclutto
C^uís potefl opinari ptrariS conque pertinét ad ftdé
tndtrecte/'i fecúdaríe abfcppericulo peccati / 1; ejcpiTe
ptrariú babeatur ín textu veterís aut nout tefíaméti
fteut q' ^auíd nó fuerít ft'lí^ j’fyúi fímilía.patet quta
talia nó tcnef qaílíbet cjcplídte credere/ fed folS íplb
. títevclínpparatíóeammí/ín^tasparatuseíltíeffe
beber dlíbet credere qnícdd in btuína feriptura con»
netur.fed túc folü l?omo tenemrbutufmodí erplídte
credere.qaadocíl?occófHterít ínooctrinafidei contí
nerí/et interím q> nó cóíUtt nec fetre oblí^tur:potefl
aUd&Tme pertinacia tñ contrariam opiníonétenere.
ir©^uarta cóclafio.Slíqaís pót abfe® periculo pecca
ti tener e opínioné alicui'^ magífíri etía cótrariá veri*
tati ftdei in i?i3 q adYidépertinenttfcóo mópzindpalt
bifiinctióía.f.qao? veritasnec fcripture teftímonio/
nec eccriemiuerfalisoeterminationebabef etrpteiTa
tmmtaméfactaocterminatíóe abfip {ñefumptíonís
cuiureñep timóte illidto intellectu fañ bumili i ueter
tninationi vniuerfalio eccñe.'J^atet qt nulhis peccat
íllo tpe non credédo id quod nó tenef credere ^ illo
tpe.red que erpteflenó ?tinenf in faaa feríptura/nee
{^r eccRam funt betermiata/nec funt alicui reuelata
nec# ratione euidéti ofienfa pertinere bebere ad ftdei
veritaté nullus.tenef credere explicite . cú fides'fit et
auditu ad JRo.üú'.ergo códuíio vera . Wlñ i fctñs t!?ó.
feda fcóe.q.if.ar.ví.bidt q» (t (ímplices in bis q ad fi*
dtifubtiUtatéptinentnon iuehiáturptinadter inbc
■^ettiapats
CpVnuxKt,
rere fí in talib^ x fimpíícitate Seficílt nó eis ímputaí*
Ctrca muozes vero varíe opínantesrqaos tnterdu m
oífcipuii in varias opiniones ptítí fequuní.^icit ibi
dem vnñ notabile T^bú.Cú injt minozes no l^abeant
fídemimpliátajinfzdeniaiozú nifiquatin^ tnaíozes
adl^erét Doctrine bínínc fm íIlud'apoíIo.í.Érozín.iíi}.
imítatozes mei eñote fícot x ego cpizcqm l^nmana co
gnitio nó di regula ñdeí/ fed veritas oiuina : a quai ft
aliqni maiozú peficiant : nó pzeiudicat fídei (impUciá
4 eos recta fídé i?abere erdimt nifi gtínaciter eo? er
rozíb^ín p>ticnlar{ gdí?ere 9 nt^travniueríalíseccñe
fídé quenó pót Dcft'ccrc : oícéte oño 2Luce.nrd' <ESo ^
te rogaui petrevt nó oeñciat ñdes tua. R?ac róne muí
ti tenétcs piara errónea ea rationú multitudie oef ¿2
dentes : qz tñ eccfie vniuerralie oeterminatíonicolla
fubmirerSt/z níbil ^tra fidé ejcplicítl ptinacíter attó
ptauerút ; íó bCTCticí non fuerút vt abbas 5o3£l?ln x
multialti. ^ Quinta oclultofedtur ecpmiTnsq'flat
aliquécirca ea q funt ñdei errare 1 tñnó peccare (IcuE
iam pzeonenfum eft fupza.d'P3rte capitulo quinto»
<ropímlu.»cr.oocct quomodo tamín fide in mo*
ribusoiuerfís oiuerfa fentientibusfcrupulofus rute
ambulare poITztzet in fententia bzeuifTime ejrplicatur
quís erro: crcufet/et quís non.
Jltímo qz fupponíf in qfíione pcedentís capítuU
^^q>OC3dI?erendo vníopíníonívbiooctozes cótra
ríanf in mozalíbí' fit fícut oc credíbílíb'^ q'q’ fupza fit
etpeditu fatis m.xí.ifíi^ ptísztñ pzenotatís otflinctío
nibue pcedétís capítulí adbuc^ latíozí oeclaratíone.
TOotáda5 «y cñ pctm fit eeozbítatío a legc Oiuína fíue
bumana a oiuína ocríuata beato Smbzofiooicente.
‘I^eccatú di puaricatio kgis oiuine ct inobedientia
m i^
ccIeíKfimandato?.^* fmaugúfKnfi.^ft&íctamfaí
ctBin vel concupttú cótra legc oei, ^dórco neceírana
cíl btcptftincnopanfozmíeet q fupraafTignatafutt
pertincntin ad fidé fídelics t>c prtnentib^ ad kgé &eí.
iStmalíqua funtetpzefléinleseDcicótcntart&e nó
occídédo:t<e nó furádo tfimtiia q funt otb'^ cómunia.
«lia auté ad legépolTunt perttnere rtcutcondufíonca
clícíbíles et cdtentta eípiefíe tn lege oei : nó tamé ejs
pzeflé feu clare legie aut fcrípture tefíímonto aut vnk
ticrfalía eccfle vulg 3ta Pctermínatíonc patcnt ad le*
gcm pei pttneretficut funt multa fnpcr quíbusvarie
adbucinter ooctotes currunt opíntonea / íicut cft ma
teriaoe pluralitatc benefícíoaim ct materia contra*
ctuum multoíum. |[ri!?í6 ptcfuppofitís efl prima con*
eludo, fllullus rationia compos abfcp oei offenf s pót
agere contra erprelTe in lege oei pofita q’tñcuntp cur*
rat ruperbisopinioaduerr3rti:pat5 q: maledictiquf
oeclinantamandatís tuis.pfal. <Et etoílfinitionibua
pct{.^ii fanctus tl?o.qóli.ti.íícricit . facíls aliquid
cótra opiniones magíftroit: fie facit cótra opinionem
veram cñ tune facíat otra legé oei non ercufaf a petó
^uísnó faciat cótra ofcíamrficent otra legé oci facit
ft>ecille.i3adintellígcndaeficñ materia circaquava
rietas magükozú efi ptineat ad ea q funt lege oiuina
crpITa quo? quodlibet ficut t oiuina legcnecefiariam
ad faluté tenetur feire dlíbetarbitrfi vfumbabésrec
alíqut' bomo er bo:á ígnorantía ercufationépeccati
babere porefirefi fit ígnorantia iuris.f" Seba conclu*
fio. T^otefiquisabfcgoffenfaoei fine peccato faceré
cótra eaque funt legis oiuinefcóo modo q funt fídd
crplicite.0ícutenirup:aoict0 efi nSefieadem rario
oe olbus que ad ñídé pertinét . queda ent funt notloM
5Cetttapars cprm.TO^
*Iflsadf?oc q’I^oíea&trígaiiKir in finé fiignaturalé.
d^uedá etta 3 alUs fant obícuriczaita íter operabilta
fiue ad motee ptínentía eíl oifiinctio.lBon entomniá
efl fáre q ftnt pcccata mottalia t peccatouí fpecies et
l?aiurmodi.quedl etíaj alde funt plenícsa • alije etti
ad fcíendú accomoda magífcs Difpcinentía ad cópolt'
tioné motña oírecttonéope? ín fine fijp:adtctum.3ií
fanct^ Ebo.ín.iiíi.oi.mín.t'idt . Sacerdottb'^ etíam
curatia cebet elTe fciétí3.nó ddc vt oéa oílfidlee qftio
nea Icgís fcíanttq: in l?is bebet cITe ad fueiotesreoir
fas/fcd fríant illa q popul** t>cb«t credere lobícraarc
be lege. Sed ad rupiotea f3cerdotes,f.epifcopo3 gtis
netvt etia ea q bífficultaté in lege faceré poflimt.fcilt
et tantoniagis ^to in maiozi grada conocanf.q^ 2 ete
rea tam pma pcUílio ^ fcéa erplía í)banf aactotitate
leonia pape be pe.bi.jeií( .bicétia . Sicut queda funt q
nulla {wfTunt ratióe cóuelli.ita multa funt que aut ^
necefTitate tcpotútaut^ cófideratione etatñ op; tepe
rari-illa femp códiíionc feruata vt in f?ie q vel bubia
fuerint aut cbfaira.illud noucrím^ fequendñ qónec
peeptia cuangelície ?trariQ nec becretia Tetó? patrfi
inueniaf aduerfumglo.fiip l;)oc. nullapoflunt ratióe
cóuelli2bicit.vtjfccpt3bec3lo^:tfo:ma baptifmúct
fotma cóficiendi cotpue d?:ifti . (Zx dbus oíbus pts ^
argumenta ad^banducódufioné fcdmpót fotmari
et otdinarí licut fotmatum ftiit argumenta ptobana
quartam pclufionéptecedétis capituli.<Et tñ fciendá
q> vt ptefata buius capituli fcóa conclufio vniuerfalí
ter fit veratpfuppofiíia fupza in peedentt capíb bilKn
ctionibus notatia buo redruntur. q^timíí efl q’abfqy
bubitatione ptobabili aut notabili bc contrarío quis
adbereat ptefate opinioní ne biferimíni fe etponat«
m iid
Se quo latefeíctum eft fupta ca.)ev.C3.v.i.ííff.T ca.)cí.
Seaíttdúqércquirifelivt 3dt;)erc3tpfatc opínioni
fiue pfeia t»e oppofíto vt late ctia 5 tractatS efl in fcéa
gte JTuitts tractattts.<Et oe I?ac tnlfíaíltate buí’ vide
Bc 5 capítulí latifrime,fiip:a ín muttía loda tníFufe oí fs
finita eft.Sed ozíuntar rírca pzemtfTa oubia oao feru
pulofa.'l^dmá (I (tmplícee no teneantur oe necelTíta
te oía credtbüia etpltcite ctoífiincte credereztúc non
quilíbet teneferrozé futí contrariñartículio ftdeí ent
taretq: nó tcncE oppofitñ ílUns cauere cuí^oppqfitñ
no tenetar.agnofcere et tta vtdTeC q> poífet aliqs licite
ín errozem repugnante alicuí articulo C3dere.et eodé
modo arguerctur pcífe q> quís polTet ín actuj peccati
moitalis cadere fine peccato moztalí : q: non tenetur
fiitnplecoca oífFercntías pcccatozS moztalíum et pzc*
ceptozum oeí t eccííe feíre etplící te.JSefpondetur f m
fanctñ tbo.t fco.tn.ifi.o{.jtTv.neg3ndo confequétiam
quía non folum tenetur quilíbet (ímple); cauere oém
errozé cótraríñ articulio numeratis fed tene£ cauere
omne q» efi contraria rerítatí ferípture fcj canoní bí*
biie.qz nullus polTet pertínaciter adberere contrarío
alicuius veritatís ín biblia qaf n berctícus íudícaref
et cum arguitur nó tenetur ad errozé cauendúzníft te
neatur ad credendú ei^Jlícítc eí'’oppo(itá.oíco ^ cófe
quétíanó valetzfícut pat 5 in mozalibus altfs. qzquílt
bet tenetur cauere omne peccatú moztalen tn nó te-
netur feíre et cognofeere ín quo gradu fupbía eflpec=
cató moztale/vel gulazquta nec boc fcíút multí erptí
I n feta Ted círca boc funt multe altricatíones.0ecun
dum Oubítt elbSí fufñiciat fimplícibus babere (ídem
eiplicitam oe aliquíb^/et Oe alíc^ue implicitamztñc
fi ifie cuí incúbit infiruere (tmpliceo pdúaret aliquid
'3üerttapat:0
oppofitum fidcí:polTct (implet lidie aáijererc &octn
' ne eí^:credédo tan^ verá aUq 6 fairam/t tune (imtiis
etfet ñdelts t infrdelis.^ídelts q: non tenet actú eeplí
citñ l? 3 bere oc ptrario articulo . Jnüdelis vero q: ere
dit aliqutd elTe verú:qd repugnar fideí . '^zefatú en¡
^ 8rgumentu5 indudt queda ooctozé notabilé Tcribere
et ocedere ^ quis fimplejc etíapoflet martrríjaritqá
ex ignozatia teneret errónea articulñ fibi a fuo plato
Ijeretico pzedicatu.SelípondeE f tn fanctuXl?o.in.ití.
t»í,trv.q.íf-et feotus vbi fupzatq» aliqua funt q cóma
niter pzedicanE in ecdla/'i talia funt necelTaria fimpli
dter ad eíplidte credendúdes q» cl?zillus natas eft ex
f maría virgínc/q» fuit crudftws redéptíone l?uma
ni generís.Sed ñ ftt alíquid quod credédum e(l q ó tñ
non pzedicatur cómuniter in eccKazfed pí^nítur fpe
cialiter in vno locooe nouo nó eft neccITaríum ñmpli
deredere illudñrmiter illi tan^ vero adl^érédoztmo
necefTaríum e(t magis illi nó adl?erere / quoufc? fríat
illud credi ab ecefía tan$ verum.Herba funt feoti in
i 9 .et fanctí 2 :i?omc:rbipzí’cl 3 ri^(tc bicit in.ií^. 3 rti
culo.'l^zelato cótra fídé pzedicanti nó tíl anentiendú
qz in boc bifcozdat a pma reguIa.lRec p ignozantiam
fubdituo eecufaE a toto: qzbabitus fidei fadt inclina
doné ad ptrariú/cú vnctio neceffario boceat oe oíbua
q ptinent ad faluté ^obúQ • Bñ ñ bomo nó fit nimio
fadlie ad credendú ot fpíritui qñ alidd infolitú pzedú
caEmó alTentiet.fcd alinde redret/vel oeo fe cómittet
ínei^ fecreta non fe fupza fuá moda ingerendo. Sed
quereret ali^s/bomo fimplet 4 ignozat bifferentíao
{^res peccatozu moztaliñ / vel artículos fídd q funt
Utteratiozibus nota.per 4 d cauebít ifte (tmplczrpctá:
que ignozat efle moztalia/autperüdiam quá ignozatt
Sc^ndet (andas tljomas ^ talísaut eftejrtrad?^
Títatem/aut in djarítate.fi p:imá a di fidelisrtunc
dei l?3bttus eum a perfidia pteferuarc potdl.SíVero
eñ ínfideüa/nó mira fi fed’olfendit x vulnerad ampU*
qaia ignotana ignpiabitur.Si vero efl fi'delis
ritate tune per I?abítñd?3ritatis/at5er alíos babítus
omniñ virtutá mozaliam x tbeologicaliS infurozú in
elinatur per inbabítanté fpiritú fanctñ vt caueat pee
cata moztaliazquia vnctio fcilícet fpiritunancti oocet
oc oibH8/vt babea fupza . Si etiam efleí fidclís ejrtra
cbarítatécEiílenstanc qz babitib^gratuitisebarita
tis caret no ita pfcraaretar/j peccaía in que iciderct
eflent pena peccaíí.^ perfidia tamen^pter babitum
fidei quem baberet inclinaretur cótra omnem ártica
lamperfidam. ^ndebieit fanctasEbo.ín.ií(.o.]eív.
q.tf-arqjzimo . Sicut babitas temperatíe ínclínatad
refiflendum lururie : ita babitas fidei ínclínat ad reií
ílendum oibas que funt cótra fidem.Bnde in tempo*
requando cmergit necefiitas erplicite cognofeídirr
pzopter boctrína cótrariam/que i mínet veT^pter mo
tum babíñ quí infurgítztñcbomo fidelís er íllamína
tíonc fidei no cófentit bis q funt cótra ffdc/ fed oíffért
quonfic plení^ ínfiruamr.^dé ofiédít in pzíma parte
q.í.ar. vi.q» quí efl in gratia f baritat*» babet et confe
quetí fepté pona fpfis fanctí íter q fummú efl fapiétla
quam etíl babet mín^ in cbaritate epíflés. ¡Et ió etíj
pót indicare talís p moda inclínationís babit^ be ne*
caffaras fíbi ad faluté. eC5 ínqaít iudicare ad fapíen*
tem pertineat: ideo fecunda buplícé moda iudicandi
buplet fdentía acdpiC.Contíngít eni alíqué iudicare
vno modo g modú íncIfnationi8,ficut qui babet babi
lü virtutie: recte iudicat be bis q funt virtute agéda
Xertíapars cpTm.xfíd,
fnó’tum adilla facienda indinafMñ fcéo ctl^ícd?^
áii$ vtrmorusefl regula ‘tmérura Ipumanci^ actuñ.
Slio tnó c mcdú cognttióis : ficut antm^ tnllrucf^ in
fcia mozalipcfíet iudicaret>eactib‘^':^tutieetía5 ñ l^a
bítú no Ijaberct.T^íim’ igif mod^ íudícandi ec reb’
tmiinis¿ttnet3dr3pientiá:qponi£&onú rpú(rcci/#in
iUud.úXo:in>d«rpu 3 lie Í70 íudicat oía.^té ^íon^.d*
ca.óot.no.oicitqp 5erotí?eref’coct‘^erBtñ folijpattéa
fí eti 9 oífcée biuin3.Scé6 aút mod^ iudtcandt ptinet
ad Doctrina facre faipture/fcém ^Qñudtú babef: I5
á‘’ pncipia ejc reuelatóe l?abcanC.|?cc fctúe^bomas
f eapit ulum.¡nc]n. fub Diuerfis Dtuírícntb^ Detamí*
nat De qualibet ignozantiaquandoeircuretet quan^
do non ejccufet peccatum.
*0 ^naliter p:o ccnclufionenotandú fummopeque
ígnozátia eecufet a que nó: vel q augeat peccatu;
etque minuat.q: iniili^ fciétíareUdet reniedt&p2tci<
palé ad Tubueniendú tímorate sfcíétíe. s^ie cñi erro:
€t ignozantia T>enit.(E t fupta pte-íí.ca. v.plura Dt ^ 4 -
ctafintDeignozátiartñ rubcc{^dioi?eceadl materia
fumef fm Dillinctioné ^lri.De argén, anttqui illi^ no
tabililTimi Docto:Í6.friÉtuerií igiÉ an ignczátia etcuc
fet pctm^;^efpondef Didinguédo- (l ení queda igno
rantia vincibilis : que ell in poteftate Tcilícet fcíentio
1 alio noíc Dicitur affcctata/i eft multíplejr r t ir.fra Dí
cetur-Blia inuincíbilío rc5quen5eft inpotedate fríe
tísn eft eriam mu Itiplej; qr inuincibtiis au t ineíl a na
tora qualie naturaliter inefl Hultia ' maniacis et me>
lancoiicie. et bec in fe non eflpcccotS. et ex ca fequée
ctcurat in toto.Blia íneil et accidente :vt ettnfirmú
tate outebtietate.Siíneftaccídente/euteaml7abé9
' Dedit operam : vt quando alíquis nó nouit vírtutem
vini/aut álteri^ opílatíaú t vt^erfalítór’qñ ígnozat
fibi fUtum taíe accidésztác etti ¡?ec ígnoíantía nó efí
peccatñ/t ín teto excuf^t feqaenepctm ^día manet
tale9cctdé6.3ut eá ÍQ tgnozantíaj ex acódete l^abés
pedí t operá/t fí &cdít operázaut l?óc factá efl p rcm lí
dtam fteut 3 lt<}s ejc Peuottone vel alío ejeercítío fpíH
tualí íncídít tn infantá/lpec etiam excafat a toto, 53 ut
factú efl p ré ílUátam. <Et I70C puplícíter adlpac. q: vi
delíQ aut oedít opera p r em íUícíras qae fuít veníale
pctnuvt fi alíqs p íram veníale íncíderít ín frenefím:
í l?ec eiccufat a toto/aut ocdít opera p ré ílhcítá q fuít
moztale pctm.t l?ec ígnozátía ín fe efí pctnui no eren*
fat fcquéspctm í totozfed fm pl?ílofopl?S.íd*ctl7Íco?
talís merei ouplíces maledíctíones/ tñ ejeenfat a tan
to;q: IÍC5 ínquantS petní eft fít voluntaría . <1 ideo illa
ratíone nó ercufet: tñ ín^tum efí ex ígnotitía cau fat
quodámó ínuolútariñ.<gt ideo oímínuítpe róne pec^
catízq: omepcttfi efl voluntaríá.2t>odo fequif pzímú
mébzñ pzíme bíaíflonís: qz (t ígnozantía efl víndbílía
auteflignozantía íurí3autfacti.^0nozátia íurís 6za
pf?ílofopl?o ignozantía vníuerfalis qó ín ídé redít : qz
ÍU6 l?íc vocanf re^le vníucrfalcsregétes vita , 3ué
efl ignozantía vicibílís factí q a pfjilofopbís x a tfjeo
logís vocaE ignozantía ptícularía/qé ín ídé redít : qz
factú vocaEalíqó ptículare oetermínatúp aliquádr
cúflantiam quá otíngit etia5 fapíentéignozare.0í ex
ígnozatía íuríszboc ftt adbuc ouplírí ter. qz aut efl íu*
rí 3 vníuerfalís/qd oíbusíponí tur ad fcíendú t tenen
dú-t' buíufmóí ignozantía craíTa efl z fupína/z bec nó
ercufatnmo cfl peccatum fpecíale f m Suguflínú.<*?f .
cílvolátaríazaut efl ptícularís feu íurío particularia
qú nó feítur níft p úudíúzz bec ejxufat a tato et a toto
%tttmpats Cpftn,mU
nntcaf its multñ DifTtdIís.0i aát cñ ignozantia facti
l?oc ñt etíaj t>uplícíter, 3 ut ent ipa eíl cauh actu&qt
rtnóigno^retnófaceret'i Ipuius fígmeftpienitado
úi actüA Ijec ftmiltter caufat inuolótariú. ‘i ideo crea
fat in toto/vtpatetín^acob etlfa.3utnon eñeaufa
actúa /fed per accidena fe l?abet ad 3Ctú.qr ídé faceret
etiá fi no ignozaret.t taita no penítet tn actn.vt fi alí^
quia credena accedere ad vnam mulierem accedtt ad
altam ad qua nó ocbetttalía non oícitur per ignoians
ttam facere fed Í 0 no»na.<t taita isnotantta nec oimí'
nutt peccatfi nec auget . HUa tít auté ígnotantta que
confequitur efectú peccatt/vt quádo cócuptfcétta pee
cati quam voluntas non oepeimtt abfotbet iudicid ra
tionis m particulari operabilí Itcut ^edit ira animas
nepoflit cernere veru. vt oicitur in.vi.etbt • 9 ? oelecta
tio cotrúpit eilimationé poidétie. t bec e(l ignotantia
electionia feém qua omta malas oicitur igno:ane.et
bec fequitur elfectum peccati/i ideo nó minuit ratioc
nem voluntarííamo volutas ipam ptecedit. <Et ideo
nuUo modo oiminuít peccatum. quia nulla alia ratio
ne.ignotantia ejccufat/nec minuit peccatum: nifi in^
tuht caufat aliquo modo inuoluntarium.lüec illCi
fZantum be confolationetimotatecófctentie Otrifi
ferufriciat.Bcuiurmodi compilationed quifesemod
fuu m eil recipere velitmibilaut modicum autoá ma
nebú,
%ama
f S^abuUconfoUtouj titno»te conrdentíem9$ílM
^o\}3míenyder,
• 2 :w-W>fo]utiofacramenWüs mague di cfRcade.J»
Jl-pzima parte C3.vtíí. ^
Sdozare,5n.i^'.parte C3.»;t>{.
29mbiguitae quid rit.et qualíter piffert ab alfís pluri
int6.^n.i0.p3Fte ca.íí,
ammonendi funt alíter lett ^ trí(le8.3(».i^.p3rte ca
pitulo octano.
attrituo <1 non plcnc cótrítus/ beneficíum abfolutio
nísf3cranTét3ltaiafctperepotdl.t.íf.recuperaresra
tíam.^n puma parte ca. vi#.
2)e attri£íone/contrítione/t íufltffcatíone f mp# . f »
ptimaparteca-ví#. )'f
^memotatío (ingulozñ pcccatozú non requintar tti
ípo mométoiuíliftcatíótsímp# fcu mfuftonísgratíe
fcd fuffíctt atí ritió gcneralis. pzima parte ca. vi#,
írj ^nítao oei ínctpIicabtUs di ad genus bumanuj
«O Un fccúda parte capitulo.it. €t in tertiaparte ca
pimío octano 1 in C3.e.
^ Ibaritae a ñdes fíne cperíbus bomtnum non fal
l^v.uMit.9n pzima parte ca.ií#.
53R í^flít aiiqu is fcí re fe babere cbaritaté vel bonant
conrcicrttiam.5n pzima parte ca.vi.per totum.
fee cbaritaté babita/í &e ?>fcía bona baberí pót erpes
rímentaüs fcía.5n pzima parte ca.vi.ferepcr totum.
Seprem funt oifferentíe bomínú refpectu cbaritatía
auíboneconfcicntie.Jn pzima parte ca.vi.t.v#.
gte fignia q> aliquis babet cbaritaté gratiá i bonam
confcientiamtractamr. 5np:ima paneca.vü.i.vi#.
CaHigare cozp^ licitñ di : licet s buiurmodi abmitef
Xabuía '5/
vita vcl inoirratar infirmitas . 5» tcrtía parte capí*
fuIofcpttiTio.
tConfeifío facramentalis tfiasnatn Ipabet efneatíanu
5n piima parte ca.ví^.
átj confelTo: tencatur faceré confcíétiam ííe peccato:
»e quo confitens noii Tídetur facere cófcíentíam .
tertta parte C3.íí<.círcapzin¿tpíHm. */.
Sn poli lapfum ín pccc3tu5 moztalc fít tteceñe fíatint
confitcril?3bít3Copiaconfeiro:íá.Jrt.f^.p3rtec3.ti.
JCogttare fclre i credere quomodo belluj babét i qup
modo non.5n.t^.p3rte ca.rir.tn pancípto.
Cogítate quatumcuncEi l?o:ríbile aut oeteflabile ma
lum It nudam fit aoelectatíone t a(renfu.ra3Üímnon
cll.5n.íi}.p3rtc C3.ríc.
Communío facra.vídé ínfra ín eitcbaríflia.
Conftícníía retrabít a peccato . Jn pzima parte C3.í.
Cófeía efí radír fpei bone et d?3rítatis.5n.t.pte ca.í»
Si mudas ín fama te condemnet vbt 4 )p:ía cófciétía
te írreum iudícat a per oppofítum fi mundus te íullá
1 fanctú pzoclamet vbí ^pJía confeientia te condense
quídfentíendutn eflín vtroi:p.5npzimaparteca.i. 43
Confeientia alíqua eil nimia lata-alia eil nimís arta*
5n pzíma parte ca.ííf.'Z ín.íñ'.partc ca.L
©e confeientia eoai 5 qní poli freqnentatos relapfna
inpeccatalicetfepius poli lapfum peníteant itéralo
tamencaduntjn pzíma parte ca.íd.
Confeta alíqua ell bona a trandUa. ?n ^ma pte ca.üt. 4^ 6
Confeientia tenetur angélica cudodia tconuerfatío*
ncbonc(la.?npzímap3rtec3.íit(. 4^
Confcíétía bona fepíus c(l tergeda. pás pte ca.fíil 4-?
Confcíétiam bonam cbarítatem aut gratiam alicpii
Mtbitant fe babere.^ pzíma parte ca. vú /z
^igatus confcientía errónea «on eft fímplíetter per*
píeme fed tantum feém quid. ^nfeeSda parte ca.t4.
'lincz.M.t ín.v.fequetrtib»s.
íCorjfciétía errónea errat tríplícíter. ^n4*pte ca.i'íf.
íConfcíentía altquando acdpitttrpjofpe bonaqnam
quís Ipabet t»e oei amídtta.5np:im3 parte ca.í.
Confcíétie bone fepté funtfructue fen vttlítatee»
ptíma parte ca.primo drea pzlndpíum.
íConfdentía mala fepté gígnit f metue amarí flímos.
. ^nptima parte ca4>pertotum.
Septem reper íuntor confdentíe bílferentee » pá*
ma parte ca.iíj.per totum.t ín fecunda parte ca.íQ.
Beptemfuntbífferentíe l?ominum refpectu cljaríta
tte aut bone confdentie.5n ptíma parte caM.
íConfdentía bona ad fimílitudínem bomas materia:
líe eft rcgenda.5n ptíma parte ca.íí0.
íSLaid fít confeientía ptopiie bícta . Jn fecunda parte
capítulo ptímo per totunu
Confeientía recta qualíter bíftín^nturab errónea.
5n fecunda parte ca.íí-t ín caáfí.círca ptíndpíum.
Confeientía lígat flícut ler.^n.tí<parteca.ití.
^lle quí agítatur per confeientía errpneam per ptíus
1 magis teneretur oeponere talem cónfdentíam q> ^
agat feém eam.^n feba parte caáíí.
Htmm confeientía errónea alíquando ercufet. ^n fe
cunda parte caáíl.t ín ca.íiíí.
atrum cófeíentia errónea plus lígat q» peeptum pía
tí ín indífferetibuSi 5n fecundaparte ca.ífl.iín ca.ri.
TjMus oblígat bíctamen confdentíe q» pteceptumpte
latí.5n fecunda parte ca.ví.
Confdentíe erro: quandeep ercufat a peccato t quau
docp non.Jn fecunda parte C3.íiíf.
Xabula
Sn pins peccat qui facit contra conrcíctíam erronel
out quí fequicur eam.^.i^'Partc ca.vú
Cófctctia errónea 02 i£ eí.r.caufts.5n.ií-parte ca.i>i|>
<Érro: confctentíe ozitur alíqnottens eje puuoafecm
5n fecunda parte capítnk).v4'«
^zigo erronee cofctétíe eft ígnozatía vtnctbílí o taris
«factiquei^abet ín feouo m3l3H5»4'*P9rtecap,Tí#.
©e medtcamtne erronee cófctétíe tractaf ca.vió>lcde
ptts. l^ocenf eni ibt remedía ne 4^ t ígnozf tía
¡^uíb^etcófcíctíá errónea babet ígnozantía fea be
fectu5 fcíentíc qua I?ab 5 vel l?aberc »j Ule 4 Ijabet bo*
nam'itráquülácófcíentíá.íEtíftcbefect^ feu ígnozai
tía tollítur feu no ímputaf per bebítábílígenttamis»
cíendo quod ín re€U.^n fecundaparteca.víú'.
Ibomínes babentes maiam confcíentíam funt ín trí*
plíd flam zomnes tamen íftí fí feccrínt quod ín fedk
gratíam conrequentur.^n.tU.parte C3.n.
(^uíd fí t fcrupulofa ofeíetía (crupul^ puíillaníniitas
tímoz/fcíétía/fzdeg opínío/ bubíum et ambíguitas.e
4modooíffernt ínter fezt a c5fciétía.5n*í4*Parteca4.
Iberetícu 6 lígarar errónea confeíentía ad non facíen
dum contra eam.5n.ítí.p3rte ca.ú
5fta tría cófcíétía/fdétía etfcropulus cófcíc bífFemnt
ínter fe fcám Kbomam.^n tertía parte C3.í.
i^td fít fimpulofacófctentíaeetermínatur.Jnterí
tía parte capítulo pzímo.ín pzíncípto.
“^erícu lof J cft temptatío erronee confere . <St bíffert
w>altí<’ pafnon!b'’ín muiría, ^n.ííí.parteca.íí^ptotíi
iSrronea confeíentía confertbonapturíma.^ntertíS'
parte ca.ííf.<iín ca.víff.
cmfe erronee gfete rccítanC. 5n tertía ptcca.
ííiJ.'t.v.Eradunf etía qd| alíe caufe
ZDaltim Fegíméquo adco 2 pod caufat quádoc^üt tne ¡
iancoliam t timozem tnozdinátutn: et ex conrequenti |
errotteam cenrdenti3m.^n tertta parte ca.v.
Scptem funtregule generales quaru 5 ammíntcul» |
errónea conftíentía ocponi poteft et oebet . JIn tertia j
parte capitulo uecimo . et tnfra in Pucbos vel tribus
capitulisptodmefequenttbus. !
quieta confcieiitia in l^umanis agñrilibus fafTií
tít motalíe certitudo que eeptobabílibus ficediujin
tertia parte ca.iciiíí.'iinca.mií.
Suctoatates argumenta terrentía tímidas cotifciés
lias foluuntur.^n tertia parte ca.)cví.
Confcíétia emundari poteíl ex tímous ferupuiis can-
te aptudenter o:dín3tí6.5n tertia parte ca-jeví.
‘^tincípalc remedía ad fubueníendñ timotate cófde
ílat ín noticia ignotátíetqmdelicet ígnozátía peccatú i
eteufat/mínutt vel auget.^n tertia parte C3.xxxi>
Confenfusín actum fotum veníaliter malum edtan
tum venialís . ^n tertia parte C3.m>. ín c5clufione.íi
Confenfus interptetatiuusquisetl»3a>t£''tí3parte
capítulo.ttV'ín conclufíone ptima.
Confilia medícom T verotum tbeofogomm quádo<p^^
funt c5muní3.5ntertí3 parte C3.vi.in ffne.
ÉCum confílio fac omnía quía conftiíum perítotñ ma*^
gnam Ij'abet efRcacíam ín fímplicí a ignaro. Jn tertia
parte capítulo.ííü.T ín ca-ríf.
3Uum Ofabolus nefeit dhidere quí vníucrfas cogita
tienes incotdenafcentes eramine t coníilío maturo
Tcp:ob3tveladmíttít.5n.íd.partcca.viq. íínca.ríf»
5n agendis pluscrederebebetconfílío alíotum^fi*
bqplt.5n í’^eundapartcca.vff.
<Confi»etndo coa-upteIa.vide ínfra íu le]c.
i 77
^atjula
Tflon omflís conténen? velignoiansagítejc contem^
pm vel ejcígnoiantía^iicutnó omnte oeltberaneagic
ex ^liberatione.^n tenia parte C3.xiití-
^e contcpm vide 9 Uqua.^n tertia parte ca.iní^
l^uandoi^non tam merito:íumeft conten fiue oolc
re &e peccatí» fenfibíliter aut crederetficut velle con*
terí nue velle oplere oc peccatisautvelle aedere i nS
poflre.|[n tertiapartc ca.)ciic.circa ftnem.
Cótrítío gñalto matptá I?; efñcaciá . Jn.í.pte.ca. ví^.
^ebítmnreddíoebet. requíretnfram matrtniontU 5
ño ola oeliberáa agit ex oeUberatióe. yn,i^.p.c.xü^
l^emonea caUidt funt ín téptando. fcóa pte ca.^
^um 1 íanctos eius Ipomo tnuocare oebet ín neceSS
tatíbus faía.^n fecunda parte ca.
I^iuínabonitaaadgenus ^umanú inerpltcabílíacíl
^n fecunda parte ca.jt.t tn tertía parteca. vítf, linca»
beámo ín pztma regula*
Jn aiebua feíMuía quid agerebebet l?omo.^n feeñda
pane capitulo.viü.'i ín tertía parte ca> vi ú'.círca ñné»
ín pu ma parte capítulo, viií.
^ífcretío tn operevírtutía eft muitum recómendat»
apud fapíentee.ín pzíma parte ca.íítí.
éífpenfatío íit.in.íú'.ptc ca. wú'.in £5dufione.H|.
I^íuínáeífentíáquidéínl^ac moztalívíta clare vnic:
runt vt ZDof fea 'ipaulua.ín pzíma parte ca.rí.
&ubíum quid fit t qualíter oííFert a quíbufdam al^a
in tertía parte catntulopzímo.
íke^a en pía ínterpzetatio pzeccptowm.ín ter
tía parte capí tHlo.)cc.
fíTentíam oíuínam qu ídam clare ín bac vita viderñt
ín pzíma parte c3pitulo.rí.
^e eucbarííliefufceptíone-ítt parte.ica. víí.Tca.víü»
n tí
^uid ficíet üle 4 cuptt fufcise eucl?aríñie' racramen
tñ fi titnet fe bf e moztale fj nó fdt ñrmíter. % tédít ad
bocqd no qdltíiet oabíñ facti vel inris fufficit ad caat
fandú moztale pctmzqñ alidd agitar illo subió fiante
^n tertia parte C3.t:^.per totum.i infra C3.)cii|.
•j^io epifeopatu oaobas contendentibos cuicritobe
diendum.^n tertia parte C3.¡riíí.
g)c fententia ej:c5iC3tioni6.5n tertia parte
^trn vitari sebétilli etcóicati circa quo:^ ercoicatio
n é fapictes cótraria opínanf .Jn tertia pte ca.jri.
H áciensidqé infeeft:rcmi(Roncpctó? confequif
’^n reda parte capitulo, vi^.íin ca.úr*
Sd faciendum quod in Te ell : quattuoz vel quince re:
quiruntur.ljn fecunda parte ca. vi^.
©i p tpofribile oe^ boí fadéti qd in fe cfl nó saret gra
tíl:adbuctñ non facereteiiniuria.J'n.ü parte ca.iic.
^amapopulifitccodénetvbíjjptiacófcía te ercufat
<E t ecótra fimúd'^ te infla i fetm eflimet: vbi ^p:ia c5
fciétia pdenet dd agere sebes in vi roíp.5n.i.pte £3.í.
©trñcp fig cótépt^ i appetit^ fame bone qñeg cfl vicio
fu m t quandocg I3ud3bilc.5n prima parte ca. v.
5^e(liuo sie dd populas cbnflianus facere sebet . 5»
feda partcca.vid.'i.iíf. parte ca.viü.circ3 finem,
^ides qñcp nó ell tá meritoria credere ficut velle ere:
dere fimplV fine oí murmure a pdictóe íteriorisbois
t non poire.5n tertia parte ca.rir.circ3 finem.
í ides ct cbaritas fine operibus non faluant bominc
Jnpáma parte ca.iíxf.
©i alids parro^ian’audierit aliqd sogma bereticú
a platofuo.^tiá fitalisparrocbianusfimplerfuerit
ín alid petó moitalúa^ucbabit^ fidei pferuabit cu 5
neflatim afíentiat illi articulo pérfido, ©edetpecta
tabula
bit refozmattoncab alio vel aiíf s in fcioitú facra ma
0i3penrts.5n tertiapartecapímlo.
^ ñde ínuenícs aliqua bene notanda. tertia par
te ca.ttiE.tn concluftontbus ibí pofítis.^teni in fecSs
da parte c3pitulo.i.et in ca.it.
É^aílibet in crcdendis plus pebet alTentíre ñdci^fít
bí}pli.5n fecunda parte capítulo feptimo.
(0mne qd n5 eíl er (tde peccatú eft. 5n.íi.p3rte C3.íff.
^nter ifta cfntsq funt fides/furpitio/ oubiñ opinio et
ma funt grad'^ quantú ad certítudiné. in.iü.pte ca.i.
an teneatur bomo femper feptodere t mozti fe offer
repto fidecbárti. ^ntertia parte capituio.vtf.
^nfíde notatur trpletcertitudo t genere, ^n tertia
partrcapitulo.tii^.
iCirca códuíiones fiideí círca quafeS^rónes argumí
ta vel auctozitates pot <}s fecure ct fíne oi fcrupulo g
líbeyarbitríu fuñactn oecredédofufpcderevt ofdas
rttávaleatfecuri^infozmare.9n.iif.ptecapitulo.tít.
Cur tot a tantí vírí inñrmantur in fide a smerfís ím*
|HiC3ntar’errozíbus.5n terriaparte ca.tit.
5n materia fideí ooctozibus contraría fentfentíbua
quomodo fcru|nilofus tute fe babere valeatjn ter*
tía parte ca.trit.per totum.a in ca.ttt.
&e fíde víde aliqua. ^n tertio ca.ttit.et tn cócludone
fecunda tertia quarta aquínta ct in ca.ttt.
5ozmídolofu6 síí^ért a tímido.!. iíi.p3rtc ca.v.ínfTne
^cncrfs.videínfra in manía.
^^Eatiam fuá negare no pót t>e^ íllí qui facit id q6
in fe e(l.5n fecunda parte ca.nono a ca.t.per tota
^ualíter illi qüi funt in peccato mottali factét id q4
tn feeftzvt gratíam ípetrent.Jn feSa parte ca.ír.
t^uidá pubítát fe ¡?fe gfam a cbaritaté.iB.i.ste a.ví
n iíf
!Sirp5t3ÍK(isfdrefeI?^crcgmm.wi^ina2t«C3.ti, i
^cgfavide qdatnbene notada, in Qtep:ín}ac3.v>tt(. f
5tem in pte fcóa ca.vt,ct in ca.íit.et ca.*:.pCT totum. >
gfaoatapót l?3berí ocpimétalís fd3.ín.í.p.ca.vi
íoígna ^ ({s babeat gram recitaní,í.í.g.c.r i}. et.vtfi.
per tmpofñbUe oeus bomtnt factenti id qnod in fe ‘
cft non barctgratiamtadljuc tamcn non faccret eí in
ñtri3m.$n fecunda p3rteca.nono.
^eus ab anima gratiam nó fubtrai^ít : nifi aia pzias
beum et gratiam fuam oeferat.^n tertia parte ca.vi
cefimoquarto in condufione tertia.
B ^refís.^e l^ac vide altqua. ^n tertia ptec3.rá:.
et in ca.icjcit.t in códufione fcda.i^.iiti.et quinta.
^e i^o:i$ canonída. vüe i tertia parte ca. vícefimofe
cundo.tn conduitone fecunda.
^ Ijomícídío.quere infra in vita.
X <Eiunium.Étrum ftt Udtum in ínfirmítate valfc^
da comedere carnea in fetta feria aut in íeiunio
quadragefimaií.^n tertia parte ca.vt(.
^gnoian tia quandocp eteufat a peccato/et quando^
non. ^n fecunda parte ca.ii0.
Iñon ota ignouna agit et igno:átta.ín.i^.Ste ca.ti^.
^gnozantia quintuplet eil.^n fecunda parte ca.iid^
^gnozantía inuindbilia multiplejc eft. ^n feeSda par
tecapituio.íiü.
^gnozantia inuincibília quandotp ejecufat a peccato
et quandoep nom^n feaindapartecapUtíi.
2;^tum trea ignozantie eccufant/ augent veluimb
nuunt peccatum.in fecunda parte ca.iitf.
©e ignozantíapíura tangútur fub compcndío.ín ter
tía parte ca.ftnatúcEt pzeterea in tertia ^rte ca.ndj&
ia condufione fecunda.
tabula
^gno:¿túvindbítidiurt«etf3Cti/t)Uol73b$ inferna
la.m fecunda parte ca.vt^.
^ei0Ro:3ntt3 multíplicatareperiea ín tertta parte
C3.ttvi.et mca.jcv.in condufíone fecunda,
infirmas tenetur obedíre medico . in.iti.pte tt^xviU
^e iudiciovtili quod quis.ñbi fozmarepoterit. ín ter
tia parte ca.icvi.
^e iuramentia et (latutisvniaerütatú añlegíotñ/ae
<iuit3tum.in tertta parte ca.jccvi^.
^e iaftificatíone impíf.in ptima parte c^í.vi0.
*|-j (Ec i lege oei aflidue libros facros Itudeas . ín ter
tia parte ca.oecimo.in fecunda regula.
eConficientia ligat licut iec.in fecunda parte ca.i0.
tConfuetudo legi pofítiua cótraria quandoqjtádtor
«nterpzetatio legiszet quandoc^cozruptela.
E>e abrogatione legú /et ^ter q le* abnegad pót. io
tenia pteca.m.t inca.jCjc4.incondufione.iiü.t.v.
^iftinguútur <1 oiffiniunf Icges multiplic».in tertta
parte ca.z;t:ü.circapzincipium.
3Liberum arí)itríu 5 oiflinguitur ab imperio liberi ar«
bitrú/et ab alus.in tertia parte capújcviti.
^e inf1ujcu1une.in tertia parte capítulo quinto.
^ ania/melancoli3/t freneíis oüferunt ínter ft. ín
tertia parte capitulo quarto.
i0pus eratZDaría mediatrice ínter beum etgenua
ipumanumán tertia parte capí. viti.
á7andatumt>eíl3tume{lnímis:etonueeiua{ette.in
tertia parte ca.míd.in condufione.ivti.
t^id fit manda tum/et quaiíter píffert aquibufdant
altts.in tertia parte ca.zxv^.círca ftnem.
5n midatis t>cí qdruplee eñl3titudo.tn.t4'.S.c.jctv^.
^ mammonio.in tertia parte ca.jc;cví.
n üü
SímtiKcr&imatríinenro^Jllítatagnonam ínfonna
tíoBcm índpkt oubítare/an atttneat viro fao in gra
dttpa)l?íbito:viT5 poflít reddere et etigere oebitñ ab
íHo víro.5n tenia parte C3pítBl0.)ni}.
2Dulíer putaña virú fuú mortuú tn térra aliena ma^
trímoniaiiter coniñcto viro fccüdo/an reddere oebet
edMtum viro fecundo vel noiu^ntertía parte ca.)cífl|
medicina cotpo^lí. 5*1 tertía parte capitulo, vi
SSTec&otút vero? tl^eologom peeptaquandor^funt
G)ntrari3.5n tertia parte capitulo. vi.in fine.
ZI>elancoti3 otiginatur quandoc^er malo regimine
co:po:3li.5n tertía parte capítulo quinto.
ZDifl^mcelebtaturo fuffícít ptobabilíaconiectura'^
otw ftt ín peccato mottalí. 5n tertía part e ca.ríd.
^ miíTam celebraturofeu cómunícaturo.vide ín ter !
tía parte capítulo.ríí {j.T fup» trr cuebaríOía.
2íDomlía certitudo feu ooctrína aliqua a oiuerfía bi«
tierltmode ac^trítur.^n tertia parteca.iv. f
JQJoralía certitudo fuSfícítpK» quieta oferentta úibu I,
tnanis agibílibus que ee^rbabilíbus procedí t.5n ter
tía parte ca.míj.etín.ca.!rvííl. ,
JEDotaliscertítudo que oritur er erudítióe pnmanu*
trtiur eicqu3ttuo^5lt tertía partees, rv.
Irenes quid attendítur bonitas x malicia m motalí*
btts.5n tertia parte ca.tjcv.ín conclufíone.v.
Sd mottem adiudícat^* an poflit licite fugere. 5n ter
»fa parte capitulo, vff.
Srt pofTitalíquís (tciudícareadmottem^ feipfum
ftrtcrfíccret.5n tertia parte capttulo. vq,
I0t>edíentí3.5n tertía parte capí.]cvtf.
i©ui obedít precepto pielatí pape / vel ímperatons
qulmmado^sertremum fatífíacit precepto ^u»
fubdttue non cópleat iUud eo modo (tmt etíntétíone
quas legtíUto: pc5cepit.i.i0.Cte ca.ni$.t oduftóe.if.
©oUisoeuspót obligare l?oíem ad acras intráneos
et latcntee.^^n tertta pte ca.jcrti4n cóclu ítone p:ima<
^obuscontendenttbuspio papara vel epircopatu
vertitur tn oubium cut (It obediédum. tertía par^
te captralo.ñd>
^inionem alícníus famofi boctotíspotcft 4s tenes
recumbona ofcíentía/afcém eamoperarú^n tertía
parte capí.rí.et in ca-ri^ñn cotrelarío quinto.
7flon opoztct femp tutiotéopiníoné cIígeretwnecelTI
tate falutístfed fulTicít eligere tutam. in.íit.pteca.n
intuid fít opinio : a qualiter oiffert a quíbufdam al^s
quantú ad certiradiné. ^n tertía pte capitulo pumo.
é>e efficatia o:3tíonís.5n tertía parte capítulo, vi. in
fecunda parte capítulo, viíf.
©:atio oeuota requíritur pto intellectu agendotum
et credendozú. iRon ent fuficít lectionío facre (hidiú
^n tertía parte ca.]e.ín fecunda conclulione.
»i;^3líoz. ©e fcíétíarequífita adpartozee/curatos
et pzelatos. 5n tertía parte ca.m.
Smobuscontendentibuspzo papara vel epífeopatu
cuí íit obediendum.^n tertía parte ca.riíf.
&uid fit peccatú .ín tertía parte ca.m. ín pzindpíoi.
©ífferút ínter fe peccatum veníale et moztale. ^n ter
tía parte C3.mü.per totunuet ín C3.jo:v.in concluftoc
ne.vi.et ínfra per totum.
©e effecra peccatí veníalía . Jn tertía parte C3.)rcíiíf.
in conclulione fecunda.
Wullus feíre poteft ín omibus ftifficultatíbus an pees
eatum fit moztale vel no . 5n tertía parte ca. icniíf .ín
condufione quarta et quinta.
Vlullum eñ peccatum actúale moztale abfcp confetti
fu libero rattóis vero vel interpzetattuoán tertta par
tep-icpv.ín conclufíone pzfma.
fCofenrusúiactumpeccati folutn venía líter malíefl
tanta venialí6.in tertta parte capítuloviceítmoqutn
to ín conclufione pzima.
IRonquilíbettenetur fcíre&equolibct peccato mot;
tallan iprum ftt talerlícet etpediattllud tnquírereet
fdre.<Etínl?3C pte pzelatí funt magíooblígatí. ín ter
tía parte ca.ttv.ín conciufkine fecunda.
íComparácur ad ínuícem peccata fccundum grauíta
tem.ín tcrtía parte c3.ttv.ín condufíon€.í0.a.íííí.
ZDuIta funt peccata mottalía /quorñ fímílíapollúnt
fierí bona ettneritoíían>um traijuntur cjctra fuam ra
tíonem.ín tertía parte ca.tjcv.tn conclufíone.]cííi.
■j^zo materia peccatozum moztalíum ponuntur. tvi.
pzopoíitíones gencrale?; multuj notabíles . in tertía
parte C3pítuIo.]a:v.
Sí peruerfus ex pzaua alTucfactíone quafi repétc px
cípitetur ín peccatum alíquod qualitcr offcnfa erít íu
dícand3.ín tertía parte ca. tjt v.ín conclufíonc.f!cv.
Sí quís ín peccatumcecíderit non bíu ín illopermai
neat.ín fecunda parte ca.ví0.
Züulta ex euangelíiíe coHíguntur;per que peccata Pif
mittuntur.in fecunda parte capítulo, víú'.
íOLuandocp no eft tam merítozíum oolcre fcnfibílíter
&e peccatís z fícut velle oolere i no polTe.ín tertía par?
te capítulo oecimonono circa finem.
IJbene rcílríngetide funt.ín tertía parte capítulo ocd
znoqaínto in conclufione eecí maferta.
le^uot modío poten quía elTe ppleíaio. ín fecunda par
te capítulo fetto.
Xabula
TííeAtuecmftíentia errónea non di fímplídta* epie
P13 fed tantnnr fecundum quid . ^n fecñda parte ca.
tíi.drca ft'nem etin.uí.t.v.requentibus.
iÓtue ptecepta obligsnt ad moztaie eí que adveníale.
5n tcrtía parte capítulo.jcjcviJ.
^íferñttnter fe ^eptú/mandatu/ftatutú/ otdínatio
feu monitío . Jn tertia pte capttuIo.evú.drca finem.
jajedícomm veromm tí?eoIosoE pzeccpta quando<p
funt contraría,5n tertia parte ca. vi.in fine.
^ pzeceptie et altís in lege Piuinactnttditia. ter
tia parte capitulo.jcice.
T^zec^tum pzelati no tanta m ligat ^mm Pictamen
pzopzie conrdentie.^n fecunda parte ca. vi.
IHecPeus nec ecclefta intendunt per fuá pzccepta t^o
minea ad vie po(ribíte.^n tertia parte ca.ejr.
'^ia epikeFfatio interpzetatio fcuoeclaratiopzece'
ptotumoeiecdeiieautpzelatopvaletadpepofitioné
inoniinatomm fcrupulozum.^n tertia parte cs-fíc.
Be auctozitate pzelatozum . in tertia parte ca.Jd^.iH
condufíoneoctaua et nona.
Statumpzelatotum fuozumpebet quílibet inferió:
magnipendere.in tertia parte ca.iv0.
t^id fit pzobabile . in tertia parte ca.d4. et in capí,
pecimoquarto et in capitulo.ic]:u.drca pdncqzium.
Certitudo momE q er ,pbabilib'’ 4 )cedit fuffidt t búa-
nis agibilib^ dcta ofda.in.id.p.ca.jriiif.'i in.c.)cviíi.
£(emedia cótra puftllanimitatem . in tertia parte ca.
vúet capitulo ptimo.
JKa tio fuperio: 't inferió: non funt Pu e potentie fed ra
tioniapuooÍfid3.in fecunda parte ca.i.
l^Mferiit Ínter fe ratio voluntas tc.ín tertia parte ca^
pítulo pedmooctauo.
;Secfotc6 reí pabitce qaales erút fn tertú p4rte Of
pimío Decimoquinto.
Regule qucdamanneqnaliter fínt ínteIIi 0 endepM
tUo víde id quod fequitur.
^ícimr regula quedam magílltalís q> bubitans&e
aiiquo opere an fit iUicitum fi illud agit fiante Dubia
peccat.^dem ín.üi.parte ca.xi-t ín C3.iriií|.
I^ui facit contra oubium incidit ín peccamm.^n ter
tia parte capituio.trvi.
Zene certum et Dimitte incermm.Dicít Hugnftí. jln
tertía parte capituio.tví.
^onarum mentium ibt agnofcere culpam vbt culpa
non eft oocct óreso.Jdcm in.iif.p 3 rteca. 1 cri.
iTumreligiori^rclamati in capítulo oícut culpa mea
fld quem fenfum illa verba (te prolata recipioebét rt
femper verum fit quod t>ícunt.3ln.i3.parte ca.rrí.
ZDuItum valet abífcerecontcmneret non póderare
fcrupuloo leues : (t quie velit liberarí ab ínquíemdb
ne fcrupulonam.jn tertía parte ca-icvitf.
I0mneq6ncn eflerfiderpeccatáefl. 5n.fí.ptc ca.ítf.
®ononim vita alflo oebet eflcvíuendí regula. 5n ter
tía parte c3pítulo.m.
Sgere íncermm et oímíttere certum peccatum mo»
tale efí.^n tertía parte ca.)etv.ín conclufíone.¡e.
1 .fóenc refíríngende funt. Jn tertía pte capímlo.ticv.
inconcluftonc.tví.
^uí facit contra confcíentíam edifícat ad gebénam.
5 n tertía parte capímlo.wrr. t ín prima parte capits
ío íf.et ín fecunda parte c3pímlo.tfí.
IRuIlue eflacms adeo mortalís quin ípe velfibí fimí
lis fit non mortalís fi oífplicet. ^n tertía parte capítu
lo.jerv.ín concluítone.f ij.
Xabula
Caltdbó cffídE^íuj fodctate fruíf . ^n.iii.ztex.vU
Baupulofus clígere oehet pceptoié ejcpertu t magís
ftru5Wfcretfiqucaudírct>€bct fi faupuloeoepónere
vcItt-Jn-íC-partc C3.ic.in fc 6 a regula -i in ca.cv^.
ZDuIt 3 eje genere funt peccata mo:talía quozum fímí
lía pclíunt fferibona i merifotía cumtrabútur ettra
ratioticm fu 3 m. 5 n.iíl.parte caKcv.in3cIufi0ne.ttti.
il^uid fit reuelatio otuína. ^n tercia parte ca.Kcq.cir
ca ptincipium.
cij- apicn tía quid fi^ificatptoatcfi bonum fpíríí
tulTanrtí. 5 n tercia parte ca.KKc.inñ'ne.
@candalum.^n tercia parte C3.KCví,
Scírecredere etco^tarequomodo bella babent vel
non babent.^n tertia parte ca.jeíK in ptíncípio.
Scienttabuplecellin anim 3 .r. cognitiua etaífectiua
^n fecunda parte ca. vi.
t^ue funt illa que quilibetcbtilbanns fcíretcnetur.
?n tertia pte C3.ttjc.in ptincipío.ín foSa parte ca.vii.
^e fcientia requifita ad pafiozes curatos 1 ptelatos
5 n tertia parte ca.jejcie,
Sciétia ejepímétalís baberi pót be boc ^ altquís ba»
beat boná pfcfam cbarítaté i gfam. 5 n.í.partc ca. vi.
i^íd fit rcíentia.qaid rcrupulus.et qualiter oifferñt
ínter feab ali(s. 5 n tertia parte ca.i
^fia quince fcientia/fufpitio /pubíum / opinío/t fides
bilFerunt ínter fe quantum adgradum certitudinis.
5 n tertia parte ca.í.
Sapíentibus et ejepertis credere bebet fcrupulofus.
5 n tertia parte ca.tvíi.
ájultumvalct abííccre conteneré etnon ptmderare
ferupuloe leues fi velit quis liberan abínquietudine
fcrupulou»m.^n^terti 3 parte ca.jcví 0 .
fQ,atfuntiüitfatemfmtx«aeent fcmpulos4n ten
tiaparte C3pítulo.!cvi0.
XDuItís fcruputofis vtdet itnpofltbtle peponere fcnn
pulos fuos llcet non fít ita ín vcrítatc . m tertía parte
ca-m^an fíne 1 tn ca.táic.
Scrupuloft plureo laudabílee babent conditiones.
THon fnnt crgo ocrídendi fed multum c5 mendádí . í»
tertía parte ca. vifí.ín principio.
Tjbervirttttem epíkej’e ^opannes oecambacomufc
tas colligit Doctrinas fcrupuloits ptofícuas.in tertia
parte capitulo fecundo.
'^ía epikepfatio / oeclaratio fea ínterpzetatio preces
ptomnrpei ecclefie aut p:cUto»tmvalet ad pepoiitio
nem inordinatouimfcrupulouun. úi tertia parte ca^
pitulo.rp.i fít íbí mentio be epíkepa.
Scrupulofí 1 pufíllanímes fupcr omnía vitare bcbét
neconuerfatíonébabcantcunircrupulofis. in tertía
parte ca.v.t ín capitulo, vi.
(Ettimorís fcrapiriís caute-iprudenter ordína fía cót
fcientia poterít emundarí / vbí fít métío be iudícío p:í
uato Q> quís fibüpíi formarepoterít. ín tertía parte
capítuio.tví.
ScrupulollBO» fant bíre et índífcrete con'ípiendí.m
tertía parte capítulo.vííi.
Scrapalofuo elígerebebctpreceptoré feu magífínij
erpertum/etbifcretURirquem audire beber ft fcrupú
los beponere velitúi tertia parte capitulo beámo in
re^la.
Singularítatis vícíum quo quís protimoaim etíam
fapientíozum bíctis non acquícíctt/eft vere betefían
dumán tertía parte ca.it;.per totum.
^e filen tío relisíofotum.in tertia parte ca.ntvk ,
ICabula
Caltel^omo effícítur qualíñ focieute froitíir. pi ter
ti 3 parte capitulo fexto.
^espíe erigimr&equattaoiinedítattontb'^. Jntcr
tia parte capitulo.icvt.
Juuenes funt bonefpetet3»d3ce6.ntolíercsvcro fe
ne 0 T melácolict tímídi funt t purtllattimesi cttr tata
varie.5n tertía parte c3ptmlo.íí^
£>e fpef caufa au(kcte.^n tertta parte ca>vtíf>
ÉLaina^ funtper que fpes adiuuatun^n tertta parte
capitulo octauo.
i^e llatutts et iuramentta vniuerfítatum collegáotú
el ciuítaímn.5n tertía parte aí,VKViií.
ü^uid fit ilatutum et qualtter&lfert a quiburdá al^a
5n tertía parte ca-rev^-círca fincm.
StudeaefrequéterlíbKJsfacros. 5» tertía parte ca.
Décimo ín fecunck regula^
TBon fulficít lectíoníafacre fhtdíum / fedrequíritur
etiamoeuotaotatíoptoíntellectu agendozum't aes
dendonun.$ntertí3p3rtecapituIoDecímo tu fecúda
conclufíonc.
ÉLaíd fít fufpítío / ettpialíter tiílfert aquÜJttfda al^
qno adcertítudínem.^n tertía parte ca.ú
^yíEmptat Demon cu aftut» magna-Jn tertía pars
VcteeapítuIo-vÉ.
Zemptatio perículofa eft errónea confeíentia/ et Oíf'
fert ab alíío paflioníbue ín multts. pi tertiaparte ca
pítulo fecundo per tomm.
£l?eologus.ín tertía parte capítirio.rv.
(@.uíd fít tímotet quaKter oífertaquíbufdamal^Sr
3n tertía parte ca.í.
&ifferu n t ínter fe tí mid na t foimtdolofue. tertta
parte capítulo, v.tn fute.
.g-j ^rtue.bírcrttío in opere multnm eft comm ená»
VI ta apud fapientcs,5n ptíma parte ca.tífl.
t^ui er vírtntum l^abitu vel vfu facít: continué p:o:
ñcit/et meretur.lt)erettcas autem in crimine mozta:
li ejepfaetudine aliquid agenaquotidte magia ac ma
gísoemeretur.
3licitum eñín etercit^acozpomlibnsfottitercafhga
reco:pus:q’Uis per f^uiufmodi abzeuietur vita vel in
curratur tnñ'rmitaa/feu coq’otiaoebilitaa. ^n tertia
parte capitulo. vq.
^iliinguútur Ínter fe voluntae/ratio/líberum arbfc
trium/et ímperium libert arbitrú'. ?n tertia parte ca
pituIo.t;viq.
£>e votís religiofou)m.^n tertia parte capitulo.^.
fl" íinit tabula confolatotií timotate com:
foentie ZDagifiri ^ol^annia iRpdert